Yaşar Kemal, asıl adı KEMAL SADİK GÖĞCELİ

(d. 1922, Hemite köyü, Osmaniye, Adana)
Anadolu insanının yaşam koşullarına ve ruhsal dünyasına ışık tutan gerçekle efsaneyi birleştiren destansı yapıtlarıyla dünya çapında tanınmış romancı.

Beş yaşındayken kan davası yüzünden babasını, bir kaza sonucunda da sağ gözünü yitirdi. İlköğrenimini Kadirli’de yaptı. Adana I. Ortaokulu’nu son sınıfta bırakmak (1941) zorunda kaldı. Ardından bir pamuk çiftliğinde bir yıl kadar ırgat kâtipliği yaptı. Aynca inşaatlarda denetçilik, çeltik tarlala- nnda su bekçiliği, traktör sürücülüğü, arzuhalcilik, köy ilkokulunda öğretmen vekilliği gibi çeşitli işlerde çalıştı.

Türk Ceza Kanunu’nun 142. maddesine aykırı eylemde bulunduğu gerekçesiyle 1950’de tutuklandı. 1951’de hapisten çıkınca İstanbul’da Havagazı Şirketi’nde kısa süre memurluk yaptıktan sonra Cumhuriyet gazetesinde çalışmaya başladı. 1962’de Türkiye İşçi Partisi’ne girerek genel yönetim kurulu üyeliğine seçildi, propaganda komitesi başkanlığı ve merkez yürütme kurulu üyeliği yaptı. 1963’ten sonra gazeteciliği bırakıp tüm zamanını roman yazmaya ayırdı; geçimini de kitaplarının geliriyle sağladı. 1973’te Türkiye Yazarlar Sendikası’nın kuruluşuna katıldı ve 1973- 74’te sendikanın genel başkanlığını yaptı.

Edebiyata şiirle başladı. Ülkü, Kovan, Millet, Beşpınar gibi dergilerde şiir ve yazılar yayımladı. Aynca halkevi görevlisi olarak köyleri dolaşıp folklor araştırmalan ve derlemeleri yaptı. 1943’te Ağıtlar adlı derlemesi yayımlandı. 1940’larda Adana’da çıkan Çığ dergisi çevresinde toplanan yazar ve aydınlarla ilişki kurdu. Orhan Kemal, Pertev Naili Boratav, Nurullah Ataç, Abi- din Dino ve Arif Dino ile tanıştı.

İlk ününü, Yaşar Kemal adıyla Cumhuriyet gazetesinde çıkan röportajlarıyla yaptı. 1955’te Gazeteciler Çemiyeti’nin ilk röportaj ödülünü aldı. İnce M eme d I (1955, 1993), Demirciler Çarşısı Cinayeti (1974, 1993) ve Kale Kapısı {Kimsecik II) (1985, 1993) adlı romanları çeşitli ödüllere değer görüldü. Yer Demir Gök Bakır (1963,1993) adlı romam Fransız Eleştirmenler Birliği’n- ce 1977’nin en iyi yabancı romanı seçildi. Ortadirek (1960, 1993), Yer Demir Gök Bakır ve ölmez Otıindan (1968, 1993) oluşan “Dağın Ote Yüzü” üçlemesi de 1979’da Fransa’da yılın en iyi kitabı seçildi. 1982’de Fransa’da Uluslararası Del Duca Ödülü’nü alan Yaşar Kemal’e 1984’te de uluslararası kültür ve sanat etkinliklerine katkısı nedeniyle Fransa hükümetince Le- gion d’honneur nişanı verildi.

Yaşar Kemal’in öykü ve romanlarının birçoğu tiyatroya ve sinemaya uyarlandı. 1965’te Yer Demir Gök Bakır (Uzundere adıyla) ve Teneke (1955,1993), 1974’te Ağrı Dağı Efsanesi (1970,1993) çeşitli tiyatrolarda sahnelendi. Uzundere 1966’da Nancy Uluslararası Tiyatro Şenliği’nde birincilik aldı. Yaşar Kemal’in yapıtlarının sinema uyarlamaları arasında Beyaz Mendil (1955), Namus Düşmanı (1957), Alageyik (1959), Karacaoğlan’ın Karasevdası (1959), Ölüm Tarlası (1966), Yılanı Öldürseler (1981), İnce Memed (1984) ve Yer Demir Gök Bakır (1986) sayılabilir.

Yaşar Kemal konularını daha çok Çukurova insammn yaşamından almış, ağalar arasındaki toprak kavgasının yoksul köylüler üzerindeki etkilerini ve değişen toplumsal koşulların köy insanının yaşamı, inanışları ve törelerinde yol açtığı değişimi irdelemiştir. Güzelleme, koçaklama ve ağıt öğelerine yer veren şiirsel bir dille yazılmış bu yapıtlar ayrıca güçlü doğa betimlemeleri ve ayrıntılı gözlemleriyle dikkat çeker. Yaşar Kemal yöresel sözcük ve deyimlerle sözlü anlatım geleneği öğelerini de kendine özgü bir ustalıkla kullanır. Geleneksel masal ve efsane temalarından yararlanarak yazdığı en ünlü romanı İnce Memed T de, ağa baskısı yüzünden dağa çıkan eşkıya İnce Memed tipiyle bir destan kahramanı yaratır. İnce Memed I 40’a yakın dile çevrilmiş, bunu İnce Memed II (1969, 1993), İnce Memed III (1984, 1993) ve İnce Memed IV (1987, 1993) izlemiştir. Yaşar Kemal bu dizide, yarattığı mitlere sığınan, bunu bir yaşama bağlanma aracı olarak kullanan insanlan, günlük yaşamın mantıksal düzenine bağlı kalmaksızın, efsaneyle gerçeği iç içe vererek anlatır. Gene Çukurova’da geçen Tenekemde ise yöredeki çeltik ağalarına karşı köylünün yanında yer alan genç bir kaymakamın trajik öyküsünü konu alır.

“Dağın Ote Yüzü” üçlemesinin ilk ve en başarılı yapıtı olan Ortadirek, Toroslar’daki yoksul bir dağ köyünde yaşayan insanların pamuk tarlalarında ırgat olmak üzere Çukurova’ya yaptıkları yolculuğun öyküsüdür. Üçlemenin ikinci kitabı Yer Demir Gök Bakır’da yaşam koşullarını değiştirebilme umudu kalmamış köylülerin bir köylüyü (Taşbaşoğlu) ermiş haline getirmeleri, ona sığınmaları anlatılır. Üçlemenin son romanı Ölmez Otu'nda ise Yer Demir Gök Bakır’da yaratılan mitin yıkılışı anlatılır ve nesnef koşullardan çok tek tek kişiler öne çıkar.

Irmak roman niteliğindeki “Akçasazın Ağaları” dizisinin ilk iki kitabı Demirciler Çarşısı Cinayeti ve Yusufçuk Yusuf ta (1975, 1993) geleneksel yapının çözülmesi, eski ağa tipinin yok olması ve ağaların sanayi alanına yatırım yapmaları anlatılır. Hüyükteki Nar Ağacı (1982, 1993) Çukurova’daki makineleşmenin yarattığı işsizliği, Yağmurcuk Kuşu {Kimsecik I) (1980,1993) ise bir ölçüde yazarın kendi yaşamını konu alır. Yaşar Kemal Al Gözüm Seyreyle Salih (1976,1993), Kuşlar da Gitti (1978,1993) ve Deniz Küstü (1978, 1993) adlı yapıtlarıyla ilk kez Çukurova’nın dışına çıkar; yolsuzlukları ve karmaşasıyla büyük kenti, deniz insanının yaşam savaşımını ve doğanın yok edilişini konu alır.

ÖBÜR ÖNEMLİ YAPITLARI. Roman. Üç Anadolu Efsanesi (1967, 1993), Çakırcalı Efe (1972, 1993). Öykü. Sarı Sıcak (1952, 1993). Röportaj. Yanan Ormanlarda Elli Gün (1955), Çukurova Yana Yana (1955), Peri Bacaları (1957, 1993), Allahın Askerleri (1978, 1993), Bir Bulut Kaynıyor (1974, 1993). Fıkra- deneme. Taş Çatlasa (1961), Baldaki Tuz (1974), Ağacın Çürüğü (1980). Çocuk kitabı. Filler Sultanı ile Kırmızı Sakallı Topal Karınca (1977,1993).