TÜRKLERİN İSLAMİYETTEN ÖNCE KABUL ETTİKLERİ DİNLER
İslamiyet 7. yy.da yayılmaya başladığı ve Türklerin yaşadıkları orta asya sınırlarına ulaştığı halde, Türklerin bu yeni dine geçişleri ancak 10. yy da tamamlanabilmiştir. Kısa bir değerlendirme ile, Türklerin milli dinlerinin Şamanizm olduğu, bir ara kabul edilen budizm in toplum hayatında olumsuz sonuçlar doğurduğu ve yaygınlaşmadığı arkasındanda İslamiyetin kabul edildiği bilinmektedir. Oysa gerçek, Türklerin yaşadıkları bölgelerde etkili olan dinlerden birçoğunun Türkler arasındada yayılmış olduğudur. Bu nedenle totemcilikten başlayarak islamiyete gelinceye kadar Türklerin kabul ettikleridinlerin neler olduğunu belirtmemiz gerekmektedir. Gözlemlere dayanan bütün bu kayıtlar totemciliğin belirli bir dönemde Türklerin hiç olmasa bir kesimince kabul edilmiş olduğunu ve bunun etkilerinin uzun süre devam ettiğini göstermektedir. Prof.Dr. İbrahim Kafesoğlu’na göre Türklerde kurt saygı değer bir simge sayılmış fakat ona tapılmamıştır. Ayrıca Totemci ailede “ana Hukuku” geçerli olduyğu halde Türk ailesi Ataerkil karakterdedir. Ayrıca türklerde mana kavramıda yoktur. Asıl vurgulanması gereken nokta türk totemciliğine ilişkin kayıt ve bilgilerin çoğunu Göktürk çağı ve sonrasına ait olduklarıdır. Sonuç olarak bütün boyutları kesin olarak tespit edilememekle beraber, Türklerinde başlangıçta bir totemcilik dönemini yaşamış olduklar inkar edilemez. Sonrak,i yy lar da bile bunun izleri açıkça görülmektedir. Kısacası Türkler arasında Ruh’u ölümsüz yada kutsal saymaya dayanan bu inanış orta asya türkleri arasında görülmüştür. Öte yandan göktürkler tabiat güçlerine inanan ve onları tanrılaştırarak güneş ay dağ ırmak gibi doğa varlıklarını aynı zamanda birer ruh kabul ettikleri bilinmektedir. Animizm doğacılıkla (naturizm) bağdaştırılmıştır. Ruhçuluğun başlıca özelliklerinden biri olan büyü ve falın Türkler arasındada büyük çapta uygulandığı bilinmektedir. Kötü ruhların etkisinin ,çin çarpması olarak adlandırıldığı cinlrin etkisinden kurtulabilmek için başvurulan yöntemlerinde cadıcılık denilen bir uğraş alanı haline geldiği bilinmektedir. Cadıcılık ve büyücülüğün 19. Yy Türkiyesinde de etkinliğini sürdürmesi ruhlara bağlı inanışların kolay kolay ortadan kalkmadığının çarpıcı bir göstergesidir. Ruhçuluk ile büyü ve faldan söz ederken bu yoldaki inanış yada düşüncelerin günümüz toplumlarındada etkisini sürdürmektedir. Türk şamanlığının ötek asya kavimlerinde görülenlerden oldukça farklı olduğunu dikkate alırak şamanizm’in eski Türklerin dini değil sihire ilişkin sistemleri olarak kabul edebiliriz. Bu nedenle türkler arasındaki doğacılığa toyonizm denilir. Fakat Abdulkadir İnan ‘ın belirtdiği gibi toyonizm in budizm den farklıu olmadığı anlaşılmıştır. Eski Türk dininin, yaygın ilkel şamnizm bir dalı olarak kabul edebiliriz. Atalar kültü , animizmin bir kaslıuntısı yada gelişmiş biçimi olup başlı başına bir din oluşturmamaktadır. Göktanrı kavramıo ise çok tanrılı doğacılıkta zamanla tek tanrıya yönelmeyi belşrlemektedir. Söz klonusu her ikji anlayışta doğacılıkla bir arada var olmuş yaşamışlardır. Dolayısıyla islam öncesi türk dininin belirgin karekteri kendine has bir doğacılık, naturizm’dir.
İslamiyetten önceki dinler nelerdir?
