Ayastefanos Antlaşması
1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı sonunda imzalanan barış antlaşması (3 Mart 1878).
Osmanlı ordularının Rumeli ve Doğu Anadolu’da yenilmesi ve Rus ordularının Edirne’yi de alarak Çatalca önlerine kadar ilerlemesi üzerine, OsmanlIların isteğiyle 31 Ocak 1878’de ateşkes imzalandı. Ateşkes ertesinde, Osmanlı hükümeti adına Hariciye Nazırı Saffet Paşa ve Berlin elçisi Sadullah Bey’le Rus hükümeti adına Nikolay Ignatyev ve Aleksandr Nelidov arasında Ayastefanos’ta (bugün Yeşilköy) barış görüşmeleri başladı.
Osmanlı Devleti açısından son derece ağır koşullar içeren ve 29 maddeden oluşan Ayastefanos Antlaşması’na göre, Karadağ, Sırbistan ve Romanya’nın bağımsızlığı tanınıyor, toprakları genişliyordu. Bu genişleme ile Karadağ Adriya Denizine açılıyor; Rusya Sırbistan’dan Niş’i, Romanya’dan Güney Besarabya’yı, Osmanlı Devleti’nden Dobruca’yı alıyordu. Bulgaristan, sınırları genişletilerek Osmanlı Devleti’ne vergi ödemekle yükümlü özerk bir prenslik durumuna getiriliyordu. Makedonya’nın büyük bir bölümünü içeren Bulgaristan’ın sınırları, kuzeyde Tuna Irmağı, doğuda Karadeniz, güneyde Ege Denizi ve Batıda da Arnavutluk’a dayanıyordu.
Bosna-Hersek’e özerklik tanınıyor ve Osmanlılar Hıristiyan tebaanın güvenliği için garanti veriyordu. Antlaşmanın en ağır koşullarından biri de Osmanlı Devleti’nin Rusya’ya 1 milyar 410 milyon ruble (164 milyon Osmanlı altını) savaş tazminatı ödemek zorunda bırakılmasıydı. Ama Osmanlı Devleti’nin mali durumu bu parayı ödemeye uygun olmadığından Rusya tazminatı 300 milyon rubleye indirdi; karşılık olarak da Batum, Kars, Ardahan, Eleşkirt ve Bayezit’i aldı.
Rusya’ya büyük yarar sağlayan antlaşma, Slavcılık politikası açısından da önemli bir başarıydı. Ama, Avrupa’daki siyasal dengenin aleyhlerine bozulduğunu gören Avusturya, Ingiltere, Fransa ve Almanya Ayastefanos Antlaşması’na karşı çıkarak uluslararası bir konferansın toplanmasını istediler. Yeni bir savaşı göze alamayan Rusya bu isteğe uymak zorunda kaldı ve dört ay sonra, 13 Temmuz’da Ayastefanos Antlaşmasını geçersiz kılan Berlin Antlaşması imzalandı.
