Arama

İsim ve sıfat tamlamalarını açıklar mısınız? - Sayfa 2

En İyi Cevap Var Güncelleme: 19 Nisan 2015 Gösterim: 92.718 Cevap: 35
Misafir - avatarı
Misafir
Ziyaretçi
21 Mart 2011       Mesaj #11
Misafir - avatarı
Ziyaretçi
Arkadaşlar bana ad tamlaması için tarih gerekiyor.Bana yardımcı olur musunuz?
Sponsorlu Bağlantılar
Misafir - avatarı
Misafir
Ziyaretçi
6 Nisan 2011       Mesaj #12
Misafir - avatarı
Ziyaretçi
SIFAT TAMLAMASI
Bir ismin bir veya daha fazla sıfat tarafından nitelendiği ya da belirtildiği söz öbeklerine denir. Tamlamada sıfat daima isimden önce gelir. "Yeşil gözleri beni derinden etkiledi." cümlesinde "göz" isim, "yeşil" sıfattır. Cümleyi "O tatlı, yeşil gözler beni derinden etkiledi." şeklinde söylersek, bu durumda "göz" isminin, "o", "tatlı", "yeşil" sıfatları tarafından belirtildiğini ve nitelendiğini görürüz. Bunun tersi de olabilir. Yani bir sıfat birden fazla ismi de niteleyebilir. NOT: İsimden önce gelmeyen sıfatlar, sıfat tamlaması kurmaz.
Sponsorlu Bağlantılar

Örnek: "Okulumuzun bahçesi bir hayli genişti." cümlesinde "geniş" sıfat olmasına rağmen bir sıfat tamlaması kurmamıştır. NOT: Adlaşmış sıfatlar sıfat tamlaması sayılmaz.

Örnek: "İyiler daima sevilir." cümlesindeki "iyiler" sözü ismi niteliği ile bildirmiştir. Ancak, isim söylenmediği için bu, bir sıfat tamlaması sayılmaz. Ancak adlaşmış sıfatlar bir sıfat tarafından nitelenebilir ya da belirtilebilir. Bu durumda sıfat tamlaması kurmuş olur. Örneğin;
"Hangi akıllı bugün okulun tatil olduğunu söyledi." cümlesinde, "akıllı" adlaşmış sıfat, "hangi" soru sıfatıdır. "Hangi akıllı" söz öbeği ise sıfat tamlamasıdır.

1- Bu tamlamada ana unsur olan isim, tamlanan unsurdur, sonda bulunur. Sıfat ise tamlayan unsurdur.

Örnekler: çiçekli / perdeler -------- dondurucu / soğuk
(tamlayan) (tamlanan) (tamlayan) (tamlanan)
2- Sıfat-fiiller de bu tamlamalarda "sıfat" görevi yaparak, nesneleri hareket nitelikleri ile tamamlar.

Örnekler: seyrettiğim / film ----------- yakılmış / orman
unutulan / gelenekler
3- "demir kapı, cam bardak, altın yüzük" gibi bir nesneyi yapıldığı madde ile anlatan tamlamalar da birer sıfat tamlamasıdır. Bu tamlamaları, mesela "camdan yapılmış bardak", "camdan bardak" şeklinde tamlamayı bozmadan genişletebiliriz. 3- "demir kapı, cam bardak, altın yüzük" gibi bir nesneyi yapıldığı madde ile anlatan tamlamalar da birer sıfat tamlamasıdır. Bu tamlamaları, mesela "camdan yapılmış bardak", "camdan bardak" şeklinde tamlamayı bozmadan genişletebiliriz. 4- Nitelik isimlerini, miktar ve dereceleri ile anlatan tamlamalar da sıfat tamlaması sayılabilir.

Örnekler: en / iyi --- pek / güzel --- çok / doğru
5- Bir sıfat tamlamasında, birden fazla isim veya sıfat unsuru bulunabilir. Ancak tamlamada bulunan sıfatlar, aynı türden olmalıdır.

Örnekler: sinirli, kavgacı / insanlar
(sıfat) (sıfat) (isim)
yazdığım / makaleler, kitaplar
(sıfat) (isim) (isim)

Belirtme, niteleme sıfatları ile sıfat-fiillerin bir arada bulunduğu sıfat tamlamalarında bir ismin bu üç sıfatla tamamlandığını düşünmeyiniz. Böyle bir yapıda iç içe girmiş başka sıfat tamlamaları bulunmaktadır.

Örnekler: konuşan / bu yaşlı adam
bu / yaşlı adam
yaşlı / adam
Bu tamlamayı, "konuşan bu yaşlı / adam" şeklinde düşünmemeliyiz.
6- Tamlamayı meydana getiren unsurlar kelime grubu olabilir.

Örnekler: odadaki / müzik sesi ırmak kıyısındaki / yaşlı ağaçlar
keskin ve dondurucu / rüzgar
7- Vurgu, sıfat unsuru üzerindedir.

Örnekler: upuzun yol ---- daracık sokak
8- Sıfat tamlamaları cümle ve kelime grupları içinde "isim, sıfat, zarf" görevi yapar.

Örnekler:
"Bu geçit sanki yazdan kışı ayırıyordu.
Burada son fırtına, son dalı kırıyordu." (isim, isim, isim)
"Hafız' ın kabri olan bahçede bir gül varmış.
Yeniden her gün açarmış kanayan rengiyle." (isim, isim, zarf, zarf)
"Bazı geriden gelen yüz bin devir ilerde
Misafir - avatarı
Misafir
Ziyaretçi
16 Nisan 2011       Mesaj #13
Misafir - avatarı
Ziyaretçi
ya isim sıfat tamlamaları ıkısı aynı yazan bişey yokmu
Misafir - avatarı
Misafir
Ziyaretçi
19 Nisan 2011       Mesaj #14
Misafir - avatarı
Ziyaretçi
aranızda tamlamaları çok iyi bilen varmı
Misafir - avatarı
Misafir
Ziyaretçi
8 Mayıs 2011       Mesaj #15
Misafir - avatarı
Ziyaretçi
kaldırımlar isim yada sıfat tamlamasımıdır
The Eniqmatic - avatarı
The Eniqmatic
Ziyaretçi
8 Mayıs 2011       Mesaj #16
The Eniqmatic - avatarı
Ziyaretçi
Bu mesaj 'en iyi cevap' seçilmiştir.
Sıfat Tamlaması
*Bir sıfatın, ismin önüne gelerek, onu nitelemesi yada belirtmesiyle oluşan tamlamalardır.
Sıfat+İsim=> Sıfat Tamlaması (Sıfat=Tamlayan, İsim=Tamlanan)
Büyük insan, Düz saç, Üç Elma,
O adam

Not: Sıfat mutlaka ismin önünde olmalıdır.
Adamın burnu epey büyüktü. (“Büyük” sözcüğü sıfat olmasına rağmen, sıfat tamlaması kurmamıştır.)

Not: Adlaşmış sıfat, sıfat tamlaması sayılmaz.
Çalışanlar, belli oluyor.

Not: Adlaşmış sıfat, bir sıfat tarafından nitelenerek yada belirtilerek sıfat tamlaması oluşturabilir.
Yakışıklı gençleri daha çok severim.

Not: Sıfat tamlamasında tamlayan yada tamlanan isim tamlaması olabilir.
Sıcak yaz akşamları,
El örgüsü
kazak


İSİM TAMLAMALARI
*İki yada daha fazla ismin yan yana gelmesiyle oluşan öbeğe “isim tamlaması” denir.
İsim+isim=> İsim tamlaması
Tamlayan+Tamlanan=>Tamlama

Tamlayan Ekleri : -nin, -in, -im, -den (Bunlar ses değişimine uğrayabilir.)
Tamlanan Ekleri:
-i, -si, -im, -in, -imiz, -iniz, -leri (Bunlar ses değişimine uğrayabilir.)

Ali'nin Kitabı, Kalemin Ucu, Benim Arabam, Sizin Aileniz, Pencerenin Camları


Not: Bazı tamlamalarda tamlayan eki olarak “-den, -dan” ekleri kullanılabilir.

Bu ek seçme anlamı katmak için gelmektedir.
Oturanlardan Biri

Not: Bazı istisna durumlarda tamlayan ve tamlanandaki kaynaştırma harfleri yerine “y” harfi kullanılabilir.
Suyun Altı, Şişenin Suyu

Not: “Benim Kalemim” tamlamasındaki “ben” zamiri “-im” eki almıştır. Bu ekin aslı “-in” dir. Fakat bu ek zamanla ses değişikliğine uğramıştır.


1- BELİRTİLİ İSİM TAMLAMASI: (X'in Y'si)
*Tamlayanın ve tamlananın, tamlama eklerini (ilgi, iyelik) aldığı tamlamalardır.
(Tamlayan+İlgi Eki) + (Tamlanan+İyelik Eki)
Evin Önü Gökyüzünün Maviliği Yağmurun Yağışı Pantolonun Düğme
si
Bizim Evimiz Odanın Duvarları Çocuklardan Biri Yolculardan Birkaç
ı

Not: Tamlamayı kuran sözcükler her zaman ad olmayabilir.
Senin Silgin , Silgilerin Bazısı , Onların birkaçı , Adamın Kendisi (Zamir kullanılmış)
Çalışmanın Faydası (Fiilimsi kullanılmış)

Uyarı: İsim tamlamalarında fiilimsi kullanılıp, kullanılmayacağı konusu net değildir. Genel kanaat, Tamlayan kısmında kullanılabileceği yönündedir.


Not: Belirtili isim tamlamasında, tamlayanla tamlanan arasına farklı sözcükler girebilir. Bu durumda da isim tamlamasının türü değişmez.
Dağın sert kayalıkları => Belirtili İsim Tamlaması (Araya sıfat girmiş)
Suyun insanın içini rahatlatan sesi => Belirtili İsim Tamlaması (Araya sıfat grubu girmiş)


Not: Belirtili isim tamlamasında, tamlayan ve tamlanan niteleyici öğeler alabilir. İsim tamlamasının türü değişmez.
Genç kızın sarı saçı => Belirtili İsim Tamlaması (Tamlayan da, tamlanan da sıfat almış)
İhtiyar adamın bastonu => Belirtili İsim Tamlaması (Tamlayan sıfat almış)


Not: Tamlayanı zamir olan isim tamlamalarında, zamir düşürülerek “tamlayanı düşmüş isim tamlaması” oluşur.
(Benim) / Kalemim kırıldı. (Tamlayanı düşmüş isim tamlaması vardır.)

Not: İsim tamlamasında tamlayan yada tamlanan birden fazla olabilir.
Damın tahtası, kiremidi eskimişti. (Tamlanan iki tane)
Hanımının, çocuğunun duaları etkili olmuştu. (Tamlayan iki tane)

Not: Belirtili İsim tamlamalarında, tamlayanla tamlanan yer değiştirebilir.
Sesi uzaklardan geliyordu suyun.



2)BELİRTİSİZ İSİM TAMLAMASI: (X Y'si)

*Sadece tamlananın tamlama eklerini aldığı isim tamlamalarıdır.
(Tamlayan) + (Tamlayan+İyelik Eki)
Kendi Gömleği Müdür Yardımcısı Futbol Topu Galata Kulesi
Çam Sakızı Çoban Armağanı Çocuk Parkı

Not: Belirtisiz isim tamlamalarında, istisna olan bazı durumlarda araya sözcük girer.
Kültür Eski Bakanı

Not: Belirtisiz isim tamlamasına getirilen sıfat, tüm tamlamanın sıfatı olur ve sıfat tamlaması oluşur.
Taze inek sütü => Sıfat Tamlaması (İnek sütü > Belirtisiz İsim Tamlaması)
Sıcak yaz akşamı => Sıfat Tamlaması (Yaz akşamı > Belirtisiz İsim Tamlaması)

Not: Belirtisiz isim tamlaması sıfat olarak kullanılabilir.
Parlement mavisi gömlek

Not: Bazı durumlarda tamlanan eki düşebilir.
Topkapı(-sı) , Lale Sokak(-ğı)



3) TAKISIZ İSİM TAMLAMASI (X Y)

Not: Bu konu tartışmalı bir konudur. Takısız isim tamlamasının varlığı şüphelidir. Bazı kaynaklarda bu tip tamlamalar, sıfat tamlaması olarak ele alınmaktadır. Biz bu tip tamlamaların var olduğunu düşünerek hareket edeceğiz.

*Tamlayanın da tamlananın da tamlama eklerini almadığı tamlamalardır.
Bu tip tamlamaların takısız isim tamlaması olabilmesi için;
Tamlananın neyden yapıldığının, neye benzediğinin bildirilmesi gerekir.

Deri Ceket, Demir Kapı, Cam Kavanoz >>> Neyden yapıldığı….
Elma Yanak, Kepçe Kulak, Selvi Boy >>> Neye benzediği…

Zeytin Göz => Takısız İsim Tamlaması
Siyah Göz => Sıfat Tamlaması

İpek Saç => Takısız İsim Tamlaması
Yumuşak Saç => Sıfat Tamlaması
İpek Mendil => Takısız İsim Tamlaması


4) ZİNCİRLEME İSİM TAMLAMASI:

*İkiden fazla isimden oluşan isim tamlamalarıdır.
*Bu tür tamlamalarda; tamlayan, tamlanan yada her ikisi birden isim tamlaması olabilir.

Masa örtüsünün kenarı (Masa,örtü,kenar)
(Tamlayanı isim tamlamasından oluşmuş, zincirleme isim tamlaması)

Evin mutfak dolabı (Ev,mutfak,dolap)
(Tamlananı isim tamlamasından oluşmuş, zincirleme isim tamlaması)

Devlet hastanesinin
doktor odası
(Tamlayanı da tamlananı da isim tamlamasından oluşmuş, zincirleme isim tamlaması)

Demir kapının kolunun vidasının üstü
Misafir - avatarı
Misafir
Ziyaretçi
9 Mayıs 2011       Mesaj #17
Misafir - avatarı
Ziyaretçi
sıfat tamlamasına örnekler verirmisiniz?
Misafir - avatarı
Misafir
Ziyaretçi
15 Mayıs 2011       Mesaj #18
Misafir - avatarı
Ziyaretçi
ya bir metin taraması yokmu bunlarla ilgili yha lütfen!!!!!!!!!!!!!!!
Misafir - avatarı
Misafir
Ziyaretçi
24 Mayıs 2011       Mesaj #19
Misafir - avatarı
Ziyaretçi
İSİM T@ML@MALARI
*İki yada daha fazla ismin yan yana gelmesiyle oluşan öbeğe 'isim tamlaması' denir.
İsim+isim=> İsim tamlaması Tamlayan+Tamlanan=>Tamlama

Tamlayan Ekleri : -nin, -in, -im, -den (Bunlar ses değişimine uğrayabilir.)
Tamlanan Ekleri: -i, -si, -im, -in, -imiz, -iniz, -leri (Bunlar ses değişimine uğrayabilir.)

Ali'nin Kitabı, Kalemin Ucu, Benim Arabam, Sizin Aileniz, Pencerenin Camları


Not: Bazı tamlamalarda tamlayan eki olarak '-den, -dan' ekleri kullanılabilir.
Bu ek seçme anlamı katmak için gelmektedir.
Oturanlardan Biri

Not: Bazı istisna durumlarda tamlayan ve tamlanandaki kaynaştırma harfleri yerine 'y' harfi kullanılabilir.
Suyun Altı, Şişenin Suyu

Not: 'Benim Kalemim' tamlamasındaki 'ben' zamiri '-im' eki almıştır. Bu ekin aslı '-in' dir. Fakat bu ek zamanla ses değişikliğine uğramıştır.


SIFAT TAMLAMASI
*Bir sıfatın, ismin önüne gelerek, onu nitelemesi yada belirtmesiyle oluşan tamlamalardır.
Sıfat+İsim=> Sıfat Tamlaması (Sıfat=Tamlayan, İsim=Tamlanan)
Büyük insan, Düz saç, Üç Elma, O adam

Not: Sıfat mutlaka ismin önünde olmalıdır.
Adamın burnu epey büyüktü. ('Büyük' sözcüğü sıfat olmasına rağmen, sıfat tamlaması kurmamıştır.)

Not: Adlaşmış sıfat, sıfat tamlaması sayılmaz.
Çalışanlar, belli oluyor.

Not: Adlaşmış sıfat, bir sıfat tarafından nitelenerek yada belirtilerek sıfat tamlaması oluşturabilir.
Yakışıklı gençleri daha çok severim.

Not: Sıfat tamlamasında tamlayan yada tamlanan isim tamlaması olabilir.
Sıcak yaz akşamları,
El örgüsü kazak

daha açıklayıcı olabilirdi!
Kaynak: http://www.cevapsızsorular.com.tr
Misafir - avatarı
Misafir
Ziyaretçi
31 Mayıs 2011       Mesaj #20
Misafir - avatarı
Ziyaretçi
isim ve sıfat tamlaması arsındaki fark ne??

Benzer Konular

11 Nisan 2011 / YASMİN PLT Cevaplanmış
2 Ocak 2014 / Misafir Soru-Cevap
9 Aralık 2012 / Misafir Soru-Cevap