Yunanistan'da bulunan Osmanlılara ait eserler nelerdir?

Çarşı Hamamı

Çarşı Hamamı, Midilini şehrinin kuzey tarafında Epano Skala semtinde bulunmaktadır Hamam, Yeni Cami, hoca evi ve diğer eski yapıtların bulunduğu külliyenin bir parçasıdır. Eskiden Azize semti çarşı merkezinde bulunan Hamam’ın muhtemelen ikinci Osmanlı egemenliği dönemine ait olduğu tahmin ediliyor.

Midilini Belediyesi ve Arkeoloji Müdürlüğünün ortak çalışmaları sayesinde 2000 yılında sağlamlaştırma ve restorasyon çalışmaları gerçekleştirilen Çarşı Hamamı 2001 yılında halkın kullanımına açıldı.
Özellikle siyasi anlamda Türkiye’yle çok hassas ilişkileri bulunan Yunanistan’da uzun süren ihmalin ardından restore edilen Osmanlı eserlerinin tanıtıldığı ilk resmi kılavuz kitap piyasaya çıktı.

1830 yılında imzalanan Lozan Barış Antlaşması’yla Osmanlı’dan ayrılıp resmen bağımsızlığını ilan eden Batı komşumuz Yunanistan’da Osmanlı’nın bıraktığı tarihi eserler, uzun yıllar süren ihmalin ardından son yıllarda görülen bir canlanmayla restore edilmeye başlandı. Bugün ise, Avrupa Birliği’nin kültürü koruma programı fonuyla bu restore edilen tarihi eserleri kapsayan ilk resmi kılavuz kitap basıldı. Birçok uzman, akademisyen ve rehberin hazırlanmasına katıldığı, büyük teknik ve bilimsel çabanın harcandığı bu kılavuz kitapta yapılan onarımlara özellikle dikkat çekildi.

Yunan Kültür Bakanlığı, Yunanistan’da restore edilen Osmanlı eserleri hakkında rehber bir kitap yayınladı. Bu kılavuz, Yunanca ilk resmi rehber kitap olma özelliği taşıyor.

Avrupa Birliği bu projeyi finanse etti. Kitapta belgelerle tanıtılan eserlerin tarihi, 500 yıl öncesine kadar gidiyor.
Büyük boyutlu, Avrupa Birliği’nden alınan fonla hazırlanan 495 sayfalık kitap, Yunanistan’da restorasyonu tamamlanan 191 Osmanlı eserini kapsıyor. Bu eserlerin arasında; camiler, okullar, saraylar kaleler, hamamlar, idari ve askeri binalar, sulama suyu şebekeleri, köprüler, ticari çarşılar, depolar, hayır kurumları, kuleler vs. yer alıyor.

Kılavuzdan Sorumlu Akademisyen İoana Makri, bu fikrin aslında yıllardır varolduğunu ancak sonunda uygulamanın, Avrupa Birliği’nin kültürel programı destekleme fonu ile gerçekleştiğini söyledi. Ardından kılavuzun hazırlanmasına Kültür Bakanlığı’ndan ve Bizans-Osmanlı eserlerinin incelenmesi bölümü bulunan Girit Üniversitesi’nden uzmanların, akademisyenlerin, rehberlerin katıldıklarını ekledi.

Makri, okuyucunun ilk defa bir kılavuzda tüm eserleri bir arada görebildiğini açıklayarak, kitabın bu eserlerin gösterilmesini ve üzerlerinde yapılan onarımlara dikkatin çekilmesini hedeflediğine işaret etti. Bu kılavuz kitap, uzmanlara ve diğerlerine eserlere daha kolay ulaşabilme imkânı sağlayacak.
Makri, kalan diğer Osmanlı eserlerini içeren başka bir kılavuzun da yolda olduğunu belirtti. Ancak böyle bir projenin hükümet ve Avrupa programları tarafından finanse edilmeye mahkum olduğuna dikkat çekti.

Birçok Eser Tahrip Edildi
Diğer yandan Yunanistan’da Osmanlı eserleri alanında doktora öğrencisi olan Fayoum’daki eserler fakültesinde yardımcı öğretmen Ahmet Emin, bu kitabın Yunanistan’daki Osmanlı eserlerini kapsayan ilk resmi belge niteliği taşıdığını, büyük ölçüde bilimsel ve teknik çaba harcanarak hazırlandığını söyledi. Emin, bu kılavuzun, Yunanistan’daki tüm Osmanlı eserlerini değil aksine çoğu kısmı kalanları, en meşhurları ve korunanları kapsadığını belirtti.

Yunanistan’daki Osmanlı eserleri, 20.yüzyıl boyunca ihmal ya da siyasi, tarihi nedenlerle değişim yüzünden çok çekti. Yunan tarihine bakıldığında, bazı evrelerde savaşlar sırasında bu eserlerin yıkıldığını ya da şehir planlamaları değişiklikleri, sokak inşaatları sırasında yok olduğunu, eserin genel çehresinin, görevinin ve rolünün değişmesi sonunda tamamen farklı bir hal aldığını görmek zor değil.

Rakamlarla Osmanlı Eserleri
Emin, meşhur Gezgin Evliya Çelebi’nin 17.yüzyılın sonlarında Yunanistan’a yaptığı geziye ve yıllık raporlara istinaden Yunanistan’da eskiden 361 cami, 499 mescid (küçük cami), 100’ün üzerinde büyükler için okul, 115 küçükler için okul (ilkokul), 45 fakirleri ücretsiz aşevi, 69 kabir (itibar gören ve dini şahıslara ait), 93 hamam bulunduğunu açıkladı.

Ayrıca ticari merkezlere ve kumaş tekstiline has 7 kompleks, 177 han (kafileler ve tüccarlar için şehirler arasında kurulmuş ticari tesisler), dervişler ve sufiler için 17 tekke, yayalar için 1000’den fazla çeşme, 3 ticari tesis, 2 askeri kışla, bir hastane, 44 çocukların eğitimi için mekteb, yayalara 113 su yolu, 20 köprü ve 5 saat kulesi bulunuyor.

Ahmet Emin, şu anda Yunanistan’da bu eserlerden en iyi ihtimalle, en fazla %10’unun kaldığını belirterek eserleri ülkede tüm açıklığıyla hala görülen 500 yıllık bu kültür için bağımsız akademik bir bölümün açılmasının zorunlu olduğunu vurguladı.

14. yüzyılda Padişah 1. Murat’ın Balkanları fethi esnasında Osmanlılar’a katılan Yunanistan 1830 yılında imzalanan Lozan Barış Antlaşması’yla Osmanlı’dan ayrılıp resmen bağımsızlığını ilan etti. 1981 yılından beri ise Avrupa Birliği üyesidir.

BAKINIZ Yunanistan ve Yunanistan Tarihi

Nafplio Camii
Sintagma meydanının kuzey batı tarafında bulunan Merkez Camii, İkinci Osmanlı egemenliği (1730) döneminde inşaa edilmiştir Cami, 1821’li yıllarda Yunanistan’ın ilk meclis toplantıları için kullanıldı Daha sonra Yunan Devleti’nin masraflarıyla restore edilip okula çevrildi Ama hiç bir zaman okul olarak kullanılmadı ve 1940’larda hapishaneye çevrildi 1990 yıllarının başlarında Belediye tarafından Belediye Konservatuarı olarak kullanılmak amaçlı restore edildi Eser günümüzde Nafplio Belediyesi Düşünce Merkezi olarak kullanılıyor Eser günümüzde daha çok “Vuleftiko” adıyla biliniyor

Yeni Hamam, Selanik
Hamam’ın inşası büyük Vezir Sokullu Mehmet Paşa’nın vekili Hüsrev Kethüda’ya ait olduğu söylenir Gerçekte ise kâhya, hamamı yalnızca restore ettirmiştir ve hamam Sultan İkinci Beyazıd tarafından yaptırılmıştır
1979 yılında çatısının sağlamlaştırılması için çalışmalar gerçekleştirilmiştir Hamam günümüzde özel kültürel gösteri merkezi olarak işletilmektedir

Büyük Camii
Sintagma meydanında bulunan cami, Nafplio şehrinde hala mevcut olan en eski Müslüman camisi Eskiden “Büyük Cami” (Megalo Cami) olarak tanınıyordu
Cami yıllar içerisine Sintagma meydanının, özelikle İkinci Venedik Egemenliği esnasında, kullanımında değişiklikler olduğu için tahrife uğramıştır Sintagma meydanı Yunanistan’ın ilk Devlet Başkanı Kapodistrias tarafından Avrupa’dan ve klasikizmden etkilenilerek son haline getirilmiştir
Cami, Birinci Osmanlı egemenliği (1540–1686) sırasında inşa edildi Büyük Camii ikinci Venedik Egemenliği esnasında Ayos Antonios’a adanmış Katolik tapınağina çevrildi Kapodistrias döneminde ise erkek okuluna çevrilen cami, Osmanlı döneminde kısa süreliliğine Mitropolitlik mabedine dönüştürüldü 20’inci yüzyılın başında tiyatroya çevrilen cami, günümüzde Nafplio Belediyesi’ne ait Belediye Tiyatrosu’nu barındırıyor