Visualbasic'te Değişkenler
Ziyaretçi
Visual Basic'te Değişkenler
Bir programda değişken çok önemlidir.
Değişkenler, değişen değeri tutarlar. Mesela değişkenin adı Aylar ise, bu değişkenin değeri "Ocak, Şubar, Mart..." diye giden aylar olacaktır. Değişkenler, türlerine göre bir ya da daha fazla değer tutabilirler. Adı üstünde, değişken, her zaman değişir.. Bu değişikliği biz de yapabiliriz, program da yapabilir.
Değişkenlerin tanımlanması "DIM" komutu ile yapılır. DIM, dimension "boyutlandır" kelimesinin kısaltılmışıdır. Tanımlayacağımız değişken adının önüne Dim yazarız. Mesela:
<%
Dim Ay, Gun, Sayi, İsim
Ay = "Ocak"
Gun = "Pazartesi"
Sayi = 3
İsim = "BUSE"
%>
Burada önce değişkenlerimizi tanımladık. Birden fazla da değişkenimiz olabilir. Bunun için değişkenlerin arasına virgül koyarak yaparız. Değişken isimlerimizde Türkçe karakter kullanmamaya özen göstermeliyiz. Değişken isimleri mutlaka harfle başlamalıdır, içinde noktalama işaretleri bulunamaz ve uzunluğu 255 karakteri geçemez. Zaten 255 karakterden uzun bir değişken de işimizi zorlaştırır diye düşünüyorum
Değişkenlerin isimlerini belirledikten sonra onlara bazı değerler atadık. Ay isimli değişkenimizin değeri "Ocak" oldu. Buna göre VBScript yorumlayıcısına, "VBScript yorumlayıcısı kardeş, Ay değişkeninin değeri nedir?" diye sorduğumuzda, "Bunu bilmeyecek ne var? Ocak'tır" diyecektir.
Şimdi şöyle bir değişken tanımladığımızı düşünelim, acaba ortaya nasıl bir değişken çıkar? :
<%
Dim Aylar(12), Gunler(31), İsimler(10)
%>
Bu yöntemle oluşturduğumuz kodlarla elde edilecek "kaplar," birden fazla değer tutabilir:
<%
Dim Aylar(12), Gunler(7), İsimler(10)
Aylar(5) = "Mayıs"
Gunler(2) = "Salı"
İsimler
= "Hasan"
%>
Bu durumda, içinde 12 ayrı değişken tutabilecek olan Aylar değişkeninin 5 numaralı değeri "Mayıs", 7 değer tutabilecek olan Gunler değişkeninin 2 numaralı değeri "Salı" ve 10 değer tutabilecek olan İsimler değişkeninin 8 numaralı değeri "Hasan" olacaktır. Böyle, birden fazla değer tutabilen değişkenlere Dizi Değişken veya Array denir.
Array Fonksiyonu
VBScript' in kullanıma hazır bir çok fonksiyounu vardır, bunlardan biri olan Array ile kolayca dizi değişken oluşturabiliriz.
Örneğin, Gunler(7) dizi-değişkenini isimler ile doldurmak istiyoruz:
<%
Dim İsimler = Array ("Pazartesi", "Salı", "Çarşamba", "Perşembe", "Cuma", "Cumartesi", "Pazar")
%>
Böylece hem dizi değişkeni oluşturabiliriz, hem de değerlerini atayabiliriz. Buna göre daha sonra dizi değişkenin üyelerini sıra numarası ile çağırabiliriz:
<%= Gunler(5) %>
bize "Cumartesi" değerini verir. Neden mi? Çünkü dil tasarımcıları, sayı saymaya biz dünyalılar gibi 1' den değil de 0' dan başlarlar. Dolayısıyla Gunler dizi değişkeni Gunler(0)' dan başlayacaktır.
<html>
<%
Dim Degisken(2), Toplam
Degisken(1) = "BUSE"
Degisken(2) = "NUR"
Toplam = Degisken(1) + Degisken(2)
%>
<%= Toplam %>
</html>
Bu sayfayı çalıştırdığımızda sayfaya BUSENUR yazıldı değil mi? (Arada boşluk olmayışına aldırmayın. Daha sonra göreceğiz.) Şimdi Değişken(1)' in değeri olarak "BUSE" yerine tırnak içinde 3, NUR değeri yerine yine tırnak içinde 10 yazın. Şimdi sayfayı tekrar açalım. Sonuç? 310 değil mi? Şimdi tırnakları kaldırın 3 ve 10 ' un çevresinden. Sonuç? Doğru sonuç aldığınızdan eminim. Sayıların çevresinden tırnak işaretlerini kaldırınca VBScript bunların sayı olduğunu anladı ve işlemi ona göre yaptı.
SABİTLER (CONST)
VBScript' de bir kere tanımladığımızda bir daha değişmesini istemediğimiz unusurlar olabilir. Bunlara değişken diyemeyiz. Öyle değil mi? O zaman onlara Sabit Değerler diyelim. Sabit değer, bütün site boyunca yani uygulama boyunca değişmeden kalır. Bu değerleri Const (constant, sabit kelimesinden türetilme) komuyutla yaparız:
Const Siteadi = "ASPnedir?com"
Const Slogan = "En iyi kaynak"
VBScript'in kullandığı tek tür değişkene variant denir. Variant, karakter dizini (String) de olabilir, sayı (number) ' da. Fakat bir Variant'ın içindeki değer, veri olarak nitelendiğinde şu türlerden birine girer:
Boolean: Değişkenin değeri ya True (doğru) ya da False (Yanlış) olur. True' nun değeri -1, False' un değeri ise 0' dır.
Byte: 0 ile 255 arasında bir sayısal değeri olabilir.
Double: Yüzen noktalı değer denilen veri türüdür. Pozitif sayılar için 4.9E-324 ile 1.8E308 arasında, negatif sayılarda -4.9E-324 ile 1.8E308 arasında bir değer alabilir.
Date/Time: Önceden belirlenmiş biçimlerde tarih ve zaman bilgisi içerir.
Empty: Tanımlanmış ancak henüz değer atanmamış (boş) değişken türüdür.
Error: Programın hata mesajlarını ve hata değerlerini tutar.
Integer: Noktalık bölüm içermeyen tamsayı verilerdir, değeri
-32.768 ile +32.767 arasında olabilir.
Long: Noktalık bölüm içermeyen tamsayı verilerdir; değeri -2.147.483.648 ile 2.147.483.648 arasında olabilir.
Null: İçinde bulunmamak üzere tanımlanmış değişkenlerdir.
Object: Windows OLE nesnelerini tutmak üzere tanımlanmış değişkenlerdir.
Single: Yüzen noktalı değer denilen veri türüdür. Pozitif sayılar için 1.4E.45 ile 3.4E38 arasında, negatif sayılarda -1.4E-45 ile -3.4E38 arasında bir değer alabilir.
String: Alfanumerik veri tutan değişkenlerin değeridir.
Visual Basic - Sayısal Fonksiyonlar
Programlarımız içerisinde hezaman metinsel bazlı değil bazende sayısal bazlı işlemler yaparız. Bu işelmlerimizi ise bazı hazır fonsyonlar sayesinde kolay hale getirebiliriz. Sayısal işlemler :
Kullanılan tüm sayısal fonksiyonarın kullanım biçimi aynıdır. Fonsiyon sonucu bir değişkene atılır ve işlemlerimize devam edilir. Matematik te kullanılan tüm foksiyonlar aynen geçerlidir bunların bazıları Cos, Sin, Tan, CoTan, Log, Ln vb.. şeklindedir. Kısa kısa bu fonksiyonlara değinelim.
Atn : Bir sayının arctanjantını verir.
Cos : Bir açının cosinusunu verir.
Exp : Bir sayının (onluk tabanda) üssünü alır.
Log : Bir doğal sayının logaritmasını alır.
Randomize : Rastgele sayı üreticisine ilk değer atar.
Rnd : Rastgele sayı üretir.
Sin : Bir açının sinüsünü verir.
Sqr : Bir sayının karekökünü verir.
Tan : Bir sayının tanjantını verir.
<%
Option Explicit
Dim Sayi, Sonuc
Sayi = 90
Sonuc = Cos(Sayi)
respose.write Sonuc
%>
Sonuç olarak '90' sayısının kosinisü olan '-0,4480' değeri çıkar (unutmayın trigonometrik işlemlerde asp dili radyan cinsinden işlem yapar.)
Tarih işlemleri :
Visual basic programlama dilinin hemen hemen tüm zaman fonsyonları vbscript'te de aynen kullanılır. Bunlara ek olarak extra birkaç fonksiyon eklenmiştir. Bu fonksiyonları sırayla inceleyelim;
Date : O anki tarihi verir (25.07.1997 gibi)
<%
Option Explicit
Dim Tarih
Tarih = Date()
respose.write Tarih
%>
Time : O anki zamanı verir (03:11:40 gibi)
<%
Option Explicit
Dim Saat
Saat = Time()
respose.write Saat
%>
Now : O anki tarih ve saati aynı anda verir. (25.07.1997 03:11:40 gibi)
<%
Option Explicit
Dim Simdi
Simdi = Now()
respose.write Simdi
%>
Weekday : Verilen tarihteki günün haftanın kaçıncı günü olduğunu verir (1 gibi)
<%
Option Explicit
Dim Gun
Gun = Weekday(Date)
respose.write Gun
%>
Weekdayname : Verilen değere karşılık gelen gün ismini verir. (1 için Pazar gibi)
<%
Option Explicit
Dim Tarih
Tarih = WeekDayName(1)
respose.write Tarih
%>
Month : Verilen tarihteki ayın sayısal olarak değerini verir. (06.05.2001 için 5 gibi)
<%
Option Explicit
Dim Ay
Ay = Month(date)
respose.write Ay
%>
Monthname : Verilen değere karşılık gelen ay adını verir. (5 için Mayıs gibi)
<%
Option Explicit
Dim Tarih
Tarih = MonthName(5)
respose.write Tarih
%>
Day : Verilen tarihin gün kısmını sayısal olarak verir. (25.07.1997 için 25 gibi)
<%
Option Explicit
Dim Gun
Gun = Day(date)
respose.write Gun
%>
Year : Verilen tarihin yıl kısmını sayısal olarak verir. (25.07.1997 için 1997 gibi)
<%
Option Explicit
Dim Yil
Yil = Year(date)
respose.write Yil
%>
Vbscript, bu değerleri dorudan işletim sisteminden alacağı için bölgesel ayarlar olarak nasıl tanımlanmışsa öyle gösterilecektir. Eğer serverda tarih ve saat Türkçe ayarlanmamışsa programda da ayarlı standarta göre veriler işlenecektir. Örneğin İngiltere standartlarına göre ayarlanmış bir server da ay adları Ocak, Şubat şeklinde değil January, February biçiminde dönecektir bunlara dikkat edersek programlama içerisinde yanılgılara düşmemiş oluruz.
Test İşlemleri :
Bazen de değişkenlerimizin hangi tip de olduğunu sınamamız gerekir bu eksiği kapatmak için vbscript içerisinde test fonksiyonları geliştirilmiştir. Bu fonksiyonlardan dönen değer 1 veya 0 yani doğru yada yanlıştır. Bu fonsiyonlar şunlardır.
Isarray : değişkenin dizi değişken (array) olup olmadığını sınamak için kullanılır.
Isdate : değişkenin değereinin tarih olup olmadığını sınamak için kullanılır.
<%
Option Explicit
Dim Tarih, sonuc
Tarih = 25/07/1997
Sonuc = Isdate(Tarih)
respose.write Sonuc
%>
Sonuç true olur. Çünkü verdiğimiz değişken bir tarihtir.
Isempty : değişkenin bir veriye sahip olup olmadığını sınamak için kullanılır.
<%
Option Explicit
Dim Isim, Bos
Isim = 'Seda Onur'u seviyor'
Bos = Isempty(Isim)
respose.write Bos
%>
Isnull : değişkene tanımlandıktan sonra hiç değer atanıp atanmadığını sınamak için kullanılır.
<%
Option Explicit
Dim Isim, Bos
Isim = 'Deniz'
Bos = Isnull(Isim)
respose.write Bos
%>
Çıktı olarak False yani yanlış sonucu verir çünkü değişkene değer atadık.
Isnumeric : değişkenin sayısal bir değer olup olmadığını sınamak içine kullanılır.
Program çıktısı olarak False değeri dönecektir. Çünkü isempty fonsiyonu ile sınadığımız değişkenin bir değeri var.
Dönüştürme işlemleri
Bazende değişkenlerin birbirleri arasında dönüştürülmesi gerekebilir. Bu dönüştürme fonksiyonları şunlardır. (Bu fonksiyonların uygulamalarını ileri uygulamalarımızda yapıcağız.)
Asc : Bir karakterin numerik ANSI kod sayısını dödürür.
Chr : bir numerik ANSI sayısını karaktere dönüştürür.
Cbool : variantı boolean alt tipine dönüştürür.
Cbyte : variantı byte alt tipine dönüştürür.
Cdate : variantı date alt tipine dönüştürür.
Cint : variantı integer alt tipine dönüştürür.
Cstr : variantı string alt tipine dönüştürür.
Int : Bir sayının tamsayı kısmını verir.
Sgn : bir sayının işaret fonksiyonunu verir.
INSTR
Bir string ifade içindeki aranacak olan başka bir string ifadenin kaçıncı pozisyonda olduğunu belirler.
Kullanımı; Instr(başlangıç, aranacak_ifade, aranan_ifade)
Örneğin ASPNEDıR kelimesi içinde N harfinin kaçıncı pozisyonda olduğunu bulalım;
deger=InStr(1 , "ASPNEDıR", "N")
Geri dönen değer 4 dür. Burada ASPNEDıR ifadesi içinde 1. harfden başlayarak N harfinin kaçıncı eleman olduğunu bulduruyoruz.
LEFT
String ifadenin soldan istenilen kadar bilgisini geri gönderir.
Kullanımı; Left(string_ifade, alınacak_karakter_sayısı)
Left("ASPNEDıR", 3) kullanımı sonunda soldan ASPNEDıR kelimesinde 3 harf alacaktır ve dönen değer ASP olacaktır.
STRREVERSE
String ifadeyi tersine çevirip ekrana yazar.
Kullanımı; strReverse(string_ifade)
strReverse("ASPNEDıR") ifadesinde geriye dönen değer RıDENPSA olacaktır.
LEN
Gönderilen string ifadenin kaç karakterden oluştuğunu geri gönderir.
Kullanımı; LEN(string_ifade)
len("ASPNEDıR") örneğinde geriye dönen değer 8 olacaktır.
MID
Gönderilen ifade de belirtilen karekter pozisyonundan itibaren istenilen kadar değeri geri gönderir.
Mid(string_ifade,başlangıç_noktası,[alınacak karakter sayısı]) Alıcanacak karakter sayısı opsiyoneldir. Eğer belirtilmezse ifadenin sonuna kadar alacaktır.
Mid("ASPNEDıR", 4, 2) ifadesinde geriye dönen değer NE olacaktır.
REPLACE
Gönderilen string ifade içerisinde belitilen karakteri başka bir karatere çevirir.
Kullanımı:
REPLACE(string_ifade,değiştirilecek_karakter,değişecek_karakter)
Replace("ASPNEDıR", "N", "NN") sonucunda ASPNNEDıR olacaktır.
RIGHT
String ifadenin sağdan istenilen kadar bilgisini geri gönderir.
Kullanımı; RIGHT(string_ifade, alınacak_karakter_sayısı)
RIGHT("ASPNEDıR", 3) kullanımı sonunda soldan ASPNEDıR kelimesinde 3 harf alacaktır ve dönen değer DIR olacaktır.
UCASE
Gönderilen string ifadeki küçük harfleri büyük harfe çevirir.
Kullanımı; UCASE(string_ifade)
UCase("aspnedir") sonucunda ASPNEDıR göndericektir.
LCASE
Gönderilen string ifadeki büyük harfleri küçük harfe çevirir.
Kullanımı; LCASE(string_ifade)
LCase("ASPNEDıR") sonucunda aspnedir göndericektir.
DAY
Gönderilen tarihde geriye sadece o tarihin gününü gönderir.
Kullanımı; DAY(tarih)
DAY(26.09.2001) sonucunda 26 göndericektir.
MONTH
Gönderilen tarihde geriye sadece o tarihin ayını gönderir.
Kullanımı; MONTH(tarih)
MONTH(26.09.2001) sonucunda 09 göndericektir.
YEAR
Gönderilen tarihde geriye sadece o tarihin yılını gönderir.
Kullanımı; YEAR(tarih)
YEAR(26.09.2001) sonucunda 2001 göndericektir.
ARRAY
Dizi tanımlarız. Yani bir değişkende birden fazla değer tutulur. Dizi elemanları 0 dan başlar.
Kullanımı; ARRAY(dizielemanı0,dizielemanı1,dizielemanı2,...)
Meyveler = Array("Elma","Armut","Muz")
Favori = Meyveler(1)
Favori değişkeninin aldığı değer Armut olacaktır.
SECOND
Saat bilgisinden sadece saniye kısmını alır.
Kullanımı; Second(Saat)
MINUTE
Saat bilgisinden sadece dakika kısmını alır.
Kullanımı; Minute(Saat)
HOUR
Saat bilgisinden sadece saat kısmını alır.
Kullanımı; HOUR(Saat)
Ekstra Bilgiler:
Sponsorlu Bağlantılar
Değişkenler, değişen değeri tutarlar. Mesela değişkenin adı Aylar ise, bu değişkenin değeri "Ocak, Şubar, Mart..." diye giden aylar olacaktır. Değişkenler, türlerine göre bir ya da daha fazla değer tutabilirler. Adı üstünde, değişken, her zaman değişir.. Bu değişikliği biz de yapabiliriz, program da yapabilir.
Değişkenlerin tanımlanması "DIM" komutu ile yapılır. DIM, dimension "boyutlandır" kelimesinin kısaltılmışıdır. Tanımlayacağımız değişken adının önüne Dim yazarız. Mesela:
<%
Dim Ay, Gun, Sayi, İsim
Ay = "Ocak"
Gun = "Pazartesi"
Sayi = 3
İsim = "BUSE"
%>
Burada önce değişkenlerimizi tanımladık. Birden fazla da değişkenimiz olabilir. Bunun için değişkenlerin arasına virgül koyarak yaparız. Değişken isimlerimizde Türkçe karakter kullanmamaya özen göstermeliyiz. Değişken isimleri mutlaka harfle başlamalıdır, içinde noktalama işaretleri bulunamaz ve uzunluğu 255 karakteri geçemez. Zaten 255 karakterden uzun bir değişken de işimizi zorlaştırır diye düşünüyorum
Değişkenlerin isimlerini belirledikten sonra onlara bazı değerler atadık. Ay isimli değişkenimizin değeri "Ocak" oldu. Buna göre VBScript yorumlayıcısına, "VBScript yorumlayıcısı kardeş, Ay değişkeninin değeri nedir?" diye sorduğumuzda, "Bunu bilmeyecek ne var? Ocak'tır" diyecektir.
Şimdi şöyle bir değişken tanımladığımızı düşünelim, acaba ortaya nasıl bir değişken çıkar? :
<%
Dim Aylar(12), Gunler(31), İsimler(10)
%>
Bu yöntemle oluşturduğumuz kodlarla elde edilecek "kaplar," birden fazla değer tutabilir:
<%
Dim Aylar(12), Gunler(7), İsimler(10)
Aylar(5) = "Mayıs"
Gunler(2) = "Salı"
İsimler
= "Hasan"%>
Bu durumda, içinde 12 ayrı değişken tutabilecek olan Aylar değişkeninin 5 numaralı değeri "Mayıs", 7 değer tutabilecek olan Gunler değişkeninin 2 numaralı değeri "Salı" ve 10 değer tutabilecek olan İsimler değişkeninin 8 numaralı değeri "Hasan" olacaktır. Böyle, birden fazla değer tutabilen değişkenlere Dizi Değişken veya Array denir.
Array Fonksiyonu
VBScript' in kullanıma hazır bir çok fonksiyounu vardır, bunlardan biri olan Array ile kolayca dizi değişken oluşturabiliriz.
Örneğin, Gunler(7) dizi-değişkenini isimler ile doldurmak istiyoruz:
<%
Dim İsimler = Array ("Pazartesi", "Salı", "Çarşamba", "Perşembe", "Cuma", "Cumartesi", "Pazar")
%>
Böylece hem dizi değişkeni oluşturabiliriz, hem de değerlerini atayabiliriz. Buna göre daha sonra dizi değişkenin üyelerini sıra numarası ile çağırabiliriz:
<%= Gunler(5) %>
bize "Cumartesi" değerini verir. Neden mi? Çünkü dil tasarımcıları, sayı saymaya biz dünyalılar gibi 1' den değil de 0' dan başlarlar. Dolayısıyla Gunler dizi değişkeni Gunler(0)' dan başlayacaktır.
<html>
<%
Dim Degisken(2), Toplam
Degisken(1) = "BUSE"
Degisken(2) = "NUR"
Toplam = Degisken(1) + Degisken(2)
%>
<%= Toplam %>
</html>
Bu sayfayı çalıştırdığımızda sayfaya BUSENUR yazıldı değil mi? (Arada boşluk olmayışına aldırmayın. Daha sonra göreceğiz.) Şimdi Değişken(1)' in değeri olarak "BUSE" yerine tırnak içinde 3, NUR değeri yerine yine tırnak içinde 10 yazın. Şimdi sayfayı tekrar açalım. Sonuç? 310 değil mi? Şimdi tırnakları kaldırın 3 ve 10 ' un çevresinden. Sonuç? Doğru sonuç aldığınızdan eminim. Sayıların çevresinden tırnak işaretlerini kaldırınca VBScript bunların sayı olduğunu anladı ve işlemi ona göre yaptı.
SABİTLER (CONST)
VBScript' de bir kere tanımladığımızda bir daha değişmesini istemediğimiz unusurlar olabilir. Bunlara değişken diyemeyiz. Öyle değil mi? O zaman onlara Sabit Değerler diyelim. Sabit değer, bütün site boyunca yani uygulama boyunca değişmeden kalır. Bu değerleri Const (constant, sabit kelimesinden türetilme) komuyutla yaparız:
Const Siteadi = "ASPnedir?com"
Const Slogan = "En iyi kaynak"
VBScript'in kullandığı tek tür değişkene variant denir. Variant, karakter dizini (String) de olabilir, sayı (number) ' da. Fakat bir Variant'ın içindeki değer, veri olarak nitelendiğinde şu türlerden birine girer:
Boolean: Değişkenin değeri ya True (doğru) ya da False (Yanlış) olur. True' nun değeri -1, False' un değeri ise 0' dır.
Byte: 0 ile 255 arasında bir sayısal değeri olabilir.
Double: Yüzen noktalı değer denilen veri türüdür. Pozitif sayılar için 4.9E-324 ile 1.8E308 arasında, negatif sayılarda -4.9E-324 ile 1.8E308 arasında bir değer alabilir.
Date/Time: Önceden belirlenmiş biçimlerde tarih ve zaman bilgisi içerir.
Empty: Tanımlanmış ancak henüz değer atanmamış (boş) değişken türüdür.
Error: Programın hata mesajlarını ve hata değerlerini tutar.
Integer: Noktalık bölüm içermeyen tamsayı verilerdir, değeri
-32.768 ile +32.767 arasında olabilir.
Long: Noktalık bölüm içermeyen tamsayı verilerdir; değeri -2.147.483.648 ile 2.147.483.648 arasında olabilir.
Null: İçinde bulunmamak üzere tanımlanmış değişkenlerdir.
Object: Windows OLE nesnelerini tutmak üzere tanımlanmış değişkenlerdir.
Single: Yüzen noktalı değer denilen veri türüdür. Pozitif sayılar için 1.4E.45 ile 3.4E38 arasında, negatif sayılarda -1.4E-45 ile -3.4E38 arasında bir değer alabilir.
String: Alfanumerik veri tutan değişkenlerin değeridir.
Visual Basic - Sayısal Fonksiyonlar
Programlarımız içerisinde hezaman metinsel bazlı değil bazende sayısal bazlı işlemler yaparız. Bu işelmlerimizi ise bazı hazır fonsyonlar sayesinde kolay hale getirebiliriz. Sayısal işlemler :
Kullanılan tüm sayısal fonksiyonarın kullanım biçimi aynıdır. Fonsiyon sonucu bir değişkene atılır ve işlemlerimize devam edilir. Matematik te kullanılan tüm foksiyonlar aynen geçerlidir bunların bazıları Cos, Sin, Tan, CoTan, Log, Ln vb.. şeklindedir. Kısa kısa bu fonksiyonlara değinelim.
Atn : Bir sayının arctanjantını verir.
Cos : Bir açının cosinusunu verir.
Exp : Bir sayının (onluk tabanda) üssünü alır.
Log : Bir doğal sayının logaritmasını alır.
Randomize : Rastgele sayı üreticisine ilk değer atar.
Rnd : Rastgele sayı üretir.
Sin : Bir açının sinüsünü verir.
Sqr : Bir sayının karekökünü verir.
Tan : Bir sayının tanjantını verir.
<%
Option Explicit
Dim Sayi, Sonuc
Sayi = 90
Sonuc = Cos(Sayi)
respose.write Sonuc
%>
Sonuç olarak '90' sayısının kosinisü olan '-0,4480' değeri çıkar (unutmayın trigonometrik işlemlerde asp dili radyan cinsinden işlem yapar.)
Tarih işlemleri :
Visual basic programlama dilinin hemen hemen tüm zaman fonsyonları vbscript'te de aynen kullanılır. Bunlara ek olarak extra birkaç fonksiyon eklenmiştir. Bu fonksiyonları sırayla inceleyelim;
Date : O anki tarihi verir (25.07.1997 gibi)
<%
Option Explicit
Dim Tarih
Tarih = Date()
respose.write Tarih
%>
Time : O anki zamanı verir (03:11:40 gibi)
<%
Option Explicit
Dim Saat
Saat = Time()
respose.write Saat
%>
Now : O anki tarih ve saati aynı anda verir. (25.07.1997 03:11:40 gibi)
<%
Option Explicit
Dim Simdi
Simdi = Now()
respose.write Simdi
%>
Weekday : Verilen tarihteki günün haftanın kaçıncı günü olduğunu verir (1 gibi)
<%
Option Explicit
Dim Gun
Gun = Weekday(Date)
respose.write Gun
%>
Weekdayname : Verilen değere karşılık gelen gün ismini verir. (1 için Pazar gibi)
<%
Option Explicit
Dim Tarih
Tarih = WeekDayName(1)
respose.write Tarih
%>
Month : Verilen tarihteki ayın sayısal olarak değerini verir. (06.05.2001 için 5 gibi)
<%
Option Explicit
Dim Ay
Ay = Month(date)
respose.write Ay
%>
Monthname : Verilen değere karşılık gelen ay adını verir. (5 için Mayıs gibi)
<%
Option Explicit
Dim Tarih
Tarih = MonthName(5)
respose.write Tarih
%>
Day : Verilen tarihin gün kısmını sayısal olarak verir. (25.07.1997 için 25 gibi)
<%
Option Explicit
Dim Gun
Gun = Day(date)
respose.write Gun
%>
Year : Verilen tarihin yıl kısmını sayısal olarak verir. (25.07.1997 için 1997 gibi)
<%
Option Explicit
Dim Yil
Yil = Year(date)
respose.write Yil
%>
Vbscript, bu değerleri dorudan işletim sisteminden alacağı için bölgesel ayarlar olarak nasıl tanımlanmışsa öyle gösterilecektir. Eğer serverda tarih ve saat Türkçe ayarlanmamışsa programda da ayarlı standarta göre veriler işlenecektir. Örneğin İngiltere standartlarına göre ayarlanmış bir server da ay adları Ocak, Şubat şeklinde değil January, February biçiminde dönecektir bunlara dikkat edersek programlama içerisinde yanılgılara düşmemiş oluruz.
Test İşlemleri :
Bazen de değişkenlerimizin hangi tip de olduğunu sınamamız gerekir bu eksiği kapatmak için vbscript içerisinde test fonksiyonları geliştirilmiştir. Bu fonksiyonlardan dönen değer 1 veya 0 yani doğru yada yanlıştır. Bu fonsiyonlar şunlardır.
Isarray : değişkenin dizi değişken (array) olup olmadığını sınamak için kullanılır.
Isdate : değişkenin değereinin tarih olup olmadığını sınamak için kullanılır.
<%
Option Explicit
Dim Tarih, sonuc
Tarih = 25/07/1997
Sonuc = Isdate(Tarih)
respose.write Sonuc
%>
Sonuç true olur. Çünkü verdiğimiz değişken bir tarihtir.
Isempty : değişkenin bir veriye sahip olup olmadığını sınamak için kullanılır.
<%
Option Explicit
Dim Isim, Bos
Isim = 'Seda Onur'u seviyor'
Bos = Isempty(Isim)
respose.write Bos
%>
Isnull : değişkene tanımlandıktan sonra hiç değer atanıp atanmadığını sınamak için kullanılır.
<%
Option Explicit
Dim Isim, Bos
Isim = 'Deniz'
Bos = Isnull(Isim)
respose.write Bos
%>
Çıktı olarak False yani yanlış sonucu verir çünkü değişkene değer atadık.
Isnumeric : değişkenin sayısal bir değer olup olmadığını sınamak içine kullanılır.
Program çıktısı olarak False değeri dönecektir. Çünkü isempty fonsiyonu ile sınadığımız değişkenin bir değeri var.
Dönüştürme işlemleri
Bazende değişkenlerin birbirleri arasında dönüştürülmesi gerekebilir. Bu dönüştürme fonksiyonları şunlardır. (Bu fonksiyonların uygulamalarını ileri uygulamalarımızda yapıcağız.)
Asc : Bir karakterin numerik ANSI kod sayısını dödürür.
Chr : bir numerik ANSI sayısını karaktere dönüştürür.
Cbool : variantı boolean alt tipine dönüştürür.
Cbyte : variantı byte alt tipine dönüştürür.
Cdate : variantı date alt tipine dönüştürür.
Cint : variantı integer alt tipine dönüştürür.
Cstr : variantı string alt tipine dönüştürür.
Int : Bir sayının tamsayı kısmını verir.
Sgn : bir sayının işaret fonksiyonunu verir.
Visual Basic String Fonksiyonları
SIK KULLANILAN FONKSİYONLAR
Elimizin altında bulunması gereken, sıklıkla kullandığımız fonksiyonları inceliycez.SIK KULLANILAN FONKSİYONLAR
INSTR
Bir string ifade içindeki aranacak olan başka bir string ifadenin kaçıncı pozisyonda olduğunu belirler.
Kullanımı; Instr(başlangıç, aranacak_ifade, aranan_ifade)
Örneğin ASPNEDıR kelimesi içinde N harfinin kaçıncı pozisyonda olduğunu bulalım;
deger=InStr(1 , "ASPNEDıR", "N")
Geri dönen değer 4 dür. Burada ASPNEDıR ifadesi içinde 1. harfden başlayarak N harfinin kaçıncı eleman olduğunu bulduruyoruz.
LEFT
String ifadenin soldan istenilen kadar bilgisini geri gönderir.
Kullanımı; Left(string_ifade, alınacak_karakter_sayısı)
Left("ASPNEDıR", 3) kullanımı sonunda soldan ASPNEDıR kelimesinde 3 harf alacaktır ve dönen değer ASP olacaktır.
STRREVERSE
String ifadeyi tersine çevirip ekrana yazar.
Kullanımı; strReverse(string_ifade)
strReverse("ASPNEDıR") ifadesinde geriye dönen değer RıDENPSA olacaktır.
LEN
Gönderilen string ifadenin kaç karakterden oluştuğunu geri gönderir.
Kullanımı; LEN(string_ifade)
len("ASPNEDıR") örneğinde geriye dönen değer 8 olacaktır.
MID
Gönderilen ifade de belirtilen karekter pozisyonundan itibaren istenilen kadar değeri geri gönderir.
Mid(string_ifade,başlangıç_noktası,[alınacak karakter sayısı]) Alıcanacak karakter sayısı opsiyoneldir. Eğer belirtilmezse ifadenin sonuna kadar alacaktır.
Mid("ASPNEDıR", 4, 2) ifadesinde geriye dönen değer NE olacaktır.
REPLACE
Gönderilen string ifade içerisinde belitilen karakteri başka bir karatere çevirir.
Kullanımı:
REPLACE(string_ifade,değiştirilecek_karakter,değişecek_karakter)
Replace("ASPNEDıR", "N", "NN") sonucunda ASPNNEDıR olacaktır.
RIGHT
String ifadenin sağdan istenilen kadar bilgisini geri gönderir.
Kullanımı; RIGHT(string_ifade, alınacak_karakter_sayısı)
RIGHT("ASPNEDıR", 3) kullanımı sonunda soldan ASPNEDıR kelimesinde 3 harf alacaktır ve dönen değer DIR olacaktır.
UCASE
Gönderilen string ifadeki küçük harfleri büyük harfe çevirir.
Kullanımı; UCASE(string_ifade)
UCase("aspnedir") sonucunda ASPNEDıR göndericektir.
LCASE
Gönderilen string ifadeki büyük harfleri küçük harfe çevirir.
Kullanımı; LCASE(string_ifade)
LCase("ASPNEDıR") sonucunda aspnedir göndericektir.
DAY
Gönderilen tarihde geriye sadece o tarihin gününü gönderir.
Kullanımı; DAY(tarih)
DAY(26.09.2001) sonucunda 26 göndericektir.
MONTH
Gönderilen tarihde geriye sadece o tarihin ayını gönderir.
Kullanımı; MONTH(tarih)
MONTH(26.09.2001) sonucunda 09 göndericektir.
YEAR
Gönderilen tarihde geriye sadece o tarihin yılını gönderir.
Kullanımı; YEAR(tarih)
YEAR(26.09.2001) sonucunda 2001 göndericektir.
ARRAY
Dizi tanımlarız. Yani bir değişkende birden fazla değer tutulur. Dizi elemanları 0 dan başlar.
Kullanımı; ARRAY(dizielemanı0,dizielemanı1,dizielemanı2,...)
Meyveler = Array("Elma","Armut","Muz")
Favori = Meyveler(1)
Favori değişkeninin aldığı değer Armut olacaktır.
SECOND
Saat bilgisinden sadece saniye kısmını alır.
Kullanımı; Second(Saat)
MINUTE
Saat bilgisinden sadece dakika kısmını alır.
Kullanımı; Minute(Saat)
HOUR
Saat bilgisinden sadece saat kısmını alır.
Kullanımı; HOUR(Saat)
Ekstra Bilgiler:
Son düzenleyen ahmetseydi; 3 Temmuz 2013 11:08
