Veysi

DİVAN EDEBİYATI NESİRCİSİ VEYSÎ

Sponsorlu Bağlantılar

Veysi, [asıl adı Veyis’tir (Üveys)]. (1561 Alaşehir/Manisa - 1628 Üsküp), şair ve yazar.

Kadı Mehmed Efendi’nin oğludur. Medrese eğitimi gördü. Mısır, Akhisar, Tire, Alaşehir ve Tırhala kadılıklarında bulundu. Sadrazam Ali Paşa’nın Macaristan seferine kadı olarak katıldı. Daha sonra Üsküp kadısı oldu (1604). Çeşitli memurluklardan sonra, belirli sürelerle Üsküp kadılığında bulundu. Birçok gazel yazdı. Osmanlı edebiyat tarihinde “inşa” adı verilen nesirdeki başarısıyla ün yaptı. Nesirlerinde söz ve anlam sanatlarını yoğun biçimde kullandı; bu yüzden anlaşılırlığı güç olan metinler oluşturdu. Şiirlerinde daha yalın bir dili tercih etti.

Başlıca yapıtları: "Siyeri Veysi", "Vakıanamei Veysi", "Divan" ve "Münşeat"tır (Nesirler).

Eserleri:

Dürretü’t-Tâc fî Sîreti Sâhibi’l-Mî’râc (Siyer-i Veysî) : Hz. Muhammed’in hayatını, Mekke ve Medine dönemi olarak iki bölümde anlatan bir siyer kitabıdır. Eserde 65 Türkçe, 28 Arapça, 209 Farsça beyit bulunur. Konunun çekiciliği nedeniyle Veysî’ye büyük ün sağlamış, bu nedenle defalarca yazılmıştır. 1829, 1832 ve 1870 yıllarında İstanbul’da yayımlanan eserin yurdumuz kütüphanelerinde birçok nüshası vardır. Müellif nüshası Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi’ndedir.


Hâbnâme (Vâkıanâme-i Veysî): Tarih boyunca insanların karşılaştığı olumsuzlukların İslamî esaslarla giderilebileceğini, böylece adaletin sağlanacağını savunan, ahlakî öğütlerle dolu bir rüya kitabıdır. Düz yazıyla kaleme alınmış olup dili oldukça ağırdır. 1846-1876 yılları arasında beş kez basılmıştır.


Bu eserlerinden başka Münşeat (Mektuplar), Şehadetnâme (Düsturü’l-Amel), Divân ve Hicviyye adlı kitapları da vardır.

VEYSİ, asıl adı Üveys, türk yazar, şair (Alaşehir, Manisa, 1561 - Üsküp 1628). Medrese öğrenimi gördükten sonra Mısır'da divan kâtibi, Macaristan seferinde ordu-yı hümayun kadısı olarak bulundu. Anadolu ve Rumeli kentlerinde kadılık yaptı. Divan edebiyatında süslü, sanatlı nesrin temsilcilerindendir. Yoğun edebi sanatlara, yabancı sözcüklere, zindrleme tamlamalara gfeniş yer verdiği halde yapıtları örneğin çağdaşı Nergisi”nin yazdıklarından daha sadedir. Habname adlı en ünlü yapıtında Ahmet I ile Büyük İskender'i düşünde gördüğünü anlatır. Dönemin toplumsal, ekonomik bozukluklarından yakınan padişaha İskender, dünyanın Âdem'den beri aynı durumda olduğunu açıklar; ancak yapıt bu kötülüklerin iyi ahlaklı, yetenekli görevlilerin işbaşında bulunmasıyla ortadan kalkacağını da dile getirir. Öteki yapıtları: Siyer ya da Dürret üt-tac (Hz. Muhammet'in yaşamını konu edinir; tamamlanmamıştır; Nevizade Atayi ve Nabi’nin zeyilleri vardır), Düstur ül-amel ya da Şekadetname (dinsel konuları, menkıbeleri kapsar), Risale-i Amr bin As(1591; Araplar’ın Mısır'ı fethini anlatır), Gurret ül-Asr fi tefsiri suret İn-Nasr (Asr suresi'nin tefsiri), Münşeat (mektuplar), Divan.