Samoyedce

Samoyedce
MsXLabs.Org & MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi

Ural-Altay dil ailesinin Ural dalından bir dil. Sibirya tundrasında yaşayan Samoyedler tarafından kullanılmaktadır. İki alt öbeği vardır: a. Kuzey Samoyedce (Yurak Samoyedcesi, Tavgı Samoyedcesi, Yenisey Samoyedcesi); b. Güney Samoyedce (Ostyak Samoyedcesi, Sayan Samoyedcesi). Bugün 300.000'e yakın insan tarafından konuşulan Samoyed dillerinden Koybal, Karagas, Sayot dilleri 19. yüzyılda ortadan kalkmış, bu dilleri konuşanlar Türkleşmişlerdir. Yurak (Nenets) Samoyedcesi, bugün Rusya'ya bağlı Nenetsler, Yamal-Nenets ve Taymır (Dolgan-Nenets) özerk bölgelerinde resmî dil durumundadır.

Samoyedce (Rusçada Samoyed), ural dil ailesi öbeklerindendir.

İki alt öbeği vardır:
Kuzey Samoyedcesi ve Gü­ney Samoyedcesi. Kuzey Samoyedcesinde şu diller yer alır: Kanin yarımadasından Yenisey ırmağı ağzına kadar uzanan alanda; yer yer Novaya Zemlya’da ve Kola yarımadasın­daki bazı göçmenler tarafındn konuşulan Yurak (yerli dilde Nenets); Taymır yarıma­dasında Tavgi (yerli dilinde Nganasan); Yenisey ırmağının aşağı kesiminde, Yenisey Samoyedcesi (yerli dilinde enets). Güney

Sa­moyedcesinde yer alan diller ise şunlardır:
Selkup veya Ostyak Samoyedcesi, Taz’dan Ket’e (Obi’nin kolu) kadar uzanan bölgede; bugün artık hiç konuşulmayan Sayan Samo­yedcesi (başlıca lehçesi Kamas). Bu dille­rin büyük kısmı birçok lehçeye ayrılır. Samoyed dillerinin başlıca özelliği eski biçim­leri kapsamalarıdır (msl. «ikili»yi muhafaza etmeleri); ama bu diller birbirlerinden çok farklılaşmış olduğundan samoyed dillerinin hepsini niteleyen önemli özellikler azdır. Bununla birlikte, ikili’den başka, ses uyumu samoyed dillerindeki en önemli ortak özel­likler arasında sayılabilir. Ayrıca, bu dil­lerde ünsüz almaşmaları oldukça yaygın­dır.