Topkapı Sarayı, Rumeli Hisarı, Anadolu Hisarı'nın yapılışlarını söyler misiniz?

Topkapı Sarayı, Rumeli Hisarı, Anadolu Hisarının yapılışlarını ve genel özelliklerini bulabilir misiniz ?

Topkapı Sarayı

(Osmanlı Türkçesi: طوپقپو سرايى), İstanbul Sarayburnu'nda, Osmanlı İmparatorluğu'nun 600 yıllık tarihinin 400 yılı boyunca, devletin idare merkezi olarak kullanılan ve Osmanlı Padişahları'nın yaşadığı saraydır. Günümüzde büyük turist kitlelerini kendine çeken saray 1985 yılında UNESCO Dünya Mirasları Listesi'ne giren İstanbul Tarihî Yarımada içerisindeki tarihi eserlerin en başında gelmektedir.

Konumu
Topkapı Sarayı, Sarayburnu'nda, Haliç ve Marmara Denizi ile birlikte çeşitli yerlerden Boğazı gören bir tepede inşa edilmiştir. Antik Yunan ve Bizans dönemlerinde, akropol tepesi olarak geçen bölge İstanbul`un ilk kuruluş yeri olarak kabul edilmektedir. Saray'ın ikinci avlusunda yerin altında, Osmanlı döneminde de kullanılmış bir Bizans sarnıcı bulunmaktadır.

İnşasına Başlanması
Osmanlı döneminde ilk adı Saray-ı Cedîd-i Âmire (Yeni saray) olan Topkapı Sarayında ilk inşaat 1465 yılında Konstantinopolis fatihi Sultan II. Mehmed'in emriyle başladı. Fatih Sultan Mehmet, sarayın tek binadan değil, birçok köşk ve dairelerden meydana gelmesini istiyordu. Saray inşaatına bu istek üzerine başlandı. Sarayın yapımı 1478 yılında bitmiş olsa da, bölgede büyük bir saray yapımından önce birkaç köşk yapılmıştır. (Çinili köşk ve Fatih köşkleri) Daha Sonra ise asıl saray bölümü yapılmıştır. Ancak her yeni padişahla birlikte sarayda yeni yapılar inşa edilmiştir.

Yerleşim Düzeni
Sarayın basit ilk planı Fatih Sultan Mehmet tarafından yapılmıştır. En geniş dönemlerinde 700.000 m² araziye sahip olan saray, Ayasofya’dan Gülhane’ye, Gülhane’den Sirkeci’ye kadar geniş bir alana yayılan 5 kilometreyi bulan sur-i sultani denilen yüksek ve geniş duvarlarla çevriliydi. 1574 yılında çıkan bi yangın sonucu büyük hasar gören mutfaklarla birlikte Harem, hamamlar ve Arz Odası II. Selim'in emri ile Mimar Sinan tarafından onarılmıştır. Saray 16. yüzyılın sonlarına doğuru bugünkü görünümünü almıştır. 1665 yılında çıkan büyük bir yangın sonucu Harem büyük ölçüde yanmıştır. Günümüze gelen Harem, bu yangından sonraki yenilenmelerle ve zaman içindeki genişletmelerle biçimlenmiştir.
Saray, 19. yüzyılın ikinci yarısında II. Abdülhamit zamanında Sirkeci Garı'nın yapımı nedeniyle sahildeki bir çok köşkün yıkılmasına kadar uzun bir kıyı şeridi ile daha büyük bir alanı kaplamaktaydı. Sarayın bugün kapladığı alan ise 80.000 m²'dir. Sahil köşklerinden günümüze kalan tek yapı Sepetçiler Kasrıdır.

İşlevi
Bu dönemden itibaren hem devletin idare merkezi hemde padişahların evi oldu. Saray karmaşık dört ana avlu ve pek çok küçük yapıdan oluşmakatadır. Topkapı Sarayı, saltanat ikametgahı olarak varlığını sürdürdüğü dönemlerde saray ahalisi 4.000 kişiye kadar varmaktaydı. 19. yüzyılda “Topkapı Sarayı” adıyla yeni bir köşk yapılmasının ardından bütün yeni saraya “Topkapı Sarayı” denilmeye başlandı.
Topkapı Sarayı, padişahların boğaz kıyılarındaki saraylarda daha fazla vakit geçirmeyi tercih etmeleri sebebiyle 19. yüzyılda eski önemini kaybetmeye başlamıştır. Amcası III. Selim'in sarayda bir isyan sonucu öldürülmesi nedeniyle yaşadığı olaylardan dolayı sarayın kötü anıları anımsattığı gerekçesiyle II. Mahmut Topkapı Sarayı'nda fazla vakit geçirmemiştir ve Beşiktaş Sarayına taşınmıştır. 1856'da Dolmabahçe Sarayının inşaasının bitmesiyle Sultan Abdülmecit buraya taşınmıştır. Bu tarihten itibaren Dolmabahçe Sarayı, daimi oturulan bir saray olmuştur. Suikastten sürekli kuşkulanan padişah II. Abdülhamit Dolmabahçe Sarayı'nda oturmaktan vazgeçerek, daha güvenli olduğunu düşündüğü Yıldız Sarayı'na taşınmıştır ve 1876-1909 tarihleri arasında, 33 yıllık saltanatı boyunca burda yaşamıştır. Topkapı Sarayı ise 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren artık sadece tahttan indirilen padişahların Valide Sultanlarının ikametine ayrılmıştır.

Müzeye dönüştürülmesi
Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından korunan Topkapı Sarayı Müzesi, Kültür ve Turizm Bakanlığı'na bağlıdır.

Rumeli Hisarı
İstanbul'un Sarıyer ilçesinde Boğaziçi'nde bulunduğu semte adını veren hisar. Fatih Sultan Mehmet tarafından İstanbul'un fethinden önce boğazın kuzeyinden gelebilecek saldırıları engellemek için Anadolu yakasındaki Anadolu Hisarı'nın tam karşısına inşa ettirilmiştir. Burası boğazın en dar noktasıdır. Mekanda uzun yıllardır Rumeli Hisarı Konserleri düzenlenmektedir.

İstanbul Sarıyer'de bulunan Rumeli Hisarı, 30 dönümlük bir alanı kapsamaktadır. Anadolu Hisarı'nın karşısında İstanbul Boğazı'nın 600 metrelik en dar ve akıntılı kısmında inşa edilmiş bir hisardır. 90 gün gibi kısa bir sürede tamamlanan hisarın üç büyük kulesi, dünyanın en büyük kale burçlarına sahiptir.
Rumelihisarı'nın adı Fatih vakfiyelerinde Kulle-i Cedide; Neşri tarihinde Yenice Hisar; Kemalpaşazade, Aşıkpaşazade ve Nişancı tarihlerinde Boğazkesen Hisarı olarak geçmektedir. Deniz güvenliğini sağlamak için en dar noktadadır.

Yapım hikayesi
Fatih, İstanbul'u almayı aklına koymuştur. Öncelikle Yıldırım Bayezîd'in yaptırdığı Anadolu Hisarının karşına Rumeli Hisarını yaptıracaktır. Bizans İmparatoru Konstantinden bir av köşkü yapmak için toprak ister. İmparator dalga geçercesine bu av köşkünün bir dana derisi kadar yer kaplamasını ve bu kadar toprak verceğini söyler. Bunun üzerine II. Mehmet, hemen bir dana kestirip derisini yüzdürür ve deriden iplik yaptırır. Rumeli Hisarının yapılacağı alanı bu iple çevirir. İmparator inşaata bakmaya geldiginde şaşırır. Çünkü inşaat arzisi değil bir dana derisi, yüzlerce dana derisini içine alacak kadar büyüktür. Durumu Fatih'e bildirdiğinde Fatih dana derisinden yaptırdığı ipi gösterir ve şöyle der: "Ben bu ipi dana derisinden eğirttim. Bir fazlası varsa yıkalım." İmparator da yanındakiler de çaresiz susar ve hisarın yapımına izin verirler.

Yapımı
Hisarın inşaatına 15 Nisan 1452'de başlanmıştır. İş bölümü yapılarak her bölümün inşaası bir paşanın denetimine verilmiş, deniz tarafına düşen bölümün inşaasını da Fatih Sultan Mehmet bizzat kendisi üstlenmiştir. Denizden bakıldığında sağ taraftaki kulenin yapımına Saruca Paşa, sol taraftakinin yapımına Zağanos Paşa, kıyıdaki kulenin yapımına da Halil Paşa nezaret etmiştir. Buralardaki kuleler de bu paşaların adlarını taşımaktadırlar. Hisarın inşası 31 Ağustos 1452'de tamamlanmıştır.

Hisarın yapımda kullanılan keresteler İznik ve Karadeniz Ereğlisi'nden, taşlar ve kireç Anadolu'nun değişik yerlerinden ve spoliler (devşirme parça taş) çevredeki harap Bizans yapılarından temin edilmiştir. Mimar E. H. Ayverdi'ye göre hisarın yapımında yaklaşık olarak 300 usta, 700-800 işçi, 200 arabacı, kayıkçı, nakliyeci ve diğer tayfa çalışmıştır. 60,000 metrekare alanı kapsayan eserin kargir hacmi yaklaşık 57,700 metreküptür.

Rumelihisarı'nın Saruca Paşa, Halil Paşa ve Zağanos Paşa adlarında üç büyük ve Küçük Zağanos Paşa ile 13 adet irili ufaklı burcu bulunmaktadır. Zemin katları ile birlikte Saruca Paşa ve Halil Paşa kuleleri 9 katlı, Zağanos Paşa Kulesi ise 8 katlıdır. Saruca Paşa Kulesi'nin çapı 23,30 metre, duvar kalınlığı 7 metre, yüksekliği ise 28 metredir. Zağanos Paşa Kulesi'nin çapı 26,70 metre, duvar kalınlığı 5,70 metre, yüksekliği ise 21 metredir. Halil Paşa Kulesi'nin çapı 23,30 metre, duvar kalınlığı 6,5 metre ve yüksekliği de 22 metredir.

DEVAMI Saraylar - Topkapı Sarayı