Prof. Dr. Mustafa Akdağ

Akdağ Mustafa

(d. 1913, Boğazlıyan - ö. 23 Nisan 1973, Ankara),

tamamen Cumhuriyet döneminde yetişen tarihçilerin ilk kuşağı içinde, köylü ile devlet arasındaki ilişkinin hukuki biçimlerini aşarak, doğrudan Osmanlı toplumunun iktisadi ve toplumsal yapısını araştırma çabasıyla dikkat çeken tarihçi.

1940’ta Dil ve Tarih - Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü’nü bitirdi. 1944’te bu fakültede asistan oldu. 1945’te “Celali İsyanlarının Başlaması” adlı teziyle doktora derecesi aldı. 1947’de fakülteden ayrılmak zorunda bırakılınca bir süre öğretmen okullarında tarih öğretmenliği yaptı. 1951’de “Celali Fetreti 1597-1603” adlı teziyle doçent oldu ve Dil ve Tarih - Coğrafya Fakültesi Yakınçağ Tarihi Kürsüsü’ne atandı. 1958’de profesörlüğe yükseldi. 12 Mart 1971’den sonra bir süre tutuklu kaldı ve üniversiteden ayrıldı.

Akdağ, Türkiye’nin İktisadi ve İçtimai Tarihi (I. c. 1959, II. c. 1971) adlı yapıtında 1243-1559 arasında Osmanlı Türkiyesi’nin iktisadi ve toplumsal yapısını inceledi. Celali İsyanları (1963) ve bu kitabın genişletilmiş biçimi olan Türk Halkının Dirlik ve Düzenlik Kavgası (ös. 1975) adlı yapıtlarında, 16. yüzyıl sonlarında Anadolu’yu sarsan ayaklanmalar dalgasının, derin bir sosyoekonomik ve demografik bunalım ile ilişkisini; önceki isyan ve eşkıyalık gelenekleriyle bağlantısını; aynı zamanda Celaliliğin iktisadi ve toplumsal yaşamda yol açtığı yıkımı nedenleri ve sonuçlarıyla anlattı.

Osmanlı toprak mülkiyetini, para sistemini »yöneticiler ile halk arasındaki ilişkileri ve toplumsal düzenin bozulma nedenlerini inceleyen makaleleri yayımlanmış olan Mustafa Akdağ, Encyclopaedia Britannica'nın “Atatürk” maddesini de yazmıştır.

Prof. Dr. Mustafa Akdağ

Doğumu: 1913, Yozgat, Boğazlıyan
Ölümü: Nisan 1973, Ankara
Türk akademisyen, yazar, tarihçi.

Günyayla Köyü’nde doğdu. İlköğrenimini Akdağmadeni Yatılı İlkokulu’nda, ortaöğrenimini İzmir İlköğretmen Okulu’nda tamamladı. Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, tarih bölümünden mezun oldu.

Bir süre Kars Lisesi'nde tarih öğretmenliği yaptı. Bitirdiği fakültede "ilmî yardımcılık" görevinde bulunurken doktorasını vererek "Edebiyat doktoru" unvanını aldı (1945). Fakülteden ayrılmak zorunda bırakılan Akdağ, bir süre tarih öğretmenliği yaptı (1947). Bir yandan öğretmenlik görevini sürdürürken, bir yandan da doçentlik sınavlarına hazırlandı. "Celâlî Fetreti, 1597-1603" adlı tezi ile doçent olarak Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Yakınçağ Kürsüsü'ne atandı (1951). Aynı kürsüde profesör olarak görevini sürdürürken "12 Mart" döneminde tutuklandı. Tutuksuz olarak yargılandığı sırada hayata gözlerini yumdu.

1972 yılında yaşama gözlerini yumduğunda, daha önce "Celalî İsyanları" adı altında basılan kitabını "Türk Halkının Dirlik ve Düzenlik Kavgası" adı altında yeniden yayına hazırlamaktaydı. Ayrıca, Akdağ’ın “Tımar Rejiminin Bozuluşu” (1947), “Osmanlı İmparatorluğu’nda Ayanlık Düzeni” gibi geniş çerçeveli makaleleri vardır.

Yapıtları:

• "Türkiye'nin İktisadi ve İçtimai Tarihi" (Cilt I, 1243-1453, Cilt II, 1453-1559),
• "Türk Halkının Dirlik ve Düzenlik Kavgası" (1975).