Leyla Saz Hanım

Leyla Saz Hanım

Leyla Saz Hanım (1850-1936) Türk besteci, yazar.
1845 yılında İstanbul'da doğan Leyla Saz Hanım, Hekim İsmail Paşa'nın kızıdır. Çocukluğunda yedi yıl süreyle sarayda bulundu, Sultan hanımların nedimeliğini yaptı. Bu sayede harem hayatını yakından tanıdı ve bu arada iyi bir eğitim gördü. Sarayda kaldığı dönemde Nikoğos Ağa ve Medeni Aziz Efendi'den aldığı dersler ile Klasik Türk müziği alanında kendini geliştirdi, bestekârlık yeteneğini ilerletti.

Besteleri

İki yüze yakın bestesi vardır. Leyla Hanım'ın Bostancı'daki köşkü İstanbul'un işgali yıllarında yandığında bütün eşyaları, şiirlerinin çoğu ve hatıra defterleriyle birlikte bu beste notalarının çoğu da yanmış olmakla birlikte, kalan bestelerin çoğu bugün hâlâ dinlenmektedir. Örnek olarak Hicaz Seni sevda çiçeğim, tac-ı serim verilebilir.

Şiirleri

Şiir yazmaya 16 yaşında başlamış olan Leyla Hanım, Fıtnat Hanım ile birlikte dönemin mecmualarında açık imzası görülen ilk kadın şairlerdendir. Divan geleneğini takip ederek yazdığı şiirlerinin toplanabilen kısmı ilk kez 1928'de Solmuş Çiçekler ismiyle yayımlanmıştır.

Anıları

Leyla Hanım ayrıca Harem ve Saray Adatı Kadimesi ismini verdiği, saray çevresini ve âdetlerini anlatan anılarıyla da ünlenmiştir. Bu anılar önce 1920-1922 yılları arasında Harem-i Hümayun ve Sultan Sarayları başlığı altında Vakit gazetesinde, daha sonra da, 1974 yılında Haremin İçyüzü ismiyle kitap olarak yayımlanmıştır. Bostancı yangınından sonra hafızadan yeniden yazmak zorunda kaldığı bu anılar Türkiye'de ilk yayınlanışlarından kısa bir süre sonra 1925'de, bir dönem İstanbul şehreminliği de yapmış ve Türk Seyyahin Cemiyeti'nin kurucularından olan oğlu Yusuf Razi Bel tarafından Fransızca'ya çevrilmiş, Claude Farrere'in önsözüyle Fransa'da, daha sonra da İngilizce olarak İngiltere'de yayınlanmıştır.
Leyla Saz Hanım 6 Aralık 1936'da, İstanbul'da vefat etti.

SAZ (Leyla), Leyla Hanım denir, türk kadın besteci, şair ve yazar (İstanbul 1850 - ay. y. 1936). Özel öğrenim gördü; fran- sızca ve yunanca öğrendi. Medeni Aziz Bey ile Nikoğos Ağa'dan türk müziği dersleri aldı. Repertuvarda 50 dolayında bestesi vardır. Bu bestelerin 40'tan çoğu şarkı formundadır. Yapıtları arasında 6 marş (Yaslı gittim şen geldim), 1 de türkü yer alır. En ünlü şarkıları: Nerdesin, nerde acep, gamla bıraktın da beni (hicazkâr), Mani oluyor halimi takrire hicabım (hicazkâr), Harabı intizar oldum aman gel (hüzzam), Dilberim terki sebâta her zaman âmâdedir (sultaniyegâh). 1920-1922 arasında Vakit ve ileri gazetelerinde tefrika edilen anılarından bir bölümü, oğlunun çevirisiyle, le Harem impârial et les sultanes au XIX sidde (XIX. yy.'da padişah haremi ve sultanlar) adı altında Paris'te yayımlandı (1925); bu bölüm, dili sadeleşti rilerek Haremin iç yüzü başlığıyla İstanbul'da da basıldı (1974). Harem yaşamı üzerine zengin bilgiler içeren bu kitabından başka bir de şiir kitabı vardır: Solmuş çiçekler (1928).