Mührüsüleyman (Polygonatum)

Mührüsüleyman
Vikipedi, özgür ansiklopedi

Polygonatum odoratum

• Alem: Plantae (Bitkiler)
• Bölüm: Magnoliophyta (Kapalı tohumlular)
• Sınıf: Liliopsida (Bir çenekliler)
• Takım: Asparagales
• Familya: Ruscaceae
• Cins: Polygonatum

Mührüsüleyman (Polygonatum), çiçekli bitkilerin Ruscaceae familyasına dahil olan ve yaklaşık elli türü olan bir bitki cinsidir. Daha önce zambakgiller familyasına dahil edilerek sınıflandırılmaktaydı. Mührüsüleyman türlerinin bazıları şifalı bitkiler arasında sayılmakta, özellikle P. sibiricum türü geleneksel Çin tıbbında bitki çayı olarak kullanılmaktadır. Bazı mührüsüleyman sürgünleri kuşkonmaz gibi pişirildikten sonra yenebilir, özel bir işlemden geçirildikten sonra yenebilen kökleri de nişasta kaynağıdır.

Tıbbi kullanımı

Mührüsüleyman genellikle kökleri olmak üzere menopozdan kırık kemiklere kadar çeşitli durumlarda kullanılır. Deri üzerine uygulandığında köklerin kesik ve çürüklerin, deri tahrişleri ve iltihaplarının iyileşmesini hızlandırdığı söylenmektedir. Akne, deri lekesi ve her türlü deri kusurlarında yüzü yıkamak için kullanılır. Bitki çayı olarak kullanıldığına menopoz, hazımsızlık, diyabet, kırık kemikler, uykusuzluk, böbrek ağrıları ve hatta kısırlık gibi durumlara iyi geldiği söylenmektedir. Diyabet için kullanıldığı ilk defa 1930'da Langecker tarafından gözlemlenmiştir. Deneylerden sonra muhtemelen glükokinin içeriği sayesinde, besinsel hiperglisemi ile mücadele etmekte etkili olduğu sonucuna varmıştır.

Bazı türleri

• Geniş yapraklı mührüsüleyman (Polygonatum latifolium)
• Büyük mührüsüleyman (Polygonatum macropodium)
• Saçlı mührüsüleyman (Polygonatum hirsutum)
• Boğumluca otu (Polygonatum multiflorum) Türkiye.
• Kokulu mührüsüleyman (Polygonatum odoratum)
• Doğu mührüsüleymanı (Polygonatum orientale) Türkiye.
• Tüylü mührüsüleyman (Polygonatum pubescens)
• Sibirya mührüsüleymanı (Polygonatum sibiricum)
• Bodur mührüsüleyman (Polygonatum humile)
• Helezonik mührüsüleyman (Polygonatum verticillatum) Türkiye.
• Bahçe mührüsüleymanı (Polygonatum × hybridum)
• Dev mührüsüleyman (Polygonatum biflorum)
• Güneybatı mührüsüleymanı (Polygonatum cobrense)
• Polygonatum cyrtonema
• Polygonatum falcatum
• Polygonatum glaberrimum Türkiye.
• Polygonatum hirtum Türkiye.
• Polygonatum maximowiczii
• Polygonatum inflatum
• Polygonatum involucratum
• Polygonatum kingianum
• Polygonatum lasianthum
• Polygonatum stenanthum
• Polygonatum cirrhifolium

Mührüsüleyman, Salamonsiegel, Polygonatum multiflorum
Mührüsüleyman kökü
Mühür otu
Boğumluca otu

Familyası: Zambakgillerden, Liliengewaechse, Liliaceae

Drugları: Mührüsüleyman kökü: Sigillli salamnis rhizoma
Mührüsüleyman kökü genellikle haricen lapası yapılır ve nadiren de çayı içilir.

Botanik: Mührüsüleyman çok yıllık bir bitki olup, 30-80cm boyunda yay gibi eğik bir şekilde, toplu halde kümeler oluşturan bir bitkidir. Yaprakları oval şekilde, kenarları bütün dipten başa doğru paralele derin damarlarla donanmıştır ve yaprakları değişken sıra ile gövdeye dizilmiş ve de he¬men hemen sapsızdır. Çiçekleri 3-5tanesi bir arada sarkık vaziyette, uzun bir çan şeklinde, beyazımsı yeşil renkte ve kısa saplıdır. Mührüsüleymanın kullanılan iki önemli türü mevcuttur, bunlarda multiforum kümeler halinde ve oldukça çok yaygın olarak bulunur. Güzel kokulu
Mührüsüleyman otu: polygonatum odoratum ise genellikle seyrek kümeler oluşturur. İkinci bir fark ise küme Mührüsüleyman otu 1-2çiçek bir yaprak dibinde bulunurken, kokulu Mührüsüleyman otunun çiçekleri 3-5’i bir aradadır. Üçüncü fark ise küme Mührüsüleyman otu 30-80cm boyuna ulaşırken, güzel kokulu Mührüsüleyman otu sadece 15-40cm’e ulaşır. Meyveleri bezelye büyüklüğünde siyahımsı mor renkte 3-5adeti bir arada ve her meyvede 6 çekirdek bulunur.

Yetiştirilmesi: Kuzey Anadolu ormanlarında yabani olarak kendiliğinden yetişir. Köklerinden yarı gölgelik yerlere ekilirse kendiliğinden gelişir ve yayılır.

Hasat zamanı: Kökleri çiçek açamaya başladığı andan itibaren söküle¬rek toplanır ve kurutulur.

Birleşimi: Birleşiminde şekerler, tanin, musilaj ve az miktarda Acetidin-2-carbonikasit, Schelidonasit ve saponinlerden içerdiği ileri sürülmektedir.
Tesir şekli: Hafif kabız yapıcı ve haricen burkulma, ezilme gibi eziklere sargısı yapılır.

Kullanılması:

a) Üniversite kliniklerinde tedavi denemeleri ve araştırmalar yapılma-mıştır. Bu nedenle bugünkü bilgilere göre 2. sınıf bir şifalı bitkidir. Mührüsüleyman yerine daha etkili olan başka bitkiler kullanılmalıdır. Örneğin diyabete karşı Çemen, Yerelması, Ardıç kozalağı, Yulaf prepa-ratları veya Gökçek İksiri daha etkilidir.

b) Halk arasında eskiden dahili olarak diyabete karşı ve haricen roma-tizmaya karşı kullanılmıştır, fakat günümüzde daha etkili şifalı bitkiler olduğu için kullanılmaması daha uygundur.

Lapası: İki kahve kaşığı ince kıyılmış Mührüsüleyman kökünden demliğe konur ve üzerine 500ml kaynar su ilave edilir ve bu deme batırılan bez kızarık, morarık ve ezik yerlere sarılır.

Yan tesirleri: Tarife uyulmayarak fazla kullanılırsa zehirlenmelere ne¬den olabilir. Zehirlenme belirtileri; bulantı, ishal ve kusma şeklinde olabilir.


KAYNAK