PİSTON a. (fr. piston; ital. pistone; pista- re, ezmek, havanda dövmek'ten).
1. Farklı basınçlardaki iki akışkan arasında hareket eden ve devindirici bir kuvvet iletmeye yarayan katı bir bölmeden oluşmuş makine organı. (Bk. ansikl. böl. Mak. san.)
2. Bir kimseyi kayıran, ona arka çıkan kimse; arka, iltimas.
—Isıl. mot. Döner piston, almaşık bir hareket yapacak yerde bir stator içindeki bir eksen etrafında dönen ve özel biçimi sıkıştırma odalarının hacimlerinde meydana gelen değişmeyi belirleyen piston. || Serbest piston, yalnızca gazların basıncıyla hareket eden ve biyel aracılığıyla krank miline bağlı olmayan piston.
—Mak. san. Piston kolu, uçlarından eklemli iki parça arasına, koşut eksenler boyünca bir hareket iletmeye yarayan düz ubuk. (Eşanl. BİYEL.)
—Müz. XIX. yy.'ın başlarında Silezyalı Blühmel tarafından bulunmuş, kimi bakır üflemeli çalgılarda, icracının, çalgısının tüpünü istediği gibi uzatarak sesleri kesin olarak çıkarmasını ve kromatik ıskalanın tüm derecelerini elde etmesini sağlayan mekanizma.
—Oto Piston kolu, pistonu krank mili muylusuna bağlayan ve pistonun düz hareketini devindirici bir harekete dönüştüren kalıplanmış, dövme ya da dökme parça. (Eşanl. BİYEL.)
—Polim. Dalıcı piston, enjenksiyon presinin, kalıplanacak malzemeyi kalıp içine püskürtmeye yarayan bölümü.
—Sil. Gaz pistonu, otomatik bir silahta, namludan çıkan gazın etkisiyle çalışan ve bağlı olduğu mekanizmayı harekete geçiren silindir biçiminde oynak parça.
♦ sıf. Pistona benzeyen; piston görevi yapan: Piston vida.
—ANSİKL. Mak. san. Piston, silindirsel bir boşlukta, yani silindir içinde kayar ve yüzlerinden biri (basit etkili piston) ya da ikisiyle (çift etkili piston) silindir içinde bulunan basınç altındaki bir akışkana (sıvı ya da gaz) temas eder. Bu akışkan pistona enerji verebilir (buhar makinesi, kriko), pistondan enerji alabilir (pompa, kompresör) ya da almaşık olarak her iki işlevi yapabilir (patlamalı motor). Piston genellikle, ya kayar bir bileğizin kılavuzladığı bir çubuk aracılığıyla ya da doğrudan iki iç çıkıntı içinde yataklanmış bir piston pimiyle, bir biyele bağlıdır.
Sızdırmazlık, esnek segmanlar ve yağ kazıyıcı segmanlarla sağlanır; bunlar, piston çevresi boyunca açılmış oyuklara kısmen yerleştirilen ve dış yüzeyleri silindire temas eden, dikdörtgen kesitli metal halkalardır. Pistonlar çoğu kez dökme demir, kalıplanmış çelik ve otomobiller için, hafif alaşımlardan yapılır. Patlamalı motorların pistonları sözkonusu olduğunda, dip bölüm ya da etek, pistonun çeşitli bölümleri arasındaki sıcaklık farklarından kaynaklanan genleşme değişimleri göz önüne alınarak, hafif konik biçimde yapılır. Etek içine gömülü yarıklar ya da soğutucu kütleler, ısı dağılımında istenen düzgünlüğü sağlamaya çalışır.
Kaynak: Büyük Larousse
Piston Nedir?
