Vedat Günyol

Vedat Günyol
MsXLabs.org & MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi &Vikipedi, özgür ansiklopedi

(1911 İstanbul), eleştirmen. Ortaöğrenimini Saint-Benoit Lisesi'nde (1934), yükseköğrenimini İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde tamamladı (1937). Üç yıl devam ettiği Paris Hukuk Fakültesi'nden iktisat ve uluslararası hukuk sertifikaları aldı (1939). Askerlik görevinden sonra Millî Eğitim Bakanlığı Tercüme Bürosu'nda (1942-1948), İslâm Ansiklopedisi Yazı Kurulu'nda (1949-1959) çalıştı. Yabancı Diller Okulu'nda Fransızca okutmanlığı yaptı (1959-1962). İstanbul Atatürk Erkek Lisesi'ndeki son görevinden emekli oldu (1972). Yıllarca Yeni Ufuklar dergisini ve Çan Yayınevi'ni yönetti. Yücel (1938-1956), Yeni Ufuklar (1953-1976) dergilerindeki kitap tanıtma yazıları, deneme ve eleştirmeleriyle birlikte çağdaş düşün, sanat adamlarından çeviriler yayımladı. Babeuf'ün "Devrim Yazıları" kitabından ötürü, Sabahattin Eyüboğlu ile birlikte ağır ceza mahkemesinde yargılandı, beraat etti (1967).

Yapıtları:

• "Dile Gelseler" (1966),
  
• "Yeni Türkiye Ardında" (1966),
  
• "Devlet İnsan mı" (1974),
  
• "Bu Cennet, Bu Cehennem" (1975),
  
• "Çalakalem" (1977),
  
• "Orman Işırsa" (1979),
  
• "Daldan Dala" (denemeler, 1982),
  
• "Bilinç Yolunda" (1985),
  
• "Güleryüzlü Ciddilik" (1986),
  
• "Sanat ve Edebiyat Dergileri" (1986),
  
• Giderayak Yaşarken" (1989),
  
• "Uzak Yakın Anılar" (1990).
  

Vedat Günyol (d. 6 Mart 1912, İstanbul – ö. 2004, İstanbul) Çevirmen, eleştirmen, yayıncı ve yazar.
Çıkardığı Yeni Ufuklar dergisiyle Sabahattin Eyüboğlu, Azra Erhat ve Halikarnas Balıkçısı ile birlikte Türk hümanizmini kurmaya çalışmıştır.
Arnavutluk'tan gelen bir baba ile Diyarbakırlı bir annenin çocuğu olarak İstanbul Fatih'te doğdu. Orta öğrenimini 1934’de Saint Benoit Fransız Lisesi’nde tamamladıktan sonra 1938 yılında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ni bitirdi. İlk çevirilerini üniversite yıllarında yaptı.
Paris’te başladığı Devletler Hukuku doktorasını 2. Dünya Savaşı yüzünden yarım bırakmak zorunda kaldı ama 10 yıl sonra geri dönerek tamamladı. Paris’te bulunduğu sürede Halide Edip Adıvar ve eşi Adnan Adıvar ile yakın dost oldu. Halide Edip Adıvar ile ortak çeviriler yaptı. 1941’de Cemal Nadir ve Arkadaş adlı haftalık çocuk dergisini yayınladı. Şirket-i Hayriye ve Yücel dergilerinde çevirmenlik yaptı.
İstanbul Hukuk Fakültesi'nde amme hukuku asistanlığı ve Fransızca okutmanlığı (1939-40); Vefa Lisesi (1940) ve Gedikpaşa Ortaokulu'nda Fransızca öğretmenliği; Ankara MEB'de neşriyat müdürlüğü ve tercüme bürosu üyeliği (1942-50); aynı tarihlerde Hasanoğlan Yüksek Köy Enstitüsü, Ankara Gazi Lisesi'nde ve İtalyan Lisesi'nde Fransızca öğretmenliği (1950); Banko Di Roma'da hukuk müşavirliği (1955-60) görevlerinde bulundu. 1950’de İstanbul barosuna 2550 sicil numarası ile kaydoldu, 8 yıl avukatlık yaptı. 1962 yılında Çan Yayınlarını kurdu. 1972 yılında Atatürk Erkek Lisesi (Taksim) Fransızca Öğretmenliğinden emekli oldu. Bir çok ansiklopedide edebi kurul üyeliği yapmıştır.
İki defa yargılanmıştır. Sabahattin Eyüboğlu ile beraber çevirdikleri ve Devrim Yazıları adıyla yayınladıkları bir kitap yüzünden 2 yıl yargılandıktan sonra serbest bırakıldı; 1971’de ise Komünist Parti Kurucularından olduğu iddiasıyla Sabahattin Eyüboğlu ve eşi, Azra Erhat, Yaşar Kemal ve eşi ile birlikte tutuklandı ama ilk celsede beraat ettiler.
Maltepe Üniversitesi bünyesindeki Özel Marmara Radyo Televizyon ve Gazetecilik Anadolu Teknik Lisesi'nde Türker Gedik ile birlikte İnsan Hakları ve Demokrasi dersleri veren Vedat Günyol'a Nisan 2002'de Maltepe Üniversitesi tarafından fahri doktorluk unvanı verildi. Üniversitenin Cevizli Kampusu'nda 2 Mayıs 1998'de Vedat Günyol'un bağışlarıyla açılan bir Vedat Günyol Kitaplığı da bulunuyor.
21 Nisan 2002 tarihinde Hürriyet Gazetesi muhabiri İhsan Yılmaz, Vedat Günyol ile söyleşisini yayınlar: “Türkiye’ye döndüklerinde onlarla görüştüm, asistanlık yaptım. Halide Edip ile Türk’ün Ateşle İmtihanı’nı İngilizce’den Türkçe’ye çevirisini birlikte yaptık. O dikte ediyor ben yazıyordum. Hastalanınca Vedat sen git tercüme edip getir bana diyor, bu sefer ben tercüme ediyorum, o düzeltiyor. Kitabın orijinali Turkish Ordeal’di Ama kitabın İngilizce baskısında Atatürk aleyhine yazdığı yerleri Türkçe’ye çevirirken almadı. Yani o bölümleri kendisi sansürledi.”
Kaynak: Halide Edip Beni 13 Yıl Sömürdü; İhsan Yılmaz - Vedat Günyol Söyleşisi, Hürriyet Gazetesi Pazar Eki, 21 Nisan 2002
1998’de 19. Tüyap Kitap Fuarının onur yazarı seçildi. 1999’da 60. sanat yılını bir törenle kutladı. 9 Temmuz 2004’te İstanbul’da öldü.
Ölümünden sonra anısına Vedat Günyol Deneme Ödülü düzenlenmiştir.

Vedat Günyol kimdir?


Ahmet Vedat Günyol 1912 yılında Fatih'te dünyaya gelir. Günyol'un babası Ali Fikri Bey Ebüzziya Tevfik ile Ali Kemal'in arkadaşlarındandır. Babasının matbuat ile ilgilenmesine de Tevfik ön ayak olur. Kurtuluş savaşı ve Cumhuriyet döneminde ise kaymakamlık yapar. Günyol'un çocukluğu babasının kaymakamlığı sırasında Dıyarbakır'da geçer. İlkokul beşinci sınıfı Cahit Sıtkı ile birlikte Diyarbakır'da bitirir. Şeyh Sait isyanından sonra İstanbul'a göçülür. Daha bu yıllardan Günyol'un dergi merakı başlar. Eğitimine Fransız okullarında başlar, Galatasaray'da bitirir. İlk önce hukuk fakültesine başlar, 1937 1939 yıllarında ise Paris'te bulunur. Aidin Dino ile dostlukları başlar bu dönemlerde. 1941'den itibaren ise Tercüme Bürosu'nda çalışmaya başlar. Bu dönemde Orhan Veli, Nurullah Ataç, Sabahattin Eyuboğlu ve Yaşar Nabi ile dostlukları başlar, aynı yıllarda üç yıl kadar da Hasanoğlan Köy Enstitüsü'nde Fransızca öğretmenliği yapar. 1952'de ise Rockefeller Vakfı'nın çağrısı üzerine Amerika'da Harward ve Columbia üniversitelerinde Mukayeseli Edebiyat ve Eleştiri kurslarına devam eder, çok sevdiği arkadaşı Orhan Burian'ın ölümü ile ülkeye döner.

Günyol deyince akla Yeni Ufuklar dergisi ve Çan yayınları gelir. Ilk önce Orhan Burian ile birlikte 1951 yılında Ufuklar olarak bu dergiyi çıkarmaya başlarlar, bu dergi sonrasında Yeni Ufuklar olacaktır. Çan yayınları ise 1959'da Ferit Edgü'nün bir hikaye kitabı ile başlar, sonrasında ise giderek Camus'den, Kafka'dan, Sartre'dan çevirilere yönelir. Asıl Çan yayınlarının duyulması bundan neredeyse 200 yıl önce yazılmış Babeuf'ün Devrim Yazıları'nı Sabahattin Eyuboğlu ile birlikte çevirip yayınlamaları ile başlar. Bu olay çeviri tarihimize de Babeuf Olayı olarak kayda geçmiştir.



Yeni Ufuklar dergisi 1970'lerin sonuna dek neredeyse aralıksız yayınlanır. Bu dergi edebiyat ve düşün alanımızda da çok önemli bir yer tutmuştur. Nermi Uygur, Cengiz Gündoğdu, Önay Sözer ve Afşar Timuçin gibi büyük felsefecilerimiz ilk yazılarını bu dergide yayınlamışlardır. İkinci Yeni şairleri Cansever, Süreya ve Uyar'ına burada şiiri ve yazıları yayınlanır. Yazarın Dile Gelseler kitabı 1940 ile 1960 arasında yazdığı yazılarının bir toplamasıdır. Yazarın Yeni Türkiye Ardında kitabı ise çok daha fazla politika ve toplum sorunlarıyla ilgili yazılarını bir araya getirmiştir.

Vedat Günyol 12 Mart darbesinde gizli TKP örgütüne üye olmaktan Sabahattin Eyuboğlu, Tilda Kemal, Azra Erhat ve Magdi Rufer gibi ismlerle birlikte gözaltına alınır. Günyol tutuklanma süresince büyük öğrenci lideri Harun Karadeniz ile tanışır ve aralarında önemli bir dostluk başlar. Günyol Karadeniz öldükten sonra hakkındaki en güzel yazılardan birini kaleme alır. Günyol uzun bir hayatın ardından 2004 yılında aramızdan ayrılır.

Kaynak