Arama

Sarı Saltuk

Güncelleme: 16 Ağustos 2012 Gösterim: 5.139 Cevap: 0
Efulim - avatarı
Efulim
VIP VIP Üye
16 Ağustos 2012       Mesaj #1
Efulim - avatarı
VIP VIP Üye
Sarı SaltukDede/Baba, (ö. 1297/1298)
MsXLabs.Org & Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi & Vikipedi
Sponsorlu Bağlantılar

sarC4B1 saltuk

Anadolu ve Rumeli'nin fethi sırasında önemli rol oynayarak efsaneleşen bir halk kahramanı. Birçok kaynak tarafından Hacı Bektaş-ı Veli'nin talebelerinden Mahmud Hayran'ın müridi, veyahutta Rufai tarikâtının kurucusu olan Ahmed Er Rufai'nin tâkipçisi, 16. yüzyılda ise Kanunî Sultan Süleyman'ın meşhur Şeyhülislamı Ebussuud Efendi tarafından çıkarılan bir fetva ile Hıristiyan bir keşiş olduğu öne sürülen, Türkmen-Bektaşi/Alevi inanç önderi.

Efsaneleşmiş savaşçı Türk dervişi. Yaşamı hakkında yazılı çok az bilgi vardır. "Saltukname", çeşitli Bektaşî yapıtları ve "Evliya Çelebi Seyahatnamesi", yaşamı hakkında efsaneleşmiş bilgiler verirler. Bu efsanelere göre Sarı Saltuk, Türkistan'da Hoca Ahmet Yesevi'den aldığı izinle yanındaki sadık müritleriyle Anadolu'ya gelmiş bir savaşçı derviştir (Alperen). Yine başka bir efsaneye göre bu sefer, Hz. Muhammet'ten, "Edirne'yi fethedip onu Müslüman et" emrini aldı ve savaşçı müritleriyle birlikte postlarını denize yayarak üzerlerine basa basa ilk olarak Rumeli'ye çıktı. Dobruca'da kralın kızlarına saldıran canavarı, Lehistan'da da ünlü bir papazı öldürerek 150.000 Tatar'ı, sonra da 600.000 Hersekli'yi Müslüman yaptı. Yine bu efsanelere göre kılık değiştirdi, kiliselerde vaazlar verdi, dinî törenler yaptırdı ve Ayasofya'da Hristiyanları vaftiz etti. Ölünce vasiyetine göre yedi tabut hazırlandı ve yedi kral tarafından yedi ayrı ülkeye götürülerek şanı yayıldı. Türk halk destanlarının en yaygınlarından biri olan Sarı Saltuk efsanesinde Sarı Saltuk, halk için her yerde, her zaman hazır ve olmayacak her işi yapabilecek güçte bir kahramandır. Şehzade Cem'in Ebul Hayr Rumî adlı bilgine verdiği emirle 7 yıl süren bir çalışma sonucunda Sarı Saltuk ile ilgili efsanelerden ve masallardan oluşan "Saltukname" derlenmiştir.

Yaşamı ve kişiliği
Efsanevî şahsiyet kimliğini daha yaşarken elde ettiği söylenmektedir. Hayatını anlatan Saltukname destanı, bu 13. yüzyıl alperen inin savaşlarını ve çeşitli kerametlerini konu almaktadır.
Hacı Bektaş-ı Veli'nin müridlerinden olan Sarı Saltuk'un Anadolu ve Balkanlar`da çok sayıda türbesi bulunmaktadır. Bu türbelerin bazıları Müslümanların yanı sıra Hristiyan ahaliler için de ziyaret yeri konumundadır. Saltukname’de Sarı Saltuk`un on iki mezarı olduğu belirtilmektedir. Sarı Saltuk, beylerin ve kralların mezarına sahip çıkmak isteyeceklerini söyleyerek her isteyene verilmek üzere birer tabut hazırlamalarını vasiyet etmiştir. En ünlü Sarı Saltuk türbesi halkının 13. yüzyılda İslamiyet'e geçmesine önayak olduğu rivayet edilen İznik'te bulunmaktadır. Saltukname'nin çeşitli yerlerinde Sarı Saltuk'un yer altından şifalı sular çıkardığı anlatılmaktadır.Çok ilginçtir ki Bosna-Hersek Balagay Şehrinde bulunan Tekkesi Buna Irmağının çıktığı,gözenin bulunduğu kocabir kayanın dibindedir.
Asıl mezarının Romanya'nın kuzeyinde Dobruca bölgesindeki Babadag kasabasında olduğu sanılmaktadır.Kendisine bağlı Bektaşikerin yaşadığı Türkiye'de İznik'in yanı sıra Diyarbakır, Tunceli, Bor (Niğde), İznik, Rumelifeneri (İstanbul), Babaeski; Makedonya'da Ohri, Arnavutluk manisa nın alaşehir ilçesinin yeşilyurt kasabasında ve Bosna-Hersek'te türbeleri bulunmaktadır.
Sarı Saltuk'un hayatını anlatan Saltukname Fatih Sultan Mehmet'in oğlu Cem'in (sonradan Cem Sultan ismiyle tarihe geçecektir) şehzadeliği esnasında verdiği talimat üzerine Ebu'l Hayr er-Rumi tarafından yedi senelik bir çalışma sonucunda Türk sözlü geleneğinden toplanarak 1480 yılında tamamlanmış ve kitaplaştırılmıştır. Bu eserin bir başka ilginç noktası da, yazıya geçirilmiş ilk Nasreddin Hoca hikâyesini içermesidir.
Saltukname yeni Türk harfleriyle tam metin olarak yayıma Şükrü Halûk Akalın tarafından hazırlanmıştır. Bu çalışma 1987 - 1990 yıllarında Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından üç cilt olarak yayımlanmıştır.
Sarı Saltuk hakkında bilgi veren başka önemli kaynak da Evliya Çelebi Seyahatname’sidir. Ayrıca, bazı tarih kitaplarinda da Sarı Saltuk ile ilgili çeşitli bilgiler bulunmaktadir. Bunlara örnek olarak Yazıcıoğlu Ali'nin Tevârih-i Al-i Selçuk adlı eserini sayılabilir.
İslami rivayetlere göre Sarı Saltuk, Peygamber ve Hacı Bektaş neslinden gelen Türkmen bir er olarak bilinir. Bu erin şeceresi bizzat Nakib'ül Eşraflık kayıtlarında geçer. Sarı Saltuk soyunun bir kolu Tunceli ilinin Hozat ilçesindedir. Burada Sarı Saltuk'un türbesi ve onun soyundan gelenler bulunmaktadır. Bu aileler Sarısaltık, Akdoğan,Yurt, Yer, Kılıçaslan, gibi temsilcilere sahiptir.
--
Sarı Saltuk Saltukname halk efsanesinin kahramanı olan, Anadolu ve Rumeli’nin fethi sırasında önemli rol oynadığı rivayet edilerek efsaneleşmiş bir Türkmen,Bektaşi/Alevi inanç önderidir. Efsanevi şahsiyet kimliğini daha yaşarken elde ettiği söylenmektedir. Hayatını anlatan Saltukname destanı, bu 13. yüzyıl alperen inin savaşlarını ve çeşitli kerametlerini konu almaktadır.
Hacı Bektaşi Velinin müridlerinden olan Sarı Saltuk’un Anadolu ve Balkanlar`da çok sayida türbesi bulunmaktadır. Bu türbelerin bazıları Müslümanların yanısıra Hristiyan ahaliler için de ziyaret yeri konumundadır. Saltukname’de Sarı Saltuk`un on iki mezarı olduğu belirtilmektedir. Sarı Saltuk, beylerin ve kralların mezarina sahip çıkmak isteyeceklerini söyleyerek her isteyene verilmek üzere birer tabut hazırlamalarını vasiyet etmiştir.

En ünlü Sarı Saltuk türbesi halkının 13. yüzyılda İslamiyet’e geçmesine önayak olduğu rivayet edilen İznik’te bulunmaktadır. Saltukname’nin çeşitli yerlerinde Sarı Saltuk’un yer altından şifalı sular çıkardığı anlatılmaktadır. Asıl mezarının Romanya’nın kuzeyinde Dobruca bölgesindeki Babadag kasabasında olduğu sanılmaktadır. Türkiye’de İznik’in yanı sıra Diyarbakır, Tunceli, Bor (Niğde), İznik, Rumelifeneri (İstanbul), Babaeski; Makedonya’da Ohri, Arnavutluk manisa nın alaşehir ilçesinin yeşilyurt kasabasında ve Bosna-Hersek’te türbeleri bulunmaktadır.
Sarı Saltuk’un hayatını anlatan Saltukname Fatih Sultan Mehmet’in oğlu Cem’in (sonradan Cem Sultan ismiyle tarihe geçecektir) şehzadeliği esnasında verdiği talimat üzerine Ebu’l Hayr er-Rumi tarafından yedi senelik bir çalışma sonucunda Türk sözlü geleneğinden toplanarak 1480 yılında tamamlanmış ve kitaplaştırılmıştır.

Bu eserin bir başka ilginç noktası da, yazıya geçirilmiş ilk Nasreddin Hoca hikâyesini içermesidir. Saltukname yeni Türk harfleriyle tam metin olarak yayıma Şükrü Halûk Akalın tarafından hazırlanmıştır. Bu çalışma 1987 – 1990 yıllarında Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından üç cilt olarak yayımlanmıştır.
Sarı Saltuk hakkında bilgi veren başka önemli kaynak da Evliya Çelebi Seyahatname’sidir. Ayrıca, bazı tarih kitaplarinda da Sarı Saltuk ile ilgili çeşitli bilgiler bulunmaktadir. Bunlara örnek olarak Yazıcıoğlu Ali’nin Tevârih-i Al-i Selçuk adlı eserini sayılabilir.
İslami rivayetlere göre Sarı Saltuk, Peygamber ve Hacı Bektaş neslinden gelen bir er olarak bilinir. Bu erin şeceresi bizzat Nakib’ül Eşraflık kayıtlarında geçer. Sarı Saltuk soyunun bir kolu Tunceli ilinin Hozat ilçesindedir.
Burada Sarı Saltuk’un türbesi ve onun soyundan gelenler bulunmaktadır. Bu aileler Sarısaltık, Yurt, Yer, Kılıçaslan, Doğan gibi temsilcilere sahiptir. Bunların içerisinde en saygı değer kişi yer ailesinden olan Ali Can Yer’dir. Bu kişi itikatı ve ibadet anlayışıyla ön plana çıkmaktadır.(ya ali, ya on iki imam ,ya sarısultan)


Biyografi Konusu: Sarı Saltuk nereli hayatı kimdir.
Sen sadece aynasin...

Benzer Konular

7 Mayıs 2016 / Şeb-i Yelda Fantezi Dünyası
29 Aralık 2013 / Misafir Soru-Cevap
8 Mayıs 2008 / KisukE UraharA Müzik tr
12 Haziran 2013 / Kral_Aslan Tiyatro tr
21 Eylül 2015 / Safi X-Sözlük