Ebu'l-Vefa Buzcani Kimdir, Hayatı ve Resimleri

Daisy-BT

Ziyaretçi

31 Mayıs 2009 Mesaj #1

Ziyaretçi

Ebu'l-Vefa Buzcani

Ebu'l - Vefa Buzcani (940 - 998) 10. yüzyılda, İslam aleminde yetişmiş büyük Matematik ve Astronomi alimidir. Tam adı, Muhammed bin Muhammed bin Yahya bin İsmail bin Abbas'tır. 10 Haziran 940 (H.328) tarihinde Horasan'ın Buzcan kasabasında doğdu. Bu yüzden Ebü'l- Vefa Buzcani diye meşhur oldu. 1 Temmuz 998 (H.388) tarihinde Bağdat'ta vefat etti.

Sponsorlu Bağlantılar

İlim tahsiline amcası Ebu Amr Mugazili ve Ebu Yahya bin Kanib'İn yanında başlayan Ebü'l Vefa, 19 yaşında Bağdat'a gitti (959). Ölümüne kadar burada ilim ile meşgul oldu. Şerefüddevle'nin sarayında yaptırdığı rasathanede çalışan alimIer arasında yer aldı.

Matematik başta olmak üzere, ömrünün büyük kısmını astronomik gözlemler yapmak; eser telif etmek ve ders vermekle geçirdi.

Matematik ve astronomideki hizmetleriyle ilim tarihinde önemli bir yer tutan Ebü'l-Vefa, trigonometriye (müsellesat), tanjant (zıl), kotanjant (zıllüt-temam), sekant (tati') ve kosekantı (tati'ut-temam) kazandırdı. Diophantos'un ve Batlemyüs'ün eserlerini inceleyipaçıkadı. Zamanına kadar hiçbir matematikçinin yapamadığı hassaslıkta trigonometrik çizelgeler hazırladı. Astronomik gözemler için gerekli ceyb (sinüs) ve zıl(tanjant) değerlerini gösteren çizelgeleri on beşer dakikalık açı aralıklarıyla hesapladı. Trigonometrinin altı esas oranı arasındaki trigonometrik münasebetleri ilk defa açıkladı. Bu oranlar günümüzde de aynen kullanılmaktadır.

Ünlü bilim tarihçisi Plorian Cajori History of Mathematics adlı eserinde onun hakkında; "Ebü’l- Vefa şüphesiz ki Harezmi'nin matematik ve cebirdeki buluşlarını önemli ölçüde geliştirdi. Özellikle de' geometri ile cebir arasındaki münasebetler üzerinde durdu. Böylece, bazı cebirsel denklemleri geometri yoluyla çözmeyi başardı ve diferansiyel hesabın ve analitik geometrinin temelini kurdu. Bilindiği gibi, diferansiyel hesap insan zekasının bulduğu mühim ve pek faydalı bir mevzu olup, ilim ve teknolojik muasır gelişmelerin temel kaynağını teşkil etmektedir. Ayrıca Bettani'nin trigonometriyle ilgili eserlerini inceleyerek, girift ve anlaşılmayan yönlerini açıklığa kavuşturdu." demektedir.

Zamanında birçok Müslüman astronomi ve matematik alimi, Ebü'l- Vefa’nın çalışmalarını ve eserlerini görmek üzere Bağdat'a gittiler ve derslerinde bulundular.

Günümüzde birçok batılı ilim adamı Ebü'l- Vefa’nın eserleri üzerinde araştırma yapmaktadır. Onun yaptığı ilmi çalışmalar o devirde İslam aleminin ilim ve fende ne kadar ileri olduğunu açık bir şekilde göstermektedir.

Eserleri:
Kitab-ül-Kamİl: Trigonometri ve astronomiden bahseden meşhur eseridir. Birinci bölümde, yıldızların hareketinden önce bilinmesi gereken meseleler, ikinci kısımda yıldızların hareketlerinin incelenmesi, üçüncü kısımda yıldızların hareketlerine arız olan şeyler anlatılmaktadır.

Ez-Ziyc'üs şamil: Ebu'l Vefa'nın astronomiden bahseden en önemli eseri budur. Ziyc-i şamil de denilen bu kitap, ince ve isabetli gözlemlerle dolu bir faaliyet abidesidir. Öyle ki, bu Ziyc (astronomi cetveli) Harizmi (780-850) ve Ferganalı Ahmed bin Kesir'in ziycleri gibi asırlar sonra bölüm bölüm D'Alembert (1717-1783) ve Laplace (1749-1827) gibi Batılı büyük Matematikçi ve Astronomların eserlerinde yer buldu.

Kitabün fi Amel-il-Mistarati vel-Pergar vel-Gunye,

Kitab ma Yahtacu İleyh-il-Küttab vel Ummal min İlm-il-Hisab,

Kitabun Fahirün bil Hisab,

Kitabun fi ilmi Hisab-il-musellesat-il-Küreviyye,

Kitabun fil-Felek,

Kitabun fil-Hendese,

Kitab'ül-Medhal ila Aritmetik,

Tefsir-üi-Harezmi fil Cebri vel-Mukabele.

Kitab-ül-Kamİl adlı eserin yazma bir nüshası Paris National Kütüphanesinde bulunmaktadır.

Kaynak: Yeni Rehber Ansiklopedisi, İnternet, Türkçe Bilgi Sitesi

BEĞEN Paylaş Paylaş

Son düzenleyen _Yağmur_; 2 Mart 2016 19:55 Sebep: boşluklar kapatıldı.

Biyografi Konusu: Ebu'l-Vefa Buzcani nereli hayatı kimdir.

Cevapla

buz perisi

VIP Lethe

29 Haziran 2012 Mesaj #2

VIP Lethe

Ebu'l Vefâ el-Bûzcânî
Vikipedi, özgür ansiklopedi

Sponsorlu Bağlantılar

Ebul Vefa el-Büzcani (d. 10 Haziran 940 - ö. 1 Temmuz 998) tam ismi Ebu el-Vefa Muhammed bin Muhammed bin Yahya bin İsmail bin el-Abbas el-Büzcani olan İranlı matematikçi ve astronom.940 yılında İran'da bulunan Büzcan kasabasında doğmuştur.Bu yüzden Ebul Vefa Büzcani diye meşhur olmuştur.İlim tahsiline amcası Ebu Amr Mugazili ve Ebu Yahya bin Kimib'in yanında başlayan Ebul Vefa 959 yılında Bağdat'a gitti.Ölümüne kadar da burada ilimle meşgul oldu.İlim sahasında,matematik ilmini tahsil etti ve özellikle trigonometri üzerinde çalışmalar yaptı ve bu alanlarda çok fazla bir süre muhafaza edilemeyen kitaplar yazdı.Batlamyus'un ve Diophantos'un eserlerini inceleyip açıklamış,astronomi sahasında ise Ay'ın hareketleri üzerine çalışmalar yapmıştır.Matematik ve astronomideki hizmetleriyle ilim tarihinde önemli bir yer tutmuştur.

Astronomi
Ebul Vefa,yıldızların eğimlerininin kesin ve doğru bir şekilde ölçülebilmesi için bir duvar oktantı geliştirdi.Bundan başka trigonometri çizelgelerinde hesaplamalar yapmak için gelişmiş metotlar üretti ve küresel trigonometrideki bazı problemlerin çözümü için yeni yöntemler keşfetti.Astronomik gözlemler için sinüs(ceyb) ve tanjant(zıl) değerlerini gösteren çizelgeleri on beşer dakikalık açı aralıklarıyla hesapladı.Ünlü matematikçi El-Mervezi'nin de buna benzer çizelgeleri olduğu bilinse de,O'nun çizelgeleri tanjant ve kotanjantı yayın fonksiyonu olarak vermediği gibi,Ebul Vefa'nın çizelgeleri kadar sağlıklı değildir.

Matematik
Ebul Vefa,matematik sahasında,özellike trigonometri üzerinde çalışmalar yapmıştır.Trigonometrinin altı esas oranı arasındaki trigonometrik münasebetleri ilk defa ortaya koymuştur.Bu oranlar,günümüzde aynen kullanılmaktadır.
Ebul Vefa'nın matematik tarihinde ortaya koyduğu ilk trigonometrik özdeşliklerden bazıları şunlardır:

$5b6198442d4eaabfbd075d11a91ca017$
$fe1639401359704715510c76fce791a1$
$162e238c52318f3968509aec04088fa1$

Ayrıca küresel trigonometride sinüs teoremini açıklamıştır:

$15f57c948b4de6753629a9e16ce91b17$

Ebul Vefa,Habeş el-Hasib ve el-Mervezi gibi önemli matematikçileri izleyerek tanjant ve sekant fonksiyonlarını tanımladı. Sekant kaşifi olarak genellikle Kopernik bilinirse de,ünlü bilim tarihçilerinden Monte Candon ve Carra de Vaux'un araştırmaları sonucu bu buluşun Ebul Vefa'ya ait olduğu tespit edilmiştir.
Trigonometrinin yanında cebir ilmi üzerinde derinlemesine çalışmalarda bulunan Ebul Vefa,o zamana dek bilinmeyen dördüncü dereceden denklemlerin çözümünü gerçekleştirdi.Örneğin:
$0204ca62b9500ccb278b06ab3942a986$ denklemini çözerken
$80ebd86fac752314ec2eb76d37cfac3e$ koniklerinin kesişmesinden istifade etti.Eski Yunanlıların ve Hintlilerin çözemediği birçok problemi geometrik yollarla çözmeyi başardı.

Eserleri

Kitab ül Kamil: Trigonometri ve astronomiden bahseden meşhur eseridir.Birinci bölümde,yıldızların hareketinden önce bilinmesi gereken meseleler,ikinci kısımda yıldızların hareketlerinin incelenmesi,üçüncü kısımda yıldızların hareketlerine arız olan şeyler anlatılmaktadır.Eserin yazma bir nüshası Paris National Kütüphanesi'nde 1138 numarada kayıtlıdır.Eser,Sedilot tarafından tercüme edilerek basılmıştır.
Kitabun fi Amel-il,Mistarati vel-Pergarvel-Gunye
Kitabab ma Yahtacu-İleyh-İl-Küttab vel Ummal min İlm-il-Hisab
Kitabün Fahirün bil Hisab
Kitabün fil İlmi Hisab-il-Müsellat
Kitabün fil-Felek
Kitabün Zic-iş-Şamil
Kitabun fil-Hendese
Kitabül Medhal ila-Aritmetik
Tefsiri Harezmi fi Cebri vel-Muka

Saygınlığı

Ay üzerindeki bir kratere O'na ithafen Abul Wafa adı verilmiştir.
Ünlü bilim tarihçisi Plorian Cajori History of Mathematics adlı eserinde onun hakkında şöyle demiştir:

Ebul Vefa şüphesiz ki Harezmi'nin matematik ve geometrideki buluşlarını önemli ölçüde geliştirdi.Özellikle de geometri ile cebir arasındaki münasebetler üzerinde durdu.Böylece,bazı cebirsel denklemleri geometri yoluyla çözmeyi başardı ve diferansiyel hesap ve analitik geometrinin temelini kurdu.Bilindiği gibi,diferansiyel hesap insan zekasının bulduğu mühim ve pek faydalı bir mevzu olup,ilim ve teknolojik muasır gelişmelerin temel kaynağını teşkil etmektedir.Ayrıca Battani'nin trigonometriyle ilgili eserlerini inceleyerek girift ve anlaşılmayan yönlerini açıklığa kavuşturdu. demektedir.

BEĞEN Paylaş Paylaş

Son düzenleyen _Yağmur_; 2 Mart 2016 19:51 Sebep: kırık linkler

In science we trust.

Cevapla

Safi

SMD MiSiM

15 Ekim 2015 Mesaj #3

SMD MiSiM

Ebu'l Vefa el-Buzcani

Ad: Ebu'l Vefa el-Buzcani.jpg
Gösterim: 614
Boyut: 18.7 KB

BEĞEN Paylaş Paylaş

Son düzenleyen Safi; 10 Mart 2016 07:40

Cevapla

_Yağmur_

VIP VIP Üye

2 Mart 2016 Mesaj #4

VIP VIP Üye

Buzcani (940-998)
MsXLabs.org

Yazmış olduğu eserlerle astronomiye büyük hizmetlerde bulunan Ebu’l-Vefâ el-Buzcâni (940-998), küresel astronomide karşılaşılan sorunların çözülebilmesi için, yeni trigonometrik bağıntıların keşfedilmesi suretiyle trigonometrinin geliştirilmesi gerektiğini anlamış ve araştırmalarını daha ziyade bu alana yöneltmiştir.

Habeş el-Hâsib ve el-Mervezi gibi önemli matematikçileri izleyerek, tanjant ve sekant fonksiyonlarını tanımlamış ve trigonometrik fonksiyonların yayların büyüklüğüne göre değişen değerlerini 15 dakikalık aralıklarla hesaplayarak tablolar halinde sunmuştur. El-Mervezi’nin tabloları, tanjant ve kotanjantı yayın fonksiyonu olarak vermediği gibi, Ebu’l-Vefâ’nınkiler kadar sağlıklı da değildir.

Ebu’l-Vefâ, * ve * toplam ve farkları 90 dereceden küçük iki yay ve * * * olmak şartıyla, sin (* + *) – sin * * sin * – sin (*-*) eşitsizliğini bulmuş ve sonradan kendi adıyla anılan bu teoremi kullanarak sin 30 dakikanın değerini sekiz ondalığa kadar doğru bir biçimde hesaplamıştır.

Aynı zamanda birim dairenin yarıçapını 1 olarak kabul eden Ebu’l-Vefâ’nın bu alandaki uğraşları, trigonometrik fonksiyonların yaya bağlı değerlerinin daha doğru hesaplanabilmesi yolundaki çabalara güzel bir örnek teşkil etmiştir. Ayrıca, sin * ve sin * bilindiğinde, sin (* * *)’dan hareketle, 2 sin² */2 * 1 – cos * ve sin * * 2 sin */2 . cos */2 bağıntılarını bularak, yarım açının sinüs ve kosinüsünün hesaplanmasını sağlamıştır.

Ebu’l-Vefâ el-Buzcâni, küresel üçgenlerin çözümünde kullanılan çeşitli bağlantıları bulmak suretiyle bu konunun gelişmesine de büyük hizmetlerde bulunmuştur. Müslüman matematikçiler tarafından Şeklü’l-Katta, yani Kesenler Teoremi diye adlandırılan Menelaus Teoremi’ni kullanarak bir dik açılı küresel üçgende, sin a / sin c * sin A ve tg a / tg A * sin b eşitliklerinin geçerli olduğunu göstermiş ve bu eşitliklerden cos c * cos a . cos b eşitliğini çıkarmıştır.

Dik açılı olmayan küresel üçgenler için sinüs teoremini ilk defa onun bulmuş olması pek muhtemeldir. Ebu’l-Vefâ, matematiğin diğer bazı dallarına da önemli katkılarda bulunmuştur. Bağdat’ta yaptığı gözlemlerle ekliptiğin eğimini ölçmüş, mevsim farklarını bulmak için ekinoksları gözlemlemiş, ayrıca Bağdat’ın enlemini ölçmüştür.

El-Zic el-Vâzıh adlı bir de zic hazırlamıştır. Astronomide ilk müşterek çalışma örneğini vermiştir. Beyrûni ile ilişki içinde olan Ebu’l-Vefa Bağdat’ta, Beyrûni ise Harezm’de 997 yılındaki Ay tutulmasını gözlemlemişler ve her iki kentteki tutulma farkını bir saat olarak bulmuşlardır. Buradan iki kent arasındaki boylam farkını doğru olarak saptama olanağını elde etmişlerdir. Ayrıca her iki bilim adamı da tutulma düzlemini 23 derece 37 dakika olarak belirlemişlerdir.

Ebu’l-Vefâ, çalışmalarını iki farklı gözlem evinde yürütmüştür. Bunlardan birisi Şemsüddevle ve diğeri ise kendi gözlemevidir. Bu ikincisinde onun büyük boyutlu aletler yaparak dakik gözlemlerde bulunduğu söylenmektedir.

kaynak

BEĞEN Paylaş Paylaş

"İnşallah"derse Yakaran..."İnşa" eder YARADAN.

Cevapla

Ebu'l-Vefa Buzcani

Benzer Konular

Benzer Konular

MsXLabs Üye Girişi

Ebu'l-Vefa Buzcani

Benzer Konular

Benzer Konular