Fıstık Çamı (Pinus pinea)

Bilimsel sınıflandırma
Alem: Plantae
Bölüm: Pinophyta
Sınıf: Pinopsida
Takım: Pinales
Familya: Pinaceae
Cins: Pinus
Tür: P. pinea
Binominal adıPinus pineaL.

Fıstık çamı (Pinus pinea), Pinaceae (çamgiller) familyasındandır.
Ülkemizde de yaşayan İğne yapraklı türlerdendir Heybetli bir görünümü vardır..
Dünya da Ege, Akdeniz sahilleri, Portekiz, İspanya, İtalya, Girit ve Türkiye'deki yayılış alanları; Ege, Akdeniz sahilleri, Marmara Bölgesi, Batı Anadolu, Kozak, Aydın, Muğla.

Gençken yuvarlak, yaşlı halde dağınık şemsiye gibi bir yapıya sahiptir. Doğadaki her türün gençliği enerjiktir büyümek için can atar. Fıstık Çamı da gençken aktif bir büyüme gösterir. 1,5-20 cm boy yapar. Düzgün bir gövdeye ve bu gövdeden dik olarak çıkan yatay duruluş dallara sahiptir. İğne yaprakları parlak açık yeşil renkli, 10-20 cm uzunlukta ve uç kısmı sivridir. 4 yıl ömürleri vardır. kozalakları kestane renginde, yumurtamsı veya yuvarlak 10-15 cm uzunluk, 6-10 cm genişlikte, çok kısa saplı ve genellikle reçinelidir. Tek veya iki tanesi karşılıklı dizilmiştir. Tohumları sert, soluk kırmızı, uzunca ters yumurta biçiminde ve 3. yıl da olgunlaşır.
Çam fıstığı, fıstık çamı ağacı kozalaklarından elde edilir. Yetişme yeri bakımından sorun çıkartmayan türlerdendir. neredeyse her tür toprakta yetişmektedir. fakir kumlu, kireçli veya killi topraklarda kurak ilklimlerde yetişir. güneşli yerleri sever. Soğuk ve sert ilklimlerde gelişemez. Işık isteği fazladır.
Üretici gelirleri içinde oldukça önemli bir paya sahip olup, gıda sanayiinde kullanılır. Fıstık çamı coğrafi yayılışına Portekiz’den başlar Suriye’ye değin yayılır. Fransa, İspanya ve İtalya’da küçük meşcereler kurar. Batı Anadolu’da Bergama, Aydın, Muğla yakınlarında geniş, Marmara, Manavgat, Kahramanmaraş, Trabzon ve Çoruh vadisinde lokal yayılış gösterir. Üç yılda olgunluğa erişen kozalaklar, üçüncü yılın Ocak-Mayıs ayları arasında toplanır

Çam fıstığı isteğe göre kabuklu veya kabuğundan çıkartılmış iç olarak üretilir. Bir ağaçtan yaklaşık 120 Kg. kozalak, bundan da 6-8 kg. iç fıstık elde edilir (OGM, 1987). Nitekim Kozak ve Mazon yörelerinde fıstıkçamı ormanlarında bir ağaçtaki kozalak miktarı 22 ve 56 adet, hektardaki ortalama verim ise 68.3 kg ve 118.5 kg iç fıstık olarak belirlenmiştir (BİLGİN ve AY, 1997).
TSE standartlarına göre çam fıstığı, kökenine göre; Kozak tipi, Aydın tipi ve Maraş tipi olarak üç tipe ayrılmaktadır. Çam fıstığı özelliklerine göre ise tek sınıftır (TSE, 2003). Fıstıkçamı kozalağı olgunlaştıktan sonra toplanması gerekirken, bazı yörelerde erken toplanmaktadır. Dolayısıyla kozalaklar tam olgunlaşmadan toplandığından besin değeri düşmektedir. Ayrıca haşlamadan dolayı, lezzet, aroma ve beyazlığını kaybetmekte, kalitesini yitirmektedir.
İthalatçı ülkeler, çam fıstığının özellikle beyaz, iri, kırıksız, iyi elenmiş, yıkanmış olmasını ve alfotoksin gibi zararlılara karşı sağlık belgesi istemektedirler. Çam fıstığının ana ihraç limanı İzmir olup, Gaziantep ve İstanbul’dan da ihracat yapılmaktadır.

Sanayideki kullanım alanlarınlarından da kısaca bahsedelim;
Direk yapımında, travers, kaplama, amabalaj malzemesi, yapı malzemesi, mobilya, doğrama, gemi-tekne yapımı, lif ve yonga levha, selüloz ve kağıt yapımında kullanılır.
Reçinesinden ve ağacın kabuğuklarından da faydalanılmaktadır.

Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi & MsXLabs

Çam Fıstığı

Büyük ve çok dallı bir ağaç olan fıstık çamının tohumu. Çamfıstığı, kozalaklar olgunlaşınca kendiliğinden yere dökülür. Sert kabukludur. İçi ufak, beyazımsı, nişastalı ve yağlıdır. Çamfıstığı şekerleme yapımında, dolma, pilav gibi yemeklerde kullanılır.