Arama

Yeryüzü Şekilleri - Fiyord

Güncelleme: 25 Şubat 2016 Gösterim: 8.099 Cevap: 2
Misafir - avatarı
Misafir
Ziyaretçi
4 Ağustos 2008       Mesaj #1
Misafir - avatarı
Ziyaretçi
Fiyord (Fyort)
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Sponsorlu Bağlantılar

Ad:  Sognefjord_Norway.jpg
Gösterim: 1454
Boyut:  94.7 KB
Sognefjorden, Norveç

Fiyord buzulların oluşturduğu vadilerin deniz suyu ile dolmasıyla oluşan dik yar ve kayalıkların arasındaki dar deniz koycuklarına verilen isimdir. Norveççe fjord kelimesinden gelir. Dar koylar, buzullar tarafından aşındırılmış ve deniz seviyesinin çok altındaki taban, deniz yüzeyinin bayağı altına kadar devam eden dik duvarlar, kara tarafında ve ortada deniz tarafına göre daha çok olan derinlik ve açık deniz ile bağlantı fiyordların tipik özellikleridir.
Fiyordlar daha çok İskandinavya kıyılarında sık rastlanan jeolojik oluşumlardır. Bunlar, iki taraftan sarp kayalıklarla çevrili uzun,dar ve derin koylardır. Fiyordlar buzul aşındırması sonucunda oluşurlar. Onbinlerce yıl boyunca yağan karların birikmesiyle oluşan buzullara vadi buzulu denir. Kutuptaki buzlar gibi düz yüzeyler üzerinde oluşan buzullara ise kıtasal buzul adı verilir. Buzdan ırmaklar, günde iki santimetreyle bir metre arasında değişen bir hızla hareket ederler. Diğer ırmaklardan çok daha güçlüdürler ve vadiler boyunca ilerlerken bu vadilerin yamaçlarını kolayca doğrayıp götürürler. Bu sayede fiyordlar oluşur.

Son düzenleyen Safi; 25 Şubat 2016 00:26
AndThe_BlackSky - avatarı
AndThe_BlackSky
VIP VIP Üye
29 Haziran 2011       Mesaj #2
AndThe_BlackSky - avatarı
VIP VIP Üye
Vikipedi, özgür ansiklopedi

Sponsorlu Bağlantılar
600px UlvikfjordMountainsPanorama

Ulvik Fiyordu'nun ve arkasındaki dağların panoramik manzarası

Fiyordlar, İskandinavya kıyılarında sık rastlanan jeolojik oluşumlardır. Bunlar,iki taraftan sarp kayalıklarla çevrili uzun, dar ve derin koylardır. Fiyordlar buzul aşındırması sonucunda oluşurlar. Onbinlerce yıl boyunca yağan karların birikmesiyle oluşan buzullara vadi buzulu denir. Kutuptaki buzlar gibi düz yüzeyler üzerinde oluşan buzullara ise kıtasal buzul adı verilir. Buzdan ırmaklar, günde iki santimetreyle bir metre arasında değişen bir hızla hareket ederler. Diğer ırmaklardan çok daha güçlüdürler ve vadiler boyunca ilerlerken bu vadilerin yamaçlarını kolayca aşındırıp taşırlar. Bu sayede Tekne vadi, U vadi denilen buzul vadileri oluşur.Bu vadiler kutup bölgelerinde deniz seviyelerine kadar inerler.Türkiye gibi orta enlem ülkelerinde vadi buzulları 2000m'ye kadar inmiştir.Buzul dönemlerinde buharlaşan sular yeryüzüne genel olarak kar olarak iner.Bugünkü gibi akarsularla yeniden denize taşınmaz.Karalar üzerinde kar ve buz olarak birikir.Uzun süreli bu döngü sonunda deniz seviyesi bu günkü seviyeye göre yaklaşık 130 metre alçalmıştır.Buzul vadileri -130 metre seviyesindeki denizlerde son bulmuştur.
Buzul dönemi sona erip hava sıcaklıkları yükseldikce vadi buzulları erimeye başlamış, daha yükseklere doğru çekilmiştir.Buzulların erimesiyle deniz seviyesi yükselmiş, geri çekilen buzul vadilerini yükselen deniz suları doldurmuş fiyordlar oluşmuştur.
Ülkemizde vadi buzulları deniz seviyesine kadar inmediği için fiyord görülmez.Ancak 2000 metrenin üzerindeki dağlarımızda buzul aşındırma ve biriktirme şekilleri vardır.Sinop'taki Hamsilos koyunun fiyord olup-olmadığı tartışılır.
Dünya'nın en büyük fiyordu, Norveç'deki Soğne Fiyordudur.
Daisy-BT - avatarı
Daisy-BT
Ziyaretçi
31 Temmuz 2011       Mesaj #3
Daisy-BT - avatarı
Ziyaretçi

Fiyord

(Norveç dilinde fjord sözcüğünden), denizin bir buzul vadisini doldurmasıyla oluşan, iki yanı dik, yüksek olan dar ve derin körfez.

Fiyortlar karaların çok içlerine kadar girerler. Sarp kıyılarında derinliği 1.000 m.yi aşan yerler vardır. En güzel fiyortlara Norveç kıyılarında rastlanır. İskoçya ile Kuzey Amerika kıyılarında da fiyortlar vardır. Fiyortlar deniz düzeyinin daha alçak ve buzulların çok yaygın olduğu dördüncü zamanda oluşmuşlardır.

MsXLabs.org & Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi

Benzer Konular

25 Şubat 2016 / Misafir Cevaplanmış
22 Şubat 2016 / Daisy-BT Coğrafya
22 Şubat 2016 / diem Coğrafya
25 Şubat 2016 / Mira Coğrafya
22 Şubat 2016 / ThinkerBeLL Coğrafya