Doğu Anadolu Bölgesi'nin yeryüzü şekilleri hakkında bilgi verir misiniz?
Ziyaretçi
Doğu Anadolu bölgesinin yer şekilleri nelerdir?
Doğu Anadolu Bölgesi Doğal Yapısı
Türkiye'nin en dağlık ve engebeli alanlarının bulunduğu Doğu Anadolu Bölgesi'nin ortalama yüksekliği 2.000 metredir. Bölgenin yüzey şekilleri oldukça karmaşıktır. Doğu Anadolu Bölgesi'nin her kesiminde yüksekliği 2.500 metreyi aşan dağlara, bazı kesimlerinde de bu yüksekliğe ulaşan ovalara rastlanır. Başkale Ovası'nın 2.400 metre olan yüksekliği, neredeyse Marmara Bölgesi'nin en yüksek dağı olan Uludağ'ın (2.543 metre) yüksekliği kadardır.
Doğu Anadolu Bölgesi'ni kuzeyden sınırlayan dağlık alan, Erzincan kentinin doğusundaki Esence Dağı'nda 3.549 metreye yükselir. Bölgenin orta kesiminde yer alan Karasu-Aras Dağları, batı-doğu doğrultusunda kesintisiz bir sırt biçiminde uzanır. Batıda Uzunyayla'nın doğusunda beliren bu dağlar, Munzur, Mercan, Bağırpaşa, Palandöken, Sakal-tutan, Çakmak, Aşağıdağ ve Perli sıralarından sonra doğuda bölgenin ve Türkiye'nin en yüksek kütlesi olan Ağrı Dağı'na ulaşır. Doğu Anadolu Bölgesi'ni güneyde bir içbükey yay biçiminde uzanan Güneydoğu Toroslar sınırlar. Bu dağların güneydoğusundaki Buzul Dağı olarak da bilinen Cilo Dağı, Uludoruk da denen Reşko Tepesi'nde 4.135 metreye yükselir. Ağrı ile Güneydoğu Toroslar arasında bazı sönmüş yanardağ konileri yer alır. Bunlardan başlıcaları Tendürek Dağı (3.660 metre), Aladağ (3.356 metre), Süphan Dağı (4.051 metre) ve Nemrut Dağı'dır (2.828 metre).
Doğu Anadolu Bölgesi'nde dağ sıralarını birbirinden ayıran batı-doğu doğrultulu çok belirgin iki çöküntü alanı vardır. İçinde çeşitli ırmakların aktığı bu çöküntü alanlarının alçak kesimlerindeki Erzincan-Tercan-Erzurum-Pasinler-Iğdır çöküntü alanı dizisi, kuzeydeki dağlık alan ile Karasu-Aras Dağları'nı birbirinden ayırır. Güneydeki Elbistan-Malatya-Uluova (Elazığ)-Palu-Muş çöküntü alanı dizisi ise Karasu-Aras Dağlan ile Güneydoğu Toroslar'ı birbirinden ayırır. Bölgenin başlıca yüksek düzlükleri, Erzurum-Kars ve Ardahan yaylalarıdır.
Ağrı, Süphan, Cilo ve Sat dağlarında küçük buzullara rastlanır. Bingöl ve Munzur dağlarında da buzul aşındırmasıyla oluşmuş çok sayıda buzyalağı ve buzyalağı gölü vardır.
Doğu Anadolu Bölgesi'nin yüksek ve karlı dağlarından kaynaklanan suların büyük bir bölümü Fırat ve Dicle ırmakları aracılığıyla Basra Körfezi'ne, bir bölümü de Aras ve Kura ırmakları aracılığıyla Hazar Denizi'ne dökülür. Kuzeydoğudaki küçük bir yörenin suları Çoruh Irmağı aracılığıyla Karadeniz'e, güneybatısından kaynaklanan bazı küçük akarsular da Seyhan ve Ceyhan ırmaklarına katılarak Akdeniz'e ulaşır. Bazı akarsular ise denize ulaşmaz; kapalı havza olan Van Gölü gibi göllere dökülür.
Türkiye'nin en büyük doğal gölü olan Van ile günümüzdeki en büyük yapay göl olan Keban, Doğu Anadolu Bölgesi'nin sınırları içindedir. Öteki önemli göller Çıldır, Erçek, Hazar ve Karakaya baraj gölüdür.
Türkiye'de depremle en çok sarsılan yörelerden bazıları Doğu Anadolu Bölgesi'nde yer alır. Bunun nedeni, Doğu Anadolu ve Kuzey Anadolu kırık kuşaklarının bazı bölümlerinin bölgeden geçmesidir.
Doğu Anadolu Bölgesi Yeryüzü Şekilleri
Kuzeydoğuda Rusya'ya, doğuda İran'a, güneydoğuda Irak'a komşu olan Doğu Anadolu bölgesi, Türkiye içinde kuzeyde Karadeniz bölgesinin doğu bölümüne, batıda îç Anadolu bölgesinin Yukarı Kızılırmak bölümüne, güneybatıda Akdeniz bölgesinin Adana bölümüne, güneyde Güneydoğu Anadolu bölgesine komşudur. Karadeniz bölgesini ayıran sınır, genel olarak Kuzey Anadolu dağlarının tümünü Karadeniz bölgesinde bırakacak biçimde, dağların güneye bakan eteklerinden geçer. Bölgeyi İç Anadolu bölgesinden ayıran sınırsa, kuzeydoğu-güneybatı doğrultusunda uzanır. Doğu Anadolu bölgesi. Kayseri yakınlarında Sarız'dan başlayarak Akdeniz bölgesine komşu olur; bu sınır Doğanşehir'in güneybatısına kadar uzanır. Oradan başlayan Güneydoğu Anadolu bölgesi sınırı, Güneydoğu Toroslar yayını bölgenin içine alacak biçimde geçirilmiştir. Türkiye'nin en yüksek ve en dağlık bölgesi olan Doğu Anadolu bölgesinde, ülkemizin en yüksek dorukları (Ağrı dağı 5 137 m; Cilo dağı 4 135 m; Süphan dağı 4 058 m) yer alır. Bölgede ovaların tabanı bile yüksektir ve büyük bir bölümü genellikle 2 000 m'nin üstündeki düzlüklerle kaplıdır. En alçak kesimler, doğuda İğdır ovasında (800m) ve Fırat ırmağının Güneydoğu Toroslar arasında açtığı boğazlar içinde (650 m) yer alır. Doğu Anadolu'nun çok çeşitli (dağ sıraları, sönmüş yanardağ konileri, lav yaylaları, çöküntü ovaları, dağlar içinde yarma vadiler) yüzey şekillerinin ana çizgilerini, doğu-batı doğrultusunda uzanan dağ sıraları oluşturur. Bunların bir bölümü Kuzey Anadolu dağlarının iç sıraları, bir bölümü de Orta Toros-ların, Doğu Anadolu'daki uzantılarıdır. Güney deyse, Dış Toros sıralarının uzantısı olan Güneydoğu Toroslar yer alır. Bu dağ sıraları, doğuya doğru birbirlerine yaklaşıp sıkışarak bölgeye bütünüyle yüksek bir özellik kazandırırlar. Dağlar birbirlerinden dalgalı yayla düzlükleriyle ayrılırlar. Bazı kesimlerde bu yaylaların arasına ovalar da girer. Doğru Anadolu'nun yüzey şekilleri, dağların uzanışına göre bazı kesimlere ayrılabilir:
DEVAMI
Türkiye'nin en dağlık ve engebeli alanlarının bulunduğu Doğu Anadolu Bölgesi'nin ortalama yüksekliği 2.000 metredir. Bölgenin yüzey şekilleri oldukça karmaşıktır. Doğu Anadolu Bölgesi'nin her kesiminde yüksekliği 2.500 metreyi aşan dağlara, bazı kesimlerinde de bu yüksekliğe ulaşan ovalara rastlanır. Başkale Ovası'nın 2.400 metre olan yüksekliği, neredeyse Marmara Bölgesi'nin en yüksek dağı olan Uludağ'ın (2.543 metre) yüksekliği kadardır.
Sponsorlu Baglantilar
Doğu Anadolu Bölgesi'nde dağ sıralarını birbirinden ayıran batı-doğu doğrultulu çok belirgin iki çöküntü alanı vardır. İçinde çeşitli ırmakların aktığı bu çöküntü alanlarının alçak kesimlerindeki Erzincan-Tercan-Erzurum-Pasinler-Iğdır çöküntü alanı dizisi, kuzeydeki dağlık alan ile Karasu-Aras Dağları'nı birbirinden ayırır. Güneydeki Elbistan-Malatya-Uluova (Elazığ)-Palu-Muş çöküntü alanı dizisi ise Karasu-Aras Dağlan ile Güneydoğu Toroslar'ı birbirinden ayırır. Bölgenin başlıca yüksek düzlükleri, Erzurum-Kars ve Ardahan yaylalarıdır.
Ağrı, Süphan, Cilo ve Sat dağlarında küçük buzullara rastlanır. Bingöl ve Munzur dağlarında da buzul aşındırmasıyla oluşmuş çok sayıda buzyalağı ve buzyalağı gölü vardır.
Doğu Anadolu Bölgesi'nin yüksek ve karlı dağlarından kaynaklanan suların büyük bir bölümü Fırat ve Dicle ırmakları aracılığıyla Basra Körfezi'ne, bir bölümü de Aras ve Kura ırmakları aracılığıyla Hazar Denizi'ne dökülür. Kuzeydoğudaki küçük bir yörenin suları Çoruh Irmağı aracılığıyla Karadeniz'e, güneybatısından kaynaklanan bazı küçük akarsular da Seyhan ve Ceyhan ırmaklarına katılarak Akdeniz'e ulaşır. Bazı akarsular ise denize ulaşmaz; kapalı havza olan Van Gölü gibi göllere dökülür.
Türkiye'nin en büyük doğal gölü olan Van ile günümüzdeki en büyük yapay göl olan Keban, Doğu Anadolu Bölgesi'nin sınırları içindedir. Öteki önemli göller Çıldır, Erçek, Hazar ve Karakaya baraj gölüdür.
Türkiye'de depremle en çok sarsılan yörelerden bazıları Doğu Anadolu Bölgesi'nde yer alır. Bunun nedeni, Doğu Anadolu ve Kuzey Anadolu kırık kuşaklarının bazı bölümlerinin bölgeden geçmesidir.
Doğu Anadolu Bölgesi Yeryüzü Şekilleri
Kuzeydoğuda Rusya'ya, doğuda İran'a, güneydoğuda Irak'a komşu olan Doğu Anadolu bölgesi, Türkiye içinde kuzeyde Karadeniz bölgesinin doğu bölümüne, batıda îç Anadolu bölgesinin Yukarı Kızılırmak bölümüne, güneybatıda Akdeniz bölgesinin Adana bölümüne, güneyde Güneydoğu Anadolu bölgesine komşudur. Karadeniz bölgesini ayıran sınır, genel olarak Kuzey Anadolu dağlarının tümünü Karadeniz bölgesinde bırakacak biçimde, dağların güneye bakan eteklerinden geçer. Bölgeyi İç Anadolu bölgesinden ayıran sınırsa, kuzeydoğu-güneybatı doğrultusunda uzanır. Doğu Anadolu bölgesi. Kayseri yakınlarında Sarız'dan başlayarak Akdeniz bölgesine komşu olur; bu sınır Doğanşehir'in güneybatısına kadar uzanır. Oradan başlayan Güneydoğu Anadolu bölgesi sınırı, Güneydoğu Toroslar yayını bölgenin içine alacak biçimde geçirilmiştir. Türkiye'nin en yüksek ve en dağlık bölgesi olan Doğu Anadolu bölgesinde, ülkemizin en yüksek dorukları (Ağrı dağı 5 137 m; Cilo dağı 4 135 m; Süphan dağı 4 058 m) yer alır. Bölgede ovaların tabanı bile yüksektir ve büyük bir bölümü genellikle 2 000 m'nin üstündeki düzlüklerle kaplıdır. En alçak kesimler, doğuda İğdır ovasında (800m) ve Fırat ırmağının Güneydoğu Toroslar arasında açtığı boğazlar içinde (650 m) yer alır. Doğu Anadolu'nun çok çeşitli (dağ sıraları, sönmüş yanardağ konileri, lav yaylaları, çöküntü ovaları, dağlar içinde yarma vadiler) yüzey şekillerinin ana çizgilerini, doğu-batı doğrultusunda uzanan dağ sıraları oluşturur. Bunların bir bölümü Kuzey Anadolu dağlarının iç sıraları, bir bölümü de Orta Toros-ların, Doğu Anadolu'daki uzantılarıdır. Güney deyse, Dış Toros sıralarının uzantısı olan Güneydoğu Toroslar yer alır. Bu dağ sıraları, doğuya doğru birbirlerine yaklaşıp sıkışarak bölgeye bütünüyle yüksek bir özellik kazandırırlar. Dağlar birbirlerinden dalgalı yayla düzlükleriyle ayrılırlar. Bazı kesimlerde bu yaylaların arasına ovalar da girer. Doğru Anadolu'nun yüzey şekilleri, dağların uzanışına göre bazı kesimlere ayrılabilir:
- Kuzey Anadolu dağlarının iç sıraları
- Erzurum-Kars yaylası
- Karasu-Araş dağları
- Yukarı Murat-Van bölümü
- Güneydoğu Toroslar
DEVAMI
>Doğu Anadolu Bölgesi Yeryüzü Şekilleri
Son düzenleyen perlina; 2 Aralık 2016 14:14
