Türkmenistan - Türkiye İlişkileri

TÜRKİYE İLE İLİŞKİLERİ

Sponsorlu Bağlantılar

Türkiye Cumhuriyeti 16 Aralık 1991 tarihinde Türkmenistan’ın bağımsızlığını tanıyan ilk ülke olmuş, 29 Şubat 1992 tarihinde de diplomatik ilişkiler tesis etmiştir. Türkiye Cumhuriyeti, Türkmenistan’ın tanınması, uluslararası ve bölgesel kuruluşlara katılması veya işbirliğinin pekiştirilmesi, üçüncü ülkelerin ve uluslararası kuruluşların destek ve yardımlarının sağlanması gibi konularda girişimlerde bulunmuştur. İki ülke arasındaki ticari ve ekonomik ilişkilerin temeli, Türkmenistan Devlet Başkanı Saparmurat Türkmenbaşı’nın ülkemize yapmış olduğu ziyaret sırasında 3 Aralık 1991 tarihinde imzalanan “Türkiye Cumhuriyeti ile Türkmenistan Cumhuriyeti Arasında Ekonomik ve Ticari İşbirliğine Dair Anlaşma”ya dayanmaktadır.


• Türkmenistan İle Türkiye Arasında İmzalanan İkili Anlaşma ve Protokoller, KEK
Toplantıları
- Ekonomik ve Ticari Alandaki Anlaşmalar
- Türkiye ile Türkmenistan Arasında Ekonomik ve Ticari İşbirliğine Dair Anlaşma 3 Aralık 1991, Ankara
- Türkiye ile Türkmenistan Arasında Türkmenistan’dan Türkiye’ye Doğlgaz Gönderilmesi
Hakkında Anlaşma
1 Mayıs 1992, Aşkabat
- Türkiye ile Türkmenistan Arasında Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması
2 Mayıs 1992, Aşkabat ( Anlaşma 1992 yılında imzalanmış, 13 Mart 1997 tarihinde yürürlüğe
girmiştir)
- Türkiye ile Türkmenistan Arasında Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme Protokolu
4 Mayıs 1992, Aşkabat
- Türkiye ile Türkmenistan Arasında Turizm Alanında İşbirliği Anlaşması
19 Ağustos 1992, Aşkabat
- Türkiye ile Türkmenistan Arasında Karma Ekonomik Komisyon Kurulmasına Dair Anlaşma
17 Ağustos 1995, Aşkabat
- Türkiye ile Türkmenistan Arasında Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması
17 Ağustos 1995, Aşkabat (Anlaşmanın vergilere ilişkin hükümleri 1 Ocak 1998 tarihinde
yürürlüğe girmiştir)
- Türkiye ile Türkmenistan Arasında Uzun Vadeli İşbirliğinin Esas Gelişme Yönleri Hakkında
Memorandum
13 Şubat 1996, Ankara


a) Müteahhitlik İlişkileri
Türkmenistan’da Türk firmaları tarafından müteahhitlik projeleri üstlenilmesi 1992 yılı ortalarında başlamıştır. İlk sözleşmeler pamuk işleme fabrikalarının kurulması amacıyla imzalanmış, bunu otel, havaalanı, soğuk hava deposu, su arıtma tesisleri, un, makarna, tuğla, mama, porselen ve traktör fabrikalarının anahtar teslimi yapımı sözleşmeleri izlemiştir. Çeşitli alanlarda firmalarımızın bugüne kadar Türkmenistan’da üstlendikleri projelerin toplam bedeli 4,1 milyar dolar civarındadır. Bu tutar, 5 Orta Asya Türk Cumhuriyeti’nde üstlenilen müteahhitlik hizmetleri tutarı olan 9,6 milyar doların (2001 yılı rakamları) yüzde 42,7’sine tekabül etmektedir. Türkmenistan’da 200 kadar Türk firması yatırım gerçekleştirmiştir. Türk firmaları iplik, tekstil, konfeksiyon, gıda, inşaat, turizm, taşımacılık, petrol ve petrol ürünleri, süpermarket, mağaza, bankacılık, oto tamir servisi, lokantacılık gibi alanlarda faaliyet göstermekte olup, yatırım toplamı 2001 yılı itibariyle 1.250 milyon dolar civarındadır. Bu yatırımların yaklaşık 1 milyar dolarlık bölümü tekstil sektöründe gerçekleştirilmiştir. Son olarak, Aşkabat Ticaret Müşavirliğinden alınan bilgilere göre, Türkmenistan’ın, ülkesinde taahhüt işleri üstlenen yabancı firmalara, projenin %30’unun Türkmenistan firmalarınca gerçekleştirilmesi şartın getiren bir karar aldığı öğrenilmiştir. Ancak, Türkmen firmalarının teknik açıdan henüz yeterli olmamaları nedeniyle sözkonusu kararın uygulamaya geçirilmesinde bir geçiş dönemine ihtiyaç duyulmaktadır.




Ulaşım
Ülkemiz ve Türkmenistan arasında imzalanan karşılıklı vize muafiyeti anlaşmasının henüz uygulamaya konulmaması nedeniyle, Türkmenistan’a giderken vize alınmaktadır. Gri ve yeşil pasaporta vize uygulanmamaktadır. Vize alabilmek için Ankara’da bulunan Türkmenistan Büyükelçiliği’ne, Türkmenistan Dışişleri Bakanlığı’nın onayladığı ve ülkedeki şirket, kuruluş veya çeşitli bağlantılarla temin edilecek davet mektubunun aslı (fotokopi ve faks kabul edilmemektedir), pasaport ve fotokopisi ve 2 adet resim ile başvurmak gerekmektedir.

TÜRKMENİSTAN TÜRKİYE İLİŞKİLERİ

MsXlabs.org & Bilgicik

Türkiye ile Türkmenistan halkı sıcak ilişkiler içerisindedirler ve bu ilişkiler giderek yoğunlaşmaktadır.. 16 Aralık 1991 tarihinde Türkmenistan’ı ilk tanıyan ülke Türkiye olmuştur. 26 Mart 1992 tarihinde ilk büyükelçiliği açan ülke de Türkiye’dir.

T.C. Millî Eğitim Bakanlığı tarafından 1993-1994 yılında Aşkabat Anadolu Lisesi, bir İlkokul ve Türkiye Türkçesi Öğretim Merkezi hizmete açılmıştır. Ayrıca Millî Eğitim Bakanlığı’nca, 1996 yılında, içinde meslek edindirme kursları bulunan bir merkez açılmıştır. Millî Eğitim Bakanlığı yaklaşık üç bin öğrenciye Türkiye lise ve üniversitelerinde eğitim imkanı sağlamıştır. Latin alfabesine geçen Türkmenistan’ın ders kitaplarının bazıları Türkiye’de bastırılmış ve gönderilmiştir.

Türkmenistan’dan Türkiye üniversitelerine öğrenci gönderme uygulaması düzenli olarak sürdürülmektedir. 1993 Ağustos ayından bu yana Türk İşbirliği ve Kalkınma Ajansı (TİKA) Türkmenistan’da düzenli olarak faaliyet göstermektedir.

T.C.Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından Aşkabat’ta içerisinde yedi bin kişilik camiin de bulunduğu bir kültür sitesi yaptırılmıştır. Üç bin beşyüz metrekarelik merkezde kütüphane ve konferans salonu da bulunan sitede, Türkiye Büyükelçiliği’nin denetiminde iki ülke dostluğunu güçlendiren yoğun kültür faaliyetleri sürdürülmektedir.

Mahtumkulu Üniversitesi Kampüsü içerisinde Türkiye Diyanet Vakfı tarafından inşa edilen İlahiyat Fakültesi ve İlahiyat Lisesi bulunmaktadır. Türk müteşebbislerinin bu bölgedeki çalışmalarına destek sağlamak amacıyla Türk Eximbank, Türkmenistan’a 1994 yılı sonuna kadar ürün ihracı ve yatırım kredisi olarak yaklaşık 90 milyon dolar kredi sağlamıştır. Türkmenistan’ın bağımsızlığını takiben aldığı ilk kredi Türk Eximbank kredisi olmuştur.

Türkmenistan ekonomisinin kalkınmasında Türk İşadamlarının büyük katkıları bulunmaktadır. Bugün, Türkmenistan’da gerçekleştirilen tekstil yatırımlarının hemen tamamı, tecrübeli Türk tekstilciler tarafından ortaya konulmuş ve başarıyla işletilmektedir. Diğer taahhüt işlerinin yüzde kırka yakını, Türk müteahhitler tarafından sürdürülmektedir. 21 Ocak 2000 tarihini Türkmen-Türk Kardeşlik Bayramı ilan eden Cumhurbaşkanı Saparmurat Türkmenbaşı, Türkmenistan-Türkiye ilişkilerinde yeni bir sayfa açıldığını ifade etmiştir.

KANUNLAR ve ANLAŞMALAR
Türkmenistan ve Türkiye’nin Taraf Olduğu Kanun, Anlaşma, Protokol ve Mutabakat Zabıtları:

KANUNLAR :
1- Türkmenistan Cumhuriyeti ile İmzalanan Dostluk ve İşbirliği Anlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun (Resmi G. 21.03.1993 tarih, 21531 sayı)
2- Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Türkmenistan Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Eğitim, Bilim, Kültür ve Spor Alanlarında İşbirliği Anlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun (Resmi G.10.12.1993 tarih, 21784 sayı)
3- Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Türkmenistan Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Askeri Eğitim İşbirliği Anlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun (Resmi G. 10.12.1993 tarih, 21784 sayı)
4- Türkmenistan Cumhuriyeti Hükümeti ile Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Uluslararası Karayolu Taşımacılığı Anlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun (Resmi G.22.09.1994 tarih, 22059 sayı)
5- Türkmenistan ile Türkiye Cumhuriyeti Arasında Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun (Resmi G. 22.09.1994 tarih, 22059 sayı)
6- Türkmenistan ile Türkiye Arasında Karşılıklı Büyükelçilik Faaliyetlerinin Gayri Menkul ve Mali Veçhelerine İlişkin Protokol’un Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun (Resmi G. 16.10.1996 tarih, 22789 sayı)
7- Türkmenistan ile Türkiye Arasında Gelir Üzerinden Alınan Vergilerde Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması ve Eki Protokol’un Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun (Resmi G. 10.04.1997 tarih, 22960 sayı)
8- Türkmenistan ile Türkiye Arasında Konsolosluk Sözleşmesinin Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun (Resmi G. 26.07.1997 tarih, 23061 sayı)
9- Türkmenistan ile Türkiye Arasında Deniz Taşımacılığı Anlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun (Resmi G. 26.07.1997 tarih, 23061 sayı)
10- Türkmenistan ile Türkiye Arasındaki Hazar-Geçişli Türkmenistan-Türkiye Avrupa Gaz Boru Hattı Projesinin (HGB) ifası ve Türkmenistan’dan Türkiye’ye Doğalgaz Satışına İlişkin Anlaşmanın Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun (Resmi G. 11.11.1999 tarih, 23873 sayı)

ANLAŞMA, PROTOKOL ve MUTABAKAT ZABITLARI :
1- Türkmenistan S.S.C Hükümeti ile Yapılan Ekonomik, Ticari, Bilimsel ve Kültürel İşbirliği Protokolu’nun Onaylanmasına Dair Karar (Resmi Gazete: 28.01.1991)
2- Özbekistan, Türkmenistan ve Kazakistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri ile Yapılan Tıp ve Sağlık Alanında İşbirliği Anlaşmalarının Onaylanmasına Dair Karar (Resmi Gazete: 13.07.1991)
3- Türkmenistan ile Yapılan Ekonomik, Ticari İşbirliğine Dair Anlaşma’nın Onaylanmasına Dair Karar (Resmi Gazete: 09.01.1992)
4- Türkmenistan ile Yapılan Ekonomik ve Ticari, Sınai ve Kültürel İşbirliğine İlişkin Mutabakat Zaptının Onaylanmasına Dair Karar (Resmi Gazete: 25.01.1992)
5- Azerbaycan, Türkmenistan ve Kazakistan ile Yapılan Vize Muhafiyetine İlişkin Anlaşmaların Onaylanmasına Dair Karar (Resmi Gazete: 02.06.1992)
6- Türkmenistan İçişleri Bakanlığı ile İçişleri Bakanlığımız Arasında Yapılan Suça Karşı Mücadele ve Toplum Emniyeti Konularındaki İşbirliği Hakkında Protokol’un Onaylanmasına Dair Karar (Resmi Gazete: 28.07.1992)
7- Türkmenistan Cumhuriyeti Hükümeti ile İmzalanan “Türkmenistan’dan Türkiye’ye Doğalgaz Gönderilmesi Hakkındaki Anlaşmanın Onaylanmasına Dair Karar (Resmi Gazete: 16.10.1992)
8- Türkmenistan İçişleri Bakanlığı ile İçişleri Bakanlığımız Arasında İmzalanan “Suça Karşı Mücadele ve Toplum Emniyeti Konularında İşbirliğine İlişkin Protokol’un Onaylanmasına Dair Karar (Resmi Gazete: 02.03.1993)
9- Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan ve Kazakistan Cumhuriyeti Hükümetleri ile İmzalanan Turizm Alanında İşbirliği Anlaşmalarının Onaylanmasına Dair Karar (Resmi Gazete: 15.04.1993)
10- Türkiye ile Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan ve Azerbaycan Arasında İmzalanan Haberleşme Alanında İşbirliğine İlişkin Protokollerin Onaylanmasına Dair Karar (Resmi Gazete: 07.07.1993)
11- Türkmenistan Hükümeti ile Türkiye Cumhuriyeti Arasında Teknik, Bilimsel ve Ekonomik İşbirliği Protokolunun Onaylanmasına Dair Karar (Resmi Gazete: 14.01.1994)
12- Moğolistan, Türkmenistan ve Kazakistan Cumhuriyeti Hükümetleri ile Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti Arasında İmzalanan Eğitim, Bilim, Kültür ve Spor Alanlarında İşbirliği Anlaşmalarının Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 26.12.1994)
13- Türkmenistan ile Türkiye Cumhuriyeti Arasında İmzalanan Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşmasının Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 15.01.1995)
14- Türkmenistan ile Türkiye Cumhuriyeti Arasında Türkmenistan’dan Doğalgaz Alımı ve Satımı Anlaşmasının Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 21.02.1995)
15- Türkmenistan Hükümeti ile Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Uluslararası KarayoluTaşımacılığı Anlaşmasının Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 09.07.1995)
16- Türkmenistan ile Türkiye Arasında Akdolunan Karşılıklı Büyükelçilik Faaliyetlerinin Gayrimenkul ve Mali Veçhelerine İlişkin Protokol’un Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 08.01.1996)
17- Türkmenistan Hükümeti ile Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Ticari ve Ekonomik İşbirliği Konularında Türk-Türkmen Karma Ekonomik Komisyonu Kurulmasına Dair Anlaşmanın Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 09.01.1996)
18- Türkmenistan Hükümeti ile Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Askeri Eğitim İşbirliği Anlaşmasının Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 13.04.1996)
19- Türkmenistan ile Türkiye Arasında Akdolunan Karşılıklı Büyükelçilik Faaliyetlerini Gayrimenkul ve Mali Veçhelerine İlişkin Protokol’un Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 08.01.1997)
20- Türkmenistan ile Türkiye Arasında İmzalanan Çevre Alanında İşbirliği Anlaşmasının Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 29.03.1997)
21- Türkmenistan ile Türkiye Arasında Gelir Üzerinden Alınan Vergilerde Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması ve Eki Protokol’un Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 13.06.1997)
22- Türkmenistan Bilim Bakanlığı ve Devlet “Senet” Birleşiği Başkanlığı ile Türkiye Milli Eğitim Bakanlığı Arasında Eğitim ve Öğretim Alanlarında İşbirliği Protokolu’nun Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 15.06.1997)
23- Türkmenistan ile Türkiye Arasında İmzalanan Konsolosluk Sözleşmesi’nin Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 12.11.1997)
24- Türkmenistan ile Türkiye Arasında İmzalanan “Deniz Taşımacılığı Anlaşması”nın Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 23.12.1997)
25- Türkmenistan Hidrometoroloji Genel Müdürlüğü ile Türkiye Metoroloji İşleri Genel Müdürlüğü Arasında Akdolunan İşbirliğine İlişkin Protokol’un Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 12.01.1998)
26- Türkmenistan ile Türkiye Arasında Akdolunan “Turizm Alanında İşbirliği Anlaşması”nın Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 01.03.1998)
27- Türkmenistan ile Türkiye Arasında İmzalanan “Turizm Alanında İşbirliği Anlaşması”nın Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 02.03.1998)
28- Türkmenistan Doğal Kaynak Kullanımı ve Çevre Koruma Bakanlığı ile Türkiye Orman Bakanlığı Arasında Karşılıklı İşbirliğine İlişkin Memorandum’un Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 09.03.1998)
29- Türkmenistan ile Türkiye Arasında İmzalanan “Gümrük İdarelerinin Karşılıklı Yardımlaşmasına İlişkin Anlaşma”nın Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 10.03.1998)
30- Türkmenistan ile Türkiye Arasında Yasa Dışı Yollardan Ülkeye Sokulan veya Çıkartılan Kültürel Eserlerin Yakalanması ve İade Edilmesi Konularında Gümrük İşbirliği Anlaşması’nın Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 10.07.1999)
31- Türkmenistan ile Türkiye Arasındaki Hazar Geçişli Türkmenistan-Türkiye-Avrupa Gaz Boru Hattı Projesinin (HGB) İfası ve Türkmenistan’dan Türkiye Cumhuriyeti’ne Doğalgaz Satışına İlişkin Anlaşmanın Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 11.01.2000)