Türkiye'deki şelaleler hakkında bilgi verir misiniz?

Türkiye'deki şelaleler hakkında bilgi verir misiniz?

1. Düdenbaşı Antalya
2. Düden Antalya
3. Kurşunlu Antalya
4. Manavgat Manavgat; Antalya
5. Tortum Erzurum
6. Kapuzbaşı Yahyalı; Kayseri
7. Girlevik Erzincan
8. Güney Denizli
9. Samandere Düzce
10. Güzeldere Düzce
11. Çilo Yusufeli; Artvin
12. Tarsus Tarsus; Mersin
13. Harbiye Hatay
14. Beyazçeşme Gevaş; Van
15. Muradiye Muradiye; Van
16. Bendimahi Van
17. Sarıkayalar Bayburt
18. Gelinpınarı Doğankent; Gümüşhane
19. Günpınar Darende; Malatya
20. Palovit Çamlıhemşin; Rize
21. Ağaran Çayeli; Rize
22. Mençuna Arhavi; Artvin
23. Mulona Ardeşen; Rize
24. Gelintülü Ayder; Rize
25. Sudüşen Yalova

ŞELÂLE (Çavlan);
Akarsu yatağının, dike yakın bir biçimde âniden düştüğü, suların yüksekten dökülerek aktığı kısmı. Daha küçük çapta olan şelâleye “çağlayan” denir.

Bir kaynak veya kar-buz suyunun dağ yamacından fışkırarak akması şelâle meydana getirebilir. Bu durumda suyun aktığı yatakla döküldüğü yatak arasında birkaç yüz metre yükseklik farkı bulunabilir. Genellikle ırmak sularının normal akışını bırakarak yüksekten döküldüğü yerlerde şelâle meydana gelir. Eğer sular çok miktarda aşındırıcı madde taşıyorsa, şelâlenin eteğini oyar ve duvarların parçalanarak yıkılmasına ve aşınmasına yol açar. İri döküntülerin çok az bulunduğu bölgelerde ise şelâleler görünüşlerini muhâfaza ederler.

Şelâlelerin en önemli özelliklerinden biri çok büyük aşındırma gücüne sâhip olmalarıdır. Aşınmanın hızı, suyun düşme yüksekliğine, düşen suyun hacmine, aşağıya taşıdığı aşındırıcı maddelerin yapısına göre değişir. Çoğu zaman şelâlelerin düşme hattı aşınarak, akarsu kaynağına doğru geriye kayar. Bâzan da aşındırmanın yönü aşağıya yöneliktir. Böylece suların düştüğü ağız bölümü aşınarak daha yumuşak bir eğim kazanır. Şelâleler suyun döküldüğü yerde geniş ve derin çukurlar meydana getirir. Bâzı durumlarda bu çukurların derinliği düşme yüksekliği kadar olabilir.

Şelâlelerin yüksekliğiyle döktükleri su miktarı arasında her zaman doğrudan bir bağıntı bulunmaz. 300 metrenin üstündeki şelâlelerin çoğunda dökülen su miktarı azdır. Öyle ki taban bölümünde su ancak bir çiy gibi çevreye yayılır.

Şelâlelerin yeryüzündeki dağılımı düzensizdir. Temel olarak üç çeşit bölgede bulunur: Bunlar yüksek platoların kenar bölümleriyle buraları kesen büyük çatlak hatlarda; karaların iç bölümlerinde bulunan yüksek yerlerde ve kıyı bölgelerinde yer alan gevşek tortul kütleler arasındadır.