Hormonlar - Oksin
Ziyaretçi
Bildiğiniz gibi bitkilerin bir sinir sistemi bulunmuyor. Bu eksiklik, bir arada çalışarak birbirlerinin düzeylerini ayarlayan, etkilerini güşlendiren ya da zayıflatan hormonlar yardımıyla gideriliyor. Bitkiler, dış ortamdaki etkenlere karşı bu şekilde tepki veriyor ve hormonlarıyla uyum sağlıyorlar. Bu hormonlardan biri olan oksin, bitkilerin yaşam döngüsünde çok sayıda büyüme ve davranış olaylarında yürütücülük yapıyor.
Bitkilerde doğal olarak bulunan oksinler arasında 4-kloro-indolasetik asit, fenilasetik asit (PAA) ve indol-3-bütirik asit sayılabilir. Bunların dışında, yapay olarak üretilen ve oksinle aynı görevleri yerine getiren kimyasallar var. Bunların arasında da en iyi bilinenleri 1-naftalinasetik asit (NAA) ve 2,4-diklorofenoksiasetik asit (2,4-D). Potansiyel etkisinin en kuvvetli olması nedeniyle oksin ailesinin en önemli bireyi kabul edilen hormonsa indol-3-asetik asit (IAA).
Embriyodan itibarek varlığı bulunan oksinler, bitkinin her bölümünde sentezlenmiyor. Sürgün ve köklerin meristem dokusunda, genç yapraklarda, çok çok az miktarda erişkin yapraklarda ve bundan da az miktarda erişkin kök hücrelerinde salgılanan oksinler, bitki içinde gerekli yerlere de taşınabiliyor.
Oksin tanıyıcı özel almaç proteinlere bağlanan oksinlerin etkileri, doğrudan belirli genlerin ifadesini artırmak ya da azaltmak şeklinde ortaya çıkıyor. Görevlerini açıklamalı olarak şu şekilde bir araya toplayabiliriz:
1. Hücre gelişimini ve bölünmesini etkileyerek, hücresel düzeyde büyümeyi sağlıyor.
2. Bitkinin farklı organlarında farklı tipte uzama ve büyüme sağlıyor (kökte boyuna, yumrularda enine, meyvede izodiametrik büyüme gibi)
3. Diğer büyüme hormonlarıyla birlikte çalışarak, ışığa yönelim gibi davranışları karşılayacak vücut gelişimlerini (bükülme, kıvrılma, dönme gibi) ortaya çıkarıyor
4. Büyüme polaritesinin düzenlenmesine yardımcı olarak, bitkinin gövdesinin neresinden dalların ya da diğer organların çıkacağını belirliyor
5. Bitkinin kendi bünyesinde ışık ya da besin için rekabeti engelleyebilmek için uç dal ya da uç kök baskınlığını (apikal dominans) koruyor
6. Floem ve ksilem dokularının olşumunu ve düzenlenmesini sağlıyor. Bitki yaralanırsa, iletim demetlerinde hücre farklılaşmasına ve rejenerasyonuna yardımcı oluyor.
7. Sitokininlerin etkisiyle ortaya çıkan apikal dominansı ortadankaldırarak, yeni köklerin oluşumunu sağlıyor.
8. Çiçeklenmede çok az rol oynarken, meyve oluşumu için varlığı mutlaka gerekiyor.
9. Yüksek dozda oksin, etilen gazı üretimini tetikliyor. Etilen gazının fazlasının bitkiler üzerindeki etkisiyse yaprak dökümünü (absisyon) hızlandırması.
10. Bazı yapay oksinler, istenmeyen bitkilere karşı herbisit (bitki öldürücü) olarak kullanılabiliyor.
Sponsorlu Bağlantılar
Embriyodan itibarek varlığı bulunan oksinler, bitkinin her bölümünde sentezlenmiyor. Sürgün ve köklerin meristem dokusunda, genç yapraklarda, çok çok az miktarda erişkin yapraklarda ve bundan da az miktarda erişkin kök hücrelerinde salgılanan oksinler, bitki içinde gerekli yerlere de taşınabiliyor.
Oksin tanıyıcı özel almaç proteinlere bağlanan oksinlerin etkileri, doğrudan belirli genlerin ifadesini artırmak ya da azaltmak şeklinde ortaya çıkıyor. Görevlerini açıklamalı olarak şu şekilde bir araya toplayabiliriz:
1. Hücre gelişimini ve bölünmesini etkileyerek, hücresel düzeyde büyümeyi sağlıyor.
2. Bitkinin farklı organlarında farklı tipte uzama ve büyüme sağlıyor (kökte boyuna, yumrularda enine, meyvede izodiametrik büyüme gibi)
3. Diğer büyüme hormonlarıyla birlikte çalışarak, ışığa yönelim gibi davranışları karşılayacak vücut gelişimlerini (bükülme, kıvrılma, dönme gibi) ortaya çıkarıyor
4. Büyüme polaritesinin düzenlenmesine yardımcı olarak, bitkinin gövdesinin neresinden dalların ya da diğer organların çıkacağını belirliyor
5. Bitkinin kendi bünyesinde ışık ya da besin için rekabeti engelleyebilmek için uç dal ya da uç kök baskınlığını (apikal dominans) koruyor
6. Floem ve ksilem dokularının olşumunu ve düzenlenmesini sağlıyor. Bitki yaralanırsa, iletim demetlerinde hücre farklılaşmasına ve rejenerasyonuna yardımcı oluyor.
7. Sitokininlerin etkisiyle ortaya çıkan apikal dominansı ortadankaldırarak, yeni köklerin oluşumunu sağlıyor.
8. Çiçeklenmede çok az rol oynarken, meyve oluşumu için varlığı mutlaka gerekiyor.
9. Yüksek dozda oksin, etilen gazı üretimini tetikliyor. Etilen gazının fazlasının bitkiler üzerindeki etkisiyse yaprak dökümünü (absisyon) hızlandırması.
10. Bazı yapay oksinler, istenmeyen bitkilere karşı herbisit (bitki öldürücü) olarak kullanılabiliyor.
