Savoie Hanedanı

Savoie Hanedanı
MsXLabs.Org &Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi & Vikipedi

Avrupa tarihinin ünlü bir hanedanı. 807'de ölen Saksonya Dükası Wittekind hem Sakson hem de Savoia Hanedanı'nın atası sayılır. Dokuz yüzyıl Leman Gölü'nün güney kıyısında uzanan Savoia topraklarını idare eden bu hanedanın kurucusu, Wittekind'in üçüncü göbekten torunu Umberto Biancamano (Beyaz Elli Umberto), feodal bir lorddu. 1048 yılında ölen I. Umberto zamanında kazanılan topraklar arasında hanedana ismini veren Savoia toprakları da vardı. Sonraları hanedan, üyelerinin yaptığı akıllıca evlilikler sayesinde güçlendi, itibar ve toprak kazandı. Bunun yanı sıra Fransa, Almanya ve İtalya'da savaş ve satın alma yoluyla geniş topraklara sahip oldu. Fakat VIII. Amadeo'nun V. Felix adıyla papa olması ve yönetimi oğluna bırakması (1439) ile başlayan bir yüzyıllık dönemde yetersiz ve reşit olmayan dükalarca idare edilen Savoia, Fransız işgalinden kurtulamadı ve bir kısım topraklarını kaybetti. O sırada İspanya ordusunda general olarak Fransızlara karşı savaşan Emanuele Philibert Fransızları yenince Savoia hanedanının haklarını geri aldı ve ülkesinin başına geçip zengin ve kuvvetli bir krallık kurdu. 1630-1637 yıllarında düka olan I. Victor Amadeus, Fransız prensesi olan karısı sayesinde bazı topraklarını Fransa'dan geri almayı başardı. 1706'da II. Victor Amadeus, Turin Zaferi ile hem Fransa'ya giden bütün toprakları hem de Sardinya Krallığı'nı elde etti. Fakat Fransız Devrimi sırasında kralcıları destekleyen Savoialar Napoléon'a yenilip yine özgürlüklerini yitirdiler. 1815 Viyana Kongresi'nde topraklarını geri alan hanedan üyelerinden II. Vittorio Emanuele 1861'de İtalya kralı oldu. İtalyan birliğini sağlayan hanedan, I. Umberto ve III. Vittorio Emanuele ile 1946'ya kadar devam etti. II. Dünya Savaşı'ndan sonra İtalya Kralı II. Umberto, halkoylaması sonucu tahttan çekildi, cumhuriyet idaresi kuruldu.

Savoya (Savoia) Hanedanı, (İtalyanca: Casa Savoia, Fransızca; Savoie), 1861-1946 arasında İtalya'yı yöneten hanedan.
Savoya Hanedanı 11. yüzyılın ortalarında, Savoya Kontluğu'nun yanı sıra Rhone Irmağının doğusuyla Cenevre Gölünün güneyinde kalan topraklara da egemen olan I. Umberto ile başladı. Burgonya kökenli olduğu sanılan Umberto'nun ardılları bugün Fransa, İtalya ve İsviçre sınırlarının birleştiği bölgede geniş topraklar ele geçirdi. Önde gelen Savoya kontlarından VII. Amadeo (hd. 1383-1391) Nice limanını aldı. VIII. Amadeo da (hd. 1391-1440) yaklaşık iki yüzyıldır hanedanın bir kolunca yönetilen Piemonte'yi ilhak etti. Savoy kontları VIII. Amadeo'dan sonra dük ünvanı taşımaya başladılar.
15. yüzyıl sonu ve 16. yüzyıl başında bir dizi güçsüz dükün yönetiminde hanedan zayıfladı ve sonunda toprakları Fransızlarca işgal edildi (1536-1539). 17. yüzyıl boyunca sürekli bir genişleme politikası izleyen Savoya dükleri Fransa'yla Habsburglar arasında sık sık taraf değiştirerek dışişlerinde bağımsızlıklarını korumayı ve bütün Avrupa'yı saran İspanya Veraset Savaşından önemli kazanımlarla çıkmayı başardılar. Utrecht Barışı'yla (1713) Sicilya kralı olan Dük II. Vittorio Amedeo (hd 1675-1730), 1720'de Sicilya tahtından vazgeçerek karşılığında Sardinya'yı aldı. Ardılları ise İtalya'nın kuzeydoğusunda önemli topraklar ele geçirdi. Fransız Devrimi ve Napolyon Savaşları (1792-1815) sırasında Sardinya dışında bütün Savoya toprakları Fransızların denetimi altına girdi. I. Vittorio Emanuele (hd. 1802-1821) Cenova'yı Savoya topraklarına kattı (1815).
Merkezi Piemonte olan Savoya toprakları Risorgimento hareketinin başlangıcında bağımsızlık ve göreli askeri güç bakımından İtalyan devletleri arasında ilk sırada yer alıyordu.I. Vittorio Emanuele 1821'deki liberal devrim sonucu kardeşi Carlo Felice lehine tahttan çekilmek zorunda kaldı. Felice 1831'de ölünce ailenin Carignano kolundan Carlo Alberto tahta çıktı. 1848'de anayasal monarşi yönetimini benimseyen Carlo Alberto 1848-1849 yıllarında Avusturya'ya karşı verilen bağımsızlık mücadelesine katılarak, İtalya'nın birleşmesinin Piemonte önderliğinde gerçekleşmesine önemli katkıda bulundu. Oğlu II. Vittorio Emanuele'nin hükümdarlığı sırasında (1849-1878) Savoya hanedanının yönetiminde İtalya Krallığı kuruldu (1861) ve Vittorio Emanuele ilk İtalya kralı oldu.
İtalya'da parlamenter sistem yerleştikçe kralın yönetimdeki etkisi azalmaya başladı. Faşist rejim sırasında kukla bir hükümdar olarak kalan III. Vittorio Emanuele (hd 1900-1946) II. Dünya Savaşı'nın sonunda oğlu II. Umberto lehine tahttan çekildi (1946). Monarşi yönetiminin sürmesini sağlamaya yönelik bu girişim, 2 Haziran 1946'da yapılan halk oylamasında cumhuriyet yönetimini destekleyenlerin çoğunluğu kazanmasıyla sonuçsuz kaldı ve Savoya hanedanı sona erdi.