Azeri Atasözleri

Azeri atasözleri

• Açlık ne yedirtmez, tokluk ne dedirtmez.
• Aç eşek katırdan tez yürür.
• Aşıka Bağdat uzak değil.
• Araz (aras nehri) her zaman kütük getirmez. Türkiye Türkçesindeki; "Dere her zaman kütük getirmez" (M. Baz, 1929 doğumlu, 22.08.02, Denizli-Dodurgalar)"! atasözü ile aynı anlamda... Her zaman ticarette kazanç olmayabilir, bu nedenle ileriye dönük tedbir almak gereklidir anlamında.
• Arvat adamı vezir de eder rezil de eder.
• At ölür, itlere bayram olur.
• Ata evi er evi; er evi zindan evi.
• Bir kere yükselen bayrak bir daha inmez.
• Boynuzsuz öküzün ahı boynuzlu öküze kalmaz.
• Çöreği (ekmeği) çörekçiye ver bir dene de fazla ver.
• Çıra dibine ışık vermez
• Dama dama göl olur, dada dada heç olur (Selahaddin Kusekenani-Şarki Azerbaycan-İRAN, 6.6. 1999, Orman Mühendisi'nden naklen Said Dağdaş):“Damlaya damlaya göl olur!" atasözünün Azeri Türkçesindeki karşılığı. "Azar azar kullanmakla biter" anlamında.
• Dere kenarına ev yaparsan bilesin ki sel malıdır, Kendin yaşlı avrat genç bilesin ki el malıdır.
• Dünya bir yağlı kuyruktur, yiyebilene aşkolsun.
• El gücü, sel gücü (Selahaddin Kusekenani, İran, Şarki Azerbaycan Eyaleti, (6 Haziran 1999, Beyşehir): "Bir elin nesi var, iki elin sesi var!" atasözü anlamında. Selahaddin Bey bu ata sözünü “Birlikte bir iş görer, yahşidir. Hatmin, adam muvaffak ola.” şeklinde Azeri Türkçesi ile açıklamıştır (Said Dağdaş).
• El kızı bulunur, kardeş bulunmaz, Kardeş bulunur Ana Baba bulunmaz.
• Geçme namert köprüsünden, ko götürsün su seni. Yatma tilki gölgesinde ko yesin aslan seni.
• Helva helva demekle ağız şirin olmaz.
• Her zatın tazesi, dostun köhnesi (S.Kusekenani, 6 Haziran 1999)! Herşeyin tazesi, dostun eskisi anlamında.
• İnsaf dinin yarısıdır (Selahaddin Kusekenani, Tebrizli Orman Mühendisi, 6.6.1999, Antalya, Cevizli’de naklen alınmıştır): Azeri Türkçesinden bir atasözü.
• İt karı bolsar, yatıp ürür (Eski Doğu Türkistan atasözü, Yaşar Süngü’den naklen, 29.08.2007, Yeni Şafak, s. 5). 22 Temmuz 2007 seçimlerinin sonuçları için kullanılabilir... “Kuvvetten düşen it, yatıp ürür” ya da “Yaşlanan it, yatıp ürür. ” şeklinde Türkiye Türkçesine aktarılabilecek bir atalar sözü. Toplum nezdine itibarı kalmayan, sadece ortalığı velveleye verir anlamında.
• İti tutarken(köpek alırken) bile esline (soyuna) bak.
• İt itliğini elden bırakır sümsünmeyini (sümsünmek = başıboş gezinmek) elden bırakmaz.
• İyiliğe iyilik her kişinin kârı, kötülüğe iyilik er kişinin kârı.
• Ot kökünün üstünde biter
• Dünya yansa bir bağ (demet) otu yanmaz.
• Yaman(kötü) komşu adamı ev sahibi yapar.
• Yamandır baş ağrısı , Daha yamandır yaman evlat.
• Yahşi günde yar yahşidir yaman günde yetiş gardaş.
• Yetim kuzudan koç olmaz.

A
Açlık ne yedirtmez, tokluk ne dedirtmez.
Aç eşek katırdan tez yürür.
Açın imanı olmaz, dokun gümanı.
Ağaç bar verince başını aşağı eğer.
Akıl yaşta değil baştadır.
Ana gibi yar olmaz, vatan gibi diyar.
Araz (Aras nehri) her zaman kütük getirmez. Türkiye Türkçesindeki; "Dere her zaman kütük getirmez" (1929 doğumlu M. Baz'dan naklen Said Dağdaş,22.08.02, Denizli-Dodurgalar)"! atasözü ile aynı anlamda... Her zaman ticarette kazanç olmayabilir, bu nedenle ileriye dönük tedbir almak gereklidir anlamında.
Aslanın erkeği dişisi olmaz.
Aşığa Bağdat uzak değil.
At ölür nalı kalır, yiğit ölür namı kalır.
At ölür, köpeklere bayram olur.

B
Boynuzsuz öküzün ahı boynuzlu öküze kalmaz.
Bugünün işini sabaha koyma (yarına bırakma).

Ç
Çöreği (ekmeği) çörekçiye ver birini de üstelik.
Çıra dibine ışık vermez

D
Dağ dağa raslamaz ama insan insana rastlar.
Dama dama göl olur, dada dada heç olur (Selahaddin Kusekenani-Şarki Azerbaycan-İRAN, 6.6. 1999, Orman Mühendisi'nden naklen Said Dağdaş):“Damlaya damlaya göl olur!" atasözünün Azeri Türkçesindeki karşılığı. "Azar azar kullanmakla biter" anlamında.
Dere kenarına ev yaparsan bilesin ki sel malıdır, Kendin yaşlı avrat genç bilesin ki el malıdır.
Dost dar (kötü) günde tanınar.
Dost dosta ten gerek, ten olmasa gen gerek.
Dünya bir yağlı kuyruktur, yiyebilene aşkolsun.

E
El gücü, sel gücü (Selahaddin Kusekenani, İran, Şarki Azerbaycan Eyaleti, (6 Haziran 1999, Beyşehir): "Bir elin nesi var, iki elin sesi var!" atasözü anlamında. Selahaddin Bey bu ata sözünü “Birlikte bir iş görer, yahşidir. Hatmin, adam muvaffak ola.” şeklinde Azeri Türkçesi ile açıklamıştır (Said Dağdaş).
El kızı bulunur, kardeş bulunmaz, Kardeş bulunur Ana Baba bulunmaz.
Evvel mescidin içi, sonra eşiği (dışı) (S. Kusekenani, 6.6.1999): Önce kendi menfaatim, sonra başkaları anlamında. Azeri Türkçesinde “eşik” kelimesi Türkiye Türkçesinde olduğu gibi hem kapının eşiği deyiminde olduğu gibi bildiğimiz manada, hem de evin dışarısı anlamında kullanılmaktadır (Said Dağdaş).

G
Geçme namert köprüsünden, qoy götürsün su seni. Yatma tilki gölgesinde qoy yesin aslan seni.
Göz görmek için, gönül sevmek içindir.

H
Halva halva demekle ağız şirin olmaz.
Herşeyin tazesi, dostun eskisi.

İ
İnsaf dinin yarısıdır (Selahaddin Kusekenani, Tebrizli Orman Mühendisi, 6.6.1999, Antalya, Cevizli’de naklen alınmıştır): Azeri Türkçesinden bir atasözü.
İt karı bolsar, yatıp ürür (Eski Doğu Türkistan atasözü, Yaşar Süngü’den naklen, 29.08.2007, Yeni Şafak, s. 5). 22 Temmuz 2007 seçimlerinin sonuçları için kullanılabilir... “Kuvvetten düşen it, yatıp ürür” ya da “Yaşlanan it, yatıp ürür. ” şeklinde Türkiye Türkçesine aktarılabilecek bir atalar sözü. Toplum nezdine itibarı kalmayan, sadece ortalığı velveleye verir anlamında (Said Dağdaş).
İti tutarken(köpek alırken) bile esline (soyuna) bak.
İt itliğini elden bırakır sümsünmeyini (sümsünmek = başıboş gezinmek) elden bırakmaz.
İyiliğe iyilik her kişinin işidir, kötülüğe iyilik er kişinin işidir.

K
Kadın adamı vezir de eder rezil de eder.
Kadın Allahın erkeğe gönderdiği en büyük hediyyedir.
Kadınsız erkek susuz çöle benzer, yalnızlıkdan kurur.
Kör köre "kör" demezse bağrı çatlar.
Kötü günün ömrü az olur.

M
Mert bir kere ölür, namert bin kere.
Meşe (orman) çakalsız olmaz

O
Ot kökü üstünde biter
Örtülü pazar, dostluğu bozar.

S
Suyu şeffaf yapan temizliği, insanı temiz yapan namusudur.

T
Tek elden ses çıkmaz.

Y
Yaman(kötü) komşu adamı ev sahibi yapar.
Yakın komşu uzak akrabadan iyidir.
Yalancının evi yandı, kimse inanmadı.
Yalnız yiyen, yalnız ölür.
Yamandır baş ağrısı , Daha yamandır yaman evlat.
Yahşi günde yar yahşidir yaman günde yetiş gardaş.
Yetim kuzudan koç olmaz.
Yüze konuşan düşman, arkadan konuşan dostdan iyidir.
Yüz ölç bir biç.