Karel Çapek

Vikipedi, özgür ansiklopedi



Karel Čapek (d. 9 Ocak 1890 - ö. 25 Aralık 1938), 20.Yüzyılın önemli Çekoslovak yazarıdır.
Adı Karel Çapek olarak okunur. Yaygın kullanımı ile robot kavramını ortaya atan kişi olarak bilinir. R.U.R ( Rossum's Universal Robots ) adlı oyununda ilk kez bu terim kullanılmıştır. Ancak aslında bu terimin gerçek yaratıcısı Karel Čapek'in kardeşi olan Josef Čapek'tir.
Čapek, Malé Svatoňovice 'de, sonraları adı sırasıyla Çekoslovakya ve Çek Cumhuriyeti olacak olan Avusturya-Macaristan'da doğmuştur.

Hayatı ve Çalışmaları

Karel Čapek, akıl ve mizah içeren geniş bir alanda yazmıştır.Çalışmaları ilginç olmalarının yanı sıra Çek dili ile gerçeklik kavramının tam ve kesin açıklamaları olmaları açısından da başarılıdır.İnsanın ve dünyanın gelecekteki sosyal evrimine bakışının yanı sıra, Yumuşak ve klasik Avrupa bilim kurgusuna göre daha teknik ve gelişmiş uzay yolculuğu öyküleri ile yeni bir akımın öncüsü sayılabilir.20.Yüzyılın ilk yarısında etik açıdan devrimci buluşları ele alan eserleri,kütle ve atom silahları,insan ötesi akıllı varlıklar ve robotlar ile ilgiliydi.Čapek eserlerinde sosyal felaketlerin iç yüzü,diktatörlük,şiddet ve tröstlerin sınırsız gücünün insan üzerindeki etkilerini ele aldı.
Diğer kitapları,dedektif hikâyeleri,romanlar,peri masalları,tiyatro oyunları,ve bahçecilik üzerinedir.Bununla beraber en önemli çalışmaları,çözmeye çalıştığı epistemoloji problemi veya Bilgi nedir ? sorusu üzerine olmuştur.
1930 lu yılların sonlarında vahşi Nazi ve faşist diktatörlüklerinin yarattığı tehdit üzerine yoğunlaştı.En üretken yılları çeklerin ilk cumhuriyeti olan Çekoslovakyada ( 1918 - 1938 ) geçti.Bu yıllarda yazdığı T.G. Masaryk ile konuşmalar bir çek vatanseveri ve Çekoslovakya'nın ilk devlet başkanı olan Tomas Masaryk ile cuma günleri düzenlediği bahçe toplantıları sırasındaki konuşmaları ve tartışmaları içermektedir.Bu büyük politik lider ile olan sıradışı ilişkisinin daha sonraları Václav Havel'e ilham verdiği bilinir.
İkinci dünya savaşı patlak vermeden hemen önce Prag'da ölmüştür.Ölümünden sonra aklanana kadar Gestapo kendisini 2 numaralı halk düşmanı olarak nitelendirmiştir.Ressam ve yazar olan kardeşi Josef Čapek'de Bergen-Belsen toplama kampında hayatını yitirmiştir.
Başlıca yapıtları:

• "Ze Zivota Hmyzu" (Böceklerin Yaşamından, 1921),
• "Adam Stvoritel" (Yaratıcı Âdem, 1927),
• "Bozi Muka" (Yürekler Acısı, 1917),
• "Trapné Povidky" (Acıklı Öyküler, 1921) ve ünlü roman üçlemesi: "Hordubal" (1933), "Povetron" (Meteor, 1935), "Obycejny Zivot" (Sıradan Bir Yaşam, 1936).