Kuhn'a göre bilimi, olağan bilimi ve paradigmayı tanımlar mısınız?

Kuhn’a göre bilim toplulukları, bilimde varılan en son aşamayı daima varılabilecek en son ve en mükemmel aşama olarak gösterme eğilimindedir.Ve bunun da bilimin tarihini geriye doğru tekrar yazma yani bir yerde onu tahrif etme anlamına geldiğini belirten Kuhn’a göre bu eğilim zamanla yaygın bir alışkanlık, bir tür ideoloji haline gelmiştir. Ve bu yanılsamanın bilimsel bilginin doğasını etkileyecek kadar tehlikeli hale geldiğini ve tarihsel verilerin böyle bir bilgi ve ilerleme kuramını kesinlikle desteklemediğini öne sürmüştür. Kuhn,bilimsel ilerlemenin en kesin dayanağı olduğu iddia edilen ampirist bilgi kuramının bir gereği olarak bilimin tarihini de kendilerine göre yeniden yazanlara karşı,aynı tarihe bakarak bambaşka bir ilerleme yapısının ve bambaşka felsefi sonuçların oluşturulabileceğini kanıtlama çabasındadır.

Sponsorlu Bağlantılar

İnsanlık için neyin doğru,neyin ilerleme olduğunu belirleyen yalnızca bir yöntem değil,içinde bilim yapılan dünyanın,toplumun ve tarihin koşullarıdır.Bilim adamları Kuhn’un belirttiği gibi öğretmenlerinden , ders kitaplarından, içerisinde bulundukları bilimsel topluluktan edindikleri önyargılarla,inançlarla dünyaya bakarlar. Bunun için de bilimi anlamak için bilim adamları topluluğunun etkinliklerine bakmak gerekir.

Kuhn,işte bu bakış açısına kuram,yöntem ya da varsayıma paradigma adını verir.Genel bir tanımla paradigma,kuramsal varsayım ve yasalarla,bu varsayım ve yasaları uygulanmaları için belirli bir topluluğun üyeleri tarafından benimsenen yöntem ve tekniklerden meydana gelir.Bir paradigma içinde hem temel sorular hem de cevapların çerçevesi bellidir.Kuhn’a göre bilimsel teoriler aslında paradigmalardır. Birbirleriyle sürekli bir yarış halinde olan farklı bilimsel dünya görüşleri veya yerleşik düşünce kalıpları olan bu paradigmalar birer karşılaştırma modelleridir.Bu modelleri olaylarla karşılaştırmak için kullanırız. Bu nedenden ötürü onların doğru veya yanlışlıklarından söz edilemez.Onlar için kullanılabilecek ifade “oldukça kullanışlı, yeterince kullanışlı değil” biçiminde olmalıdır.

Paradigma,bilim adamının dış dünyaya bakışını belirleyen bir kuramdır.Newton’un mekaniği,Copernicus’un güneş merkezli sistemi ya da herhangi bir kuram paradigma olabilir.İşte bu paradigma yeterli sayıda bilim adamı tarafından kabul edilince, Kuhn’a göre söz konusu bilim dalı ve bir bilim topluluğu oluşur.

Zaman geçtikçe bilim adamlarından birinin kuramı ön plana çıkar.Doğadaki olguları açıklama gücü oldukça yüksek olan ve ileri düzeyde araştırmalar yapılmasına izin veren bir bakış açısı,bir yöntem ya da bir varsayım kendini kabul ettirir. Bilim adamları artık kabul edilen kurama göre alandaki problemleri çözmeye başlar,ayrıntılarla ilgili açıklamalar getirirler.Kuhn, paradigmaya sahip bilim dallarının dogmatik bir yapıda olduklarını ve kendi bilim yapma yöntemleri ve teorileri dışındaki bilgilere kapalı olduklarını ileri sürmektedir.Çünkü her paradigma, sorulacak soruları ve verilecek cevapları kendi sistemi içinde önceden belirler. Sözgelimi bir paradigma eski bir soruyu önemsizleştirebilir hatta akıldışı bulabilir.Paradigma zaten, çözümleri bulunduğu kabul edilen problemlerin seçimi için gerekli bir kriterden ibarettir.

Kuhn, belirli bir süre boyunca normal bilim yapan topluluğun araştırmalarının yani yürürlükte olan bir paradigmanın, olgu ve olaylar karşısında gücünü gittikçe yitirerek daha sonra yavaş yavaş bir takım anormalliklerle, uyuşmazlık ve uygunsuzluklarla karşılaştığını söyler.Zaman geçtikçe benimsenen paradigma tarafından çözülemeyen birtakım problemler ve bunların ardından da bir bunalım ortaya çıkar.Geçerli paradigmanın bunalıma düşmesinin ardından, kavramsal bir devrimle onun yerini yeni bir paradigma alır. Copernicus’un güneş merkezli sistemi ortaya çıkıncaya kadar,Batlamyus’un yer merkezli sistemi paradigma olmuştur. Ancak zaman geçtikçe yer merkezli sistemde bazı uyuşmazlıklar ve anormallikler ortaya çıkmaya başlayınca,güneş merkezli sistemin paradigma olarak benimsendiği görülür.(Bilim adamları başlangıçtaki anormallikleri ve uyumsuzlukları göz ardı ederler, bunları görmemeye başlarlar. Kuhn’a göre bilimsel faaliyet işte bundan dolay rasyonel bir faaliyet değildir.) Kuhn’un paradigma kavramı,olaylarla karşılaştırılan teorik-kavramsal sistemler anlamına gelmektedir.Örneğin, Newtoncu kavramlar sistemi,200 yıl sonra yerini bir başka kavramsal sisteme,izafiyet teorisine, terk etmiştir.Yani Newton mekaniği yanlış olduğu ya da yanlışlandığı için değil; olayları açıklamaya yetmediği için terk edilmiş bir paradigmadır.

Yeni paradigma,ortaya çıktıktan sonra önceki paradigmayı benimseyen bilim topluluğu tarafından tepkiyle karşılanır.Bu arada yeni paradigmayı ortaya koyan bilim adamının çevresinde onun bakış açısını benimseyen bilim adamları dolmaya başlar. Aralarında çekişme vardır.Bu çekişme yaşlı bilim adamları öldükten sonra biter.

Şu halde bilimsel gelişme süreci Kuhn’a göre bir paradigmadan diğerine geçişle gerçekleşir.Bir paradigmadan diğerine geçişte ise psikolojik ve sosyolojik,bilim dışı faktörler işe karışır.Kuhn,bir paradigmanın yerine bir diğerinin geçişini bilimsel devrim olarak niteler.Eski paradigma içinde baskısı duyulan bir takım anomalilerin,yani alışılmışın dışındaki soruların cevaplandırılmasında gitgide artan güçlüklerle karşılaşılması,geçişe veya devrime neden olur.

Kuhn’a göre, bilimsel çabaların çok büyük kısmını eleştiriyle,devrimle alakası olmayan egemen paradigmayı geliştirme amacı taşıyan normal bilim konusundaki çalışmalar oluşturmuştur.Bu görüşe göre,bilimin ilerlemesinde ve ilmi keşiflerde evrensel ve rasyonel bir mantık aramanın yersiz olduğu,bilimin ilerlemesinin onu yapanların psikolojik ve sosyolojik tercihlerine bağlı olduğu iddia edilmektedir.Kuhn, bir bilim adamının kullandığı kavram sistemini, içinde bulunduğu kültürün bir yansıması olduğunu ileri sürmüştür.Bilimsel bilginin de esasen, tıpkı dil gibi bir grubun müşterek mülkü ya da bir hiç olduğunu söyler.Kültürel arka plan göz ardı edilemez.Bu anlamda Kuhn’un yaklaşımına kültürel rölativizm denebilir.(3)

ALINTILAR:
1.) KUYAŞ,Nilüfer, BİLİMSEL DEVRİMLERİN YAPISI 'nın önsözünden (sf. 8,10)
2.) MERDİN,Saadettin,TANRIYA KOŞAN FİZİK (sf. 47)
3.) TÜRKDOĞAN,Orhan, BİLİMSEL DEĞERLENDİRME ve ARAŞTIRMA METODOLOJİSİ (sf.112)

Bu mesaj 'en iyi cevap' seçilmiştir.

Kuhn'un Bilim Tanımı;

1) Kuhn bilimi ilerleme kaynaklı yegane entellektüel uğraş olarak tanımlamıştır.Kuhn'a göre asıl yapılması gereken bilimsel bilginin üretildiği dinamik sürecin anlaşılmaya çalışılmasıdır!

Kuhn'un Olağan Bilim Tanımı;

2)Kuhn'a göre olağan bilim, geçmişte kazanılmış bir ya da daha fazla bilimsel başarı üzerine sağlam bir şekilde oturtulmuş araştırmalar anlamını taşır. Araştırmaya temel olan bilimsel başarı ise belli bir bilim çevresinin, bilimsel uygulamanın sürekliliğini sağlamak amacıyla belli bir süre için temel kabul ettiği bilimsel ilerlemelerdir!

Kuhn'a Göre Paradigma Değişimlerinin Ön Koşulu;

3)Kuhn'a göre, aykırılığın farkına varmak yeni tür olguların ortaya çıkmasında etkili olduğu gibi bu aykırılığın sezilmesi uzun süreli olursa o zaman bir bunalım ortaya çıkar ve bu durum yeni kuram arayışlarına neden olur.Kuhn için 'bunalım' paradigma değişiminin ön koşulu olarak görülmektedir!

Kuhn'a göre bilimi, olağan bilimi ve paradigmayı tanımlar mısınız?

Benzer Konular

Benzer Konular

MsXLabs Üye Girişi

Kuhn'a göre bilimi, olağan bilimi ve paradigmayı tanımlar mısınız?

Benzer Konular

Benzer Konular