Bilimin İzlediği Yol
Ziyaretçi
BİLİMİN İZLEDİĞİ YOL
1. Problem belirlenir.
2. Veriler toplanır (Problemle ilgili gerçekler toplanır.)
3. Hipotez kurulur.
4. Hipoteze dayalı tahminler yapılır.
5. Tahminlerin doğruluğunu anlamak üzere planlanan deneyler ve gözlemler yapılır.
6. Deneylerin ışığında hipotez yeniden gözden geçirilerek düzenlenir.
Şimdi bu basamakları sırasıyla görelim:
1. Problem net olarak belirlenir, çünkü problemin iyi belirlenmesi çözümüne o denli yardımcı olur. Belirlenen problem konuyla ilgili deney ve gözlemlerin yapılmasına imkan tanımalıdır. Problem bilim adamının gözlemlerine dayanarak ortaya çıkar.
2. Veriler toplanır.
Veri: Özel bir problemle ilgili gerçeklerdir.
Gerçek: Çoğunluğun kabul ettiği gözlemdir. Hemen herkesin üzerinde görüş birliği ettiği temel bir bilgidir. Örneğin; güneşin etrafımızı aydınlattığı herkesce kabul edilen bir gerçektir.
Gözlem: Varsayımların (gerçek olduğuna dair kuvvetli inanç bulunan ifadeler=faraziyeler) deneylerle açıklanması metodudur. Problemle ilgili olayların doğal şartlarda incelenmesidir. Gözlemler yararlı olabilmek için bu görüşü ya desteklemeli veya çürütmelidir. Yani gözlemler hipotezi desteklerse onu kuvvetlendirmiş olur. Tersi olursa hipotez yeniden gözden geçirilmeli veya yeni bir hipotez kurulmalıdır. Çözüme ulaşabilmek için belki de çok çeşitli hipotezleri denemek gerekecektir. İki tip gözlem vardır.
a. Nitel Gözlem: Duyu organları yardımı ile yapılır. Ölçmeye dayanmadığı için araç yardımına gerek yoktur. Örnek; renk, koku, sıcak, soğuk vb.
b. Nicel Gözlem: Mutlaka ölçü aracı kullanılır. Olayı tanıtmanın yanında ölçümlerini de verir. Nitel gözleme göre daha doğru ve sağlıklıdır. Örnek; Büyümekte olan bu bitkinin 5 cm. uzaması veya 50 gr. kütle artışı göstermesi gibi. Bu gölemler ne kadarlı sorulara cevap olur.
3. Hipotez kurulur.
Hipotez, bir problemin deneme yolu ile yapılan çözümüdür. Veya o probleme önerilen geçici çözüm yoludur.
·Zihinsel bir faaliyet olup yaratıcı yetenek gerektirir.
·Hipotezler zamanla gerçekleşebileceği gibi değiştirilebilirlerde.
·Hipotezler bir tek ifadeden ibaret olabileceği gibi birçok ifadenin kompleks ağıda olabilirler.
·Bilim adamlarına göre hipotez kurulabilmesi doğmatik bir olay olup bilimsel bir sanat olarak kabul edilir.
Hipotezler;
a. Problemle ilgili bütün gerçekleri açıklamalı
b. Gerçek ve problem arasında ilişki kurmalı
c. Yeni tahminlere yol açmalı
Örnek; “ Sivrisinekler sıtmanın sebebi olan plazmodyumu taşır.” hipotezi yeni tahminlere yol açar.
Şöyle ki:
-Plazmodyum sivrisineklerin vücudunda yaşamalı
-Sıtmalı insanı sokan sivrisinek plazmodyumu almalı
-Plazmodyumlu sivrisineğin soktuğu insan sıtmaya yakalanmalı vb. gibi.
4. Tahmin yapılır.
Tahminler “ Eğer……ise……olmalıdır” şeklindeki cümlelerdir.
Tahmin etmek = sonuç çıkarmak = yargıya ulaşmak ile eş anlamlıdır. “Eğer bu kalıp tahmin cümlesi kalıbı ise aynı zamanda sonuç çıkarma ve yargıya ulaşma kalıbıda olmalıdır.
5. Kontrollü deneyler yapılır. Tahminleri kontrol etmek için çeşitli deneyler yapılır. Bilimsel deneyler kontrollü deneylerdir. Bu deneyler bütün faktörleri aynı tutarak her defasında bir faktörde değişiklik yapılarak düzenlenen deneylerdir.
Örnek: Deneme Yanılma
X,Y,Z maddelerinden biri yalnızca kanserli hücreyi öldürüyorsa hangisinin öldürdüğünü teker teker deneyerek buluruz. Denildiği gibi kanserli hücreyi öldüren madde normal doku hücresine zarar vermemelidir.
6. Hipotez yeniden gözden geçirilir.
- Hipotez kontrollü deneylerle ispatlanırsa gerçek olur.
- Hipotez fazla sayıda deney ve gözlemlerle desteklenirse teori olur.
- Eğer yeni gerçekler hipotezi desteklemiyorsa o zaman hipotez bu gerçeklerde dikkate alınarak yeniden düzenlenir veya terk edilir.
Özet olarak:
Hipotez (kontrollü deneylerle desteklenirse) Gerçek (fazla sayıda deneylerle doğrulanırsa) Teori (% 100 doğrulanırsa) KANUN
Örnek; Su 0 ºC de donar, 100 ºC de kaynar.
Bu ifade bir kanundur. Yapılan sayısız deneylerle hep aynı sonuç elde edilmiştir.
Sponsorlu Bağlantılar
2. Veriler toplanır (Problemle ilgili gerçekler toplanır.)
3. Hipotez kurulur.
4. Hipoteze dayalı tahminler yapılır.
5. Tahminlerin doğruluğunu anlamak üzere planlanan deneyler ve gözlemler yapılır.
6. Deneylerin ışığında hipotez yeniden gözden geçirilerek düzenlenir.
Şimdi bu basamakları sırasıyla görelim:
1. Problem net olarak belirlenir, çünkü problemin iyi belirlenmesi çözümüne o denli yardımcı olur. Belirlenen problem konuyla ilgili deney ve gözlemlerin yapılmasına imkan tanımalıdır. Problem bilim adamının gözlemlerine dayanarak ortaya çıkar.
2. Veriler toplanır.
Veri: Özel bir problemle ilgili gerçeklerdir.
Gerçek: Çoğunluğun kabul ettiği gözlemdir. Hemen herkesin üzerinde görüş birliği ettiği temel bir bilgidir. Örneğin; güneşin etrafımızı aydınlattığı herkesce kabul edilen bir gerçektir.
Gözlem: Varsayımların (gerçek olduğuna dair kuvvetli inanç bulunan ifadeler=faraziyeler) deneylerle açıklanması metodudur. Problemle ilgili olayların doğal şartlarda incelenmesidir. Gözlemler yararlı olabilmek için bu görüşü ya desteklemeli veya çürütmelidir. Yani gözlemler hipotezi desteklerse onu kuvvetlendirmiş olur. Tersi olursa hipotez yeniden gözden geçirilmeli veya yeni bir hipotez kurulmalıdır. Çözüme ulaşabilmek için belki de çok çeşitli hipotezleri denemek gerekecektir. İki tip gözlem vardır.
a. Nitel Gözlem: Duyu organları yardımı ile yapılır. Ölçmeye dayanmadığı için araç yardımına gerek yoktur. Örnek; renk, koku, sıcak, soğuk vb.
b. Nicel Gözlem: Mutlaka ölçü aracı kullanılır. Olayı tanıtmanın yanında ölçümlerini de verir. Nitel gözleme göre daha doğru ve sağlıklıdır. Örnek; Büyümekte olan bu bitkinin 5 cm. uzaması veya 50 gr. kütle artışı göstermesi gibi. Bu gölemler ne kadarlı sorulara cevap olur.
3. Hipotez kurulur.
Hipotez, bir problemin deneme yolu ile yapılan çözümüdür. Veya o probleme önerilen geçici çözüm yoludur.
·Zihinsel bir faaliyet olup yaratıcı yetenek gerektirir.
·Hipotezler zamanla gerçekleşebileceği gibi değiştirilebilirlerde.
·Hipotezler bir tek ifadeden ibaret olabileceği gibi birçok ifadenin kompleks ağıda olabilirler.
·Bilim adamlarına göre hipotez kurulabilmesi doğmatik bir olay olup bilimsel bir sanat olarak kabul edilir.
Hipotezler;
a. Problemle ilgili bütün gerçekleri açıklamalı
b. Gerçek ve problem arasında ilişki kurmalı
c. Yeni tahminlere yol açmalı
Örnek; “ Sivrisinekler sıtmanın sebebi olan plazmodyumu taşır.” hipotezi yeni tahminlere yol açar.
Şöyle ki:
-Plazmodyum sivrisineklerin vücudunda yaşamalı
-Sıtmalı insanı sokan sivrisinek plazmodyumu almalı
-Plazmodyumlu sivrisineğin soktuğu insan sıtmaya yakalanmalı vb. gibi.
4. Tahmin yapılır.
Tahminler “ Eğer……ise……olmalıdır” şeklindeki cümlelerdir.
Tahmin etmek = sonuç çıkarmak = yargıya ulaşmak ile eş anlamlıdır. “Eğer bu kalıp tahmin cümlesi kalıbı ise aynı zamanda sonuç çıkarma ve yargıya ulaşma kalıbıda olmalıdır.
5. Kontrollü deneyler yapılır. Tahminleri kontrol etmek için çeşitli deneyler yapılır. Bilimsel deneyler kontrollü deneylerdir. Bu deneyler bütün faktörleri aynı tutarak her defasında bir faktörde değişiklik yapılarak düzenlenen deneylerdir.
Örnek: Deneme Yanılma
X,Y,Z maddelerinden biri yalnızca kanserli hücreyi öldürüyorsa hangisinin öldürdüğünü teker teker deneyerek buluruz. Denildiği gibi kanserli hücreyi öldüren madde normal doku hücresine zarar vermemelidir.
6. Hipotez yeniden gözden geçirilir.
- Hipotez kontrollü deneylerle ispatlanırsa gerçek olur.
- Hipotez fazla sayıda deney ve gözlemlerle desteklenirse teori olur.
- Eğer yeni gerçekler hipotezi desteklemiyorsa o zaman hipotez bu gerçeklerde dikkate alınarak yeniden düzenlenir veya terk edilir.
Özet olarak:
Hipotez (kontrollü deneylerle desteklenirse) Gerçek (fazla sayıda deneylerle doğrulanırsa) Teori (% 100 doğrulanırsa) KANUN
Örnek; Su 0 ºC de donar, 100 ºC de kaynar.Bu ifade bir kanundur. Yapılan sayısız deneylerle hep aynı sonuç elde edilmiştir.
