Gustav Freytag

Freytag Gustav

(d. 13 Temmuz 1816, Kreuzburg, Silezya, Prusya - ö. 30 Nisan 1895, Wiesbaden, Almanya), orta sınıfın erdemlerini öven gerçekçi romanlarıyla tanınan Alman yazar. Breslau ve Berlin’de filoloji öğrenimi gördü. 1839’da Breslau (bugün WrocIaw) Universitesi’nde Alman edebiyatı dersleri vermeye başladı. Sekiz yıl sonra bütün zamanını yazmaya ayırabilmek için bu görevden ayrıldı. 1848 devrimlerinden çok etkilendi. Julian Schmidt’le birlikte Leipzig’de haftalık Die Grenzboten dergisini çıkardı ve dergiyi orta sınıf liberallerinin önde gelen yayın organına dönüştürdü. Freytag, hem Jungdeutschland (Genç Almanya) hareketinin demokratik köktenciliğine, hem de romantiklerin eylemsizliğine karşıydı. 1867’den 1870’e değin Kuzey Almanya Reichstag'mda (Parlamento) Ulusal Liberal Parti’nin temsilcisi olarak bulundu. 1870 Fransız-Alman Savaşı sırasında da, Sedan Çarpışması’na değin 3. Ordu karargâhında görev yaptı. Freytag edebiyat çalışmalarında gençliğinde okuduğu İngiliz romancılardan, özellikle de Sir Walter Scott ile Charles Dickens’tan ve Fransız oyunlarından etkilendi. Günümüzde de Alman komedisinin en başarılı örneklerinden sayılan Die Journalisten (1854; Gazeteciler, 1956) adlı komedisiyle adını duyurdu. Pek çok dile çevrilen Soll und Haben (1855; Borç ve Alacak) adlı romanı ise ona uluslararası bir ün kazandırdı. Alman tüccarların sağlam burjuva değerlerine övgü niteliğindeki bu romanda, kişilerin karakterleri ile yaptıkları iş arasındaki yakın ilişkiyi ortaya koydu. Romanın kazandığı büyük başarı, döneminin en önde gelen Alman yazarı sayılmasına yol açtı.

Aynı gerçekçi yaklaşımla bu kez Leipzig Üniversitesi’ndeki yaşamı yansıtmaya çalıştığı Die verlorene Handschrift (1864; Kayıp El Yazmaları, 1950) adlı romanı ise, olay örgüsü yeterince güçlü olmadığından, görece başarısız kaldı. Die Aknen adlı 6 ciltlik roman çevrimi ise (1873-81) en iddialı yapıtıydı. Romanda bir Alman ailesinin İS 4. yüzyıldan o güne değin uzanan öyküsünü anlattı. Bilder aus der deutschen Vergangen- heit (1859-67; Alman Yaşamından Betimlemeler) adlı beş ciltlik yapıtının bazı bölümleri önce Die Grenzboten'de yayımlandı. Alman tarihinin canlı ve kolay anlaşılır bir anlatımı niteliğindeki bu yapıtında Freytag, “halk karakteri”nin tarihteki belirleyici rolünü vurguladı. Yirmi iki ciltten oluşan toplu yapıtları Gesammelte Werke (1886- 88), E. Elster tarafından 12 ciltte derlenerek 1926’da yeniden yayımlanmıştır.