Kamçı Nedir?

KAMÇI a.
1. Binicinin atı harekete geçirmek için kullandığı, uca doğru incelen ve bir ucu avuca gelecek şekilde düzenlenmiş bükülgen araç. (Ağaçtan, içi telli deriden vb. malzemeden yapılır. Binici atı kamçı ile eğitir. At yarışlarında ise jokey kamçıyı daha iyi koşması için atın sağrısına ya da sağrı yönüne doğru kullanır.)
2. Kamçı çalmak, kamçı ile vurmak, kamçılamak.

—Bakteriyol. Hareketli bakterilerden birçoğunda bulunan devindirid organ. (Bakterinin gövdesine bağlı bir ya da birçok iplik biçiminde olabilir ve düzenli dalgalanma ve bakteriyi kendi ekseni çevresinde döndürme hareketleri yapar.)

—Biyol. Birtakım hücrelerde zarın yüzeyine bağlı bulunan bir ya da birçok ince uzun ipliğimsi organ: kamçılı birhücreliler; çeşitli hayvan türlerinin spermatozoit- leri; omurgasızların embriyonlarındaki ektoderm blastomerleri; çokhücrelilerin epitelyum hücreleri, vb. kamçılıdır. (Bk. ansikl böl.)

—Böcbil. Böceklerde sayısı ve biçimleri türden türe değişen duyarga ucu eklemlerinin tümü. (Birinci dip eklemine skapus, İkincisine pedisel denir; daha sonrakilerse kamçıyı [genellikle eklemleri ince olur] oluşturur.)

—Denize. Bir çıması bağlı, öteki çıması herhangi bir işte kullanılmak için serbest bırakılmış halat. || Ağ kamçısı, ağların yakalarına dikilen halat; ağın yerini belirtmek için bu halatlara ağ şamandıraları bağlanır. || Camadan kamçısı, CAMADAN KALÇETESİ'nin eşanlamlısı.

—El sant. Tespihlerin ucuna, imameden sonra takılan, ince, uzun süs öğesi. (Kamçılar ipek, altın ya da gümüş tellerden örülürdü. Ucunda da gene altın ya da gümüşten örülmüş yuvarlak, oval taneler, küçük inciler ya da mercanlar bulunurdu. En güzel örnekleri Şam, Halep ve Trabzon'da haztrlanırdı.) || Karadeniz kamçısı, Karadeniz bölgesine, özellikle Trabzon yöresine özgü bir işçilik örneğiyle örülmüş tespih kamçısı. (Bu kamçıların en önemli özelliği, denizcilikte kullanılan düğüm vs bağların küçük birer örneği olmasıdır.) [Trabzon kamçısı da denir.]

—ipekböcç. işçilerin ipek sağma işleminden önce, ipek telinin ucunu bulmak amacıyla kozalara vurmak için kullandıkları ufak süpürge.

—Tekst. Tavada bulunan kozaların çözülmesine uygun sürekli bir sıçrama devinimi veren aygıt. || Doğal ipek elde etmek üzere sıcak su dolu tavalarda kabartılan kozalardan uç almak için kullanılan, genellikle çalıdan yapılmış küçük el süpürgeleri ya da fırçalar. (Bunlarla kozaların üzerine hafif vuruşlar yapılarak sürekli uç bulunmaya çalışılır.)

—Urganc. Kamçı ipi, çapı 3 mm'yi geçmeyen, genellikle parça halinde perdahlanmış kenevir ip. (Eskiden kamçılarda kullanılırdı.)

♦ sıf.
1. Kamçıya benzer.
2. Kamçı kuyruk, kılsız kuyruk; bir tür kıvırcık koyun.

—Esk. sil. Kamçı kılıç - MEÇ.

—Ormanc. Kamçı ağaç, rüzgârla sarsılıp sallanırken bükülgen dallarıyla komşu ağaçların tepelerini döven ağaç.

—ANSİKL. Biyol. Canlılar âlemindeki tüm kamçıların (öglenanın kamçısından insan spermatozoitininkine kadar) aynı yapıda olduğu elektron mikroskobuyla doğrulanmıştır. Hücre kılıfının uzantısıyla kaplı olan bir kamçı 20 iplik içerir. Bunlardan ikisi merkezde, geri kalanlar eksene eşit uzaklıkta 9 çift iplik halinde yerleşmişlerdir; çift iplikler adenofosforik asit üzerinde enzim etkisi gösterir. Bu nedenle kamçı hareketleri kasların kasılmasını andırır. Serbest bir hücrede kamçı, hücrenin hareketini sağlar. Bu nedenle büyük bir kasılabilme özelliğine sahiptir. Kamçı daima bir santrozomla ilintilidir. Kimi hücrelerde, hücre gövdesine kıvrımlı bir zarla birleşir ve böylece kamçının ön ucu serbest kalır (tripanozoma).