Harita Nedir?
İlk çağlardan beri insanların üzerinde yaşadıkları dünyanın şeklini ve büyüklüğünü öğrenme merakı ve ulaşım,imar...vb sorunların çözülmesi için harita yapımına ihtiyaç duymuşlardır. Bu ihtiyaçları karşılama çabalarıyla haritacılık gelişmiştir. Günümüzde sağlıklı şehirleşmenin yolu, genel anlamda imar planına göre şehrin düzenlenmesiyle sağlanmaktadır. Bir şehirde imar planının yapılması için, kadastro ve halihazır haritalarının acil olarak üretilmesi gerekmektedir. Bununla birlikte bir şehir için çok gerekli olan teknik altyapı tesislerinin yerlerinin belirlenmesinde, bu tesislerin bakımında ve gerektiğinde onarımı için, itfaiye ile ilgili yangın vanalarının yerlerinin belirlenmesinde, 3194 sayılı imar kanununun 18. maddesine göre arazi düzenlenmesinde, imar sahası içinde gelişme bölgelerinin tespitinde, buna benzer konuları için haritaya ihtiyaç duyulmaktadır.
Yeryüzünün bir parçasının gökyüzünden kuşbakışı görünümünün matematik yöntemlerle küçültülerek ve üzerine özel işaretler koyarak bir düzlem üzerine çizilmiş şekline HARİTA denir. Haritaların kolay ve anlaşılır olabilmesi için en gerekli ayrıntılara yer verilir. Yapılan bir çizimin harita özelliğini gösterebilmesi için çizimin belirli bir ölçek dahilinde yapılması gerekir. Harita üzerindeki iki nokta arasındaki uzunluğun,arazide aynı iki noktanın arasındaki ölçülen yatay mesafesine olan oranını ÖLÇEK olarak adlandırırız. Haritaların alt köşelerinde hangi ölçekte yapıldıklarını gösteren işaretler vardır (1:500000 - 1:250000 - 1:50000 - 1:25000 gibi). Bir haritada bu ölçeğin paydasında yer alan rakam ne kadar büyük olursa haritanın ölçeği o kadar küçük olur. 1:50000 ölçekli bir harita üzerindeki 1 cm gerçekte 50000cm karşılık gelir(500m). Bütün ölçekli haritalarda her bir kare 1 km2 dir.
Yeryüzündeki detaylar harita üzerinde sembollerle gösterilir. Bu sembollerin ne anlama geldiğini haritanın kenarında gösterilir. Sembollerin ve açıklamalarının bulunduğu bu kısma lejant adı verilir. Lejant, Haritalarda kullanılan işaret ve renklerin ifade edildiği tablodur. Haritanın okunmasını sağlar. Haritayı kullanacak kişi bu kısmı iyi özümsemelidir.
Haritanın Yorumlanması
Harita Yorumlama, haritaya baktığınızda bölgeyi üçboyutlu zihninizde oluşturabilmeniz en önemli noktadır. Bunu haritadaki yükselti çizgileri sayesinde yapabilirsiniz. Dağın bir yatay kesiti alınır. Çizgiler eşit yükseltileri gösterir.Yükselti çizgilerinin şekli dağın veya tepenin şeklini verir. Eşyükselti eğrileri arazide aynı yükseklikteki noktaları birleştirir, iç içe kapalı eğrilerdir, birbirini kesmezler, yükseltisi en fazla olan en içtedir yükseltisi en az olan en dıştadır, aralarındaki yükselti farkı birbirine eşittir, aynı izohips çizgisi üzerindeki bütün noktalarda yükselti aynıdır, izohips çizgisi üzerinde olmayan bir noktanın kesin yükseltisi bilinemez, Kıyı çizgisi (deniz kıyısı) sıfır metredir, izohipslerin sık veya seyrek geçmesi yer şekillerine bağlıdır, izohipslerin sık geçtiği yerde eğim fazladır, seyrek geçtiği yerde eğim azdır. Yeryüzündeki herhangi bir yükseltinin kesiti alındığında kesitler arası uzaklık sabit olduğundan iki yükselti arasındaki yükseklik farkı da sabittir. Eş yükseklik eğrileri birbirinden eşit uzaklıktadır ve değeri haritanın kenarında belirtilir.
Yükselti çizgilerinin şeklinden arazinin dağlık mı, çukur mu , yamaç mı .... olduğunu anlamamıza yardımcı olur.Ayrıca arazinin eğimi hakkında bilgi verir.Eş yükselti çizgileri arası mesafenin azalması yani bu eğrilerin sıklaşması arazinin eğiminin arttığını gösterir. Eğimin bilinmesi arazinin yürünülebilir olup olmadığı konusunda karar vermemizi sağlar.Eğim hesabı için öncelikle eş yükselti eğrileri arasındaki mesafe ölçülür ve ölçek katsayısı ile çarpılır ve eş yükseklik eğrileri arası yatay mesafe(arazideki uzunluk) bulunur.Bu uzunluk yükselti çizgileri arası yükseklik farkı ile karşılaştırılarak hesaplanır.
Formüller:
h = Eş yükselti çizgileri arası yükseklik farkı
c = Eğim
s = Eş yükselti çizgileri arası mesafe (harita uzunluğu)
m = Ölçek
Yatay Mesafe = S = m * s
Eğim(%) = ( h * 100 ) / S ile ifade edilir.
Akarsu vadileri yükseltinin arttığı yöne doğru girinti oluşturur. Ters "V" biçiminde gösterilir.
Ok işareti çevresine göre çukur olan (kapalı çukur-çanak-krater) yerleri gösterir.
Akarsudan sonraki ilk yükseltiler birbirine eşittir.
Tabanları aynı olan tepelerin başlangıç yükseltileri de aynıdır.
Yükseltinin arttığı yöne doğru "U " harfi oluşmuş ise buna sırt denir.
Ok işareti ile gösterilen yer kapalı çukur (çanak)dur. Ok işaretinden sonra yükselti azalır.
Tabanı aynı olan iki tepe arasındaki küçük düzlüğe boyun denir.
Uçurum:
Tepe:
Sırt: