Şehir ve Bölge Planlama

Şehir ve Bölge Planlama
Vikipedi, özgür ansiklopedi

Sponsorlu Bağlantılar

Meslek Disiplinin Tanımı
Şehir planlama mesleğinin konusu en genel anlamda, ülke düzeyinden yerel ölçeğe kadar her türlü yerleşmede fiziksel/mekansal gelişmelerin bir plan/düzen çerçevesinde biçimlenmesine katkıda bulunmaktır. Şehir plancısı, planlı gelişmenin sağlanması için, yerleşmelerin değişiminde etkili olabilecek mekansal, sosyal, demografik, ekonomik ve teknik verilerle estetik, kültürel (tarihi-arkeolojik), doğal/ekolojik etmenleri birlikte değerlendirerek geleceğe yönelik amaç ve hedefleri koyan, uygulama araçlarını ve süreçlerini tanımlayan, karar vericilere alternatif öneriler oluşturan ve bunların uygulanmasında rol alan uzmandır. Plancının uygulamadaki rolü planın parçaları olarak ortaya çıkan projeleri tanımlamak, bu projeleri koordine etmek, yönlendirmek, denetlemek veya projelere dönük danışmanlık hizmetlerini yürütmektir.
Şehir planlamanın konusu mekan, eylem alanı planlamadır. Mekanın ölçeği, ülke ve bölge düzeyinden yerel ölçeğe kadar her türlü yerleşmeyi kapsar. Planlama, ölçeğe dayalı nitelik farklılaşmasının yanısıra, kentsel işleve ya da yerleşmeyi karakterize eden sosyo-ekonomik faktörlere göre niteliğe dayalı olarak da farklılaşmaktadır; metropoller, sanayi kentleri, turizm merkezleri gibi. Bu alanlara yönelik planlama çalışmaları ise niteliklere bağlı olarak farklılaşmaktadır; kent bütünü planı, metropoliten alan bütünü planı, turizm, sanayi vb. sektörel planlamalar gibi.

Şehir ve Bölge Planlama Mesleğinin Çalışma ve Uygulama Alanı

• Üst ölçekli ekonomik ve fiziki plan kararları ve politikaları ile yöreye özgü sosyo-ekonomik, kültürel ve doğal veriler de dikkate alınarak belirlenen amaç ve hedefler doğrultusunda mekansal düzenlemeleri belirleyen çeşitli ölçek ve nitelikteki planlar,
• Mekansal, sosyal, demografik ve ekonomik vb. içerikli kentsel / kırsal araştırmalar,
• Planlama sürecini yönlendirmeye yönelik danışmanlık, kentsel işletmecilik ve proje yönetimi alanlarını da kapsamaktadır.

Şehir planlama, niteliği gereği kamu ve toplum yararını esas alan bir kamu hizmetidir. Şehir plancısı gerek kamu sektöründe gerekse özel sektörde kamu hizmeti veren bir uzmandır.

Meslek Disiplini İçinde Yer Alan Hizmetler
Ülkemiz planlama pratiğinde varolan ve ölçek/nitelik olarak farklılaşan başlıca planlama hizmetleri şunlardır:

• Yatırımların ülkesel ölçekte dağılımını belirlemek üzere ülke kalkınma planı hazırlamak (ülkesel yerleşme düzeni planlaması)
• Bölge Planı
• 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planları
• Kent planları
• 1/5.000 ölçekli Nazım (imar) planı,
• 1/1.000 ölçekli uygulama imar planı,
• Çeşitli ölçeklerde mevzi planlar ve bunların değişiklikleri ve revizyonları
• Kentsel tasarım projeleri
• Sektörel planlar; turizm, ulaşım, çevre, sanayi/küçük sanayi planları,
• koruma amaçlı imar planları
• Gecekondu önleme ve ıslah planları
• Toplu konut alanı, yeni yerleşme alanı planlaması
• 5366 sayılı Yenileme Kanunu çerçevesinde Kentsel Yenileme Projeleri

Şehir plancıları, belediyelerde, Devlet Planlama Teşkilatı, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Çevre ve Orman Bakanlığı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı gibi kamu kuruluşlarında karar verme, araştırma, planlama, onama ve uygulama süreçlerinde çeşitli konumlarında görev almaktadırlar. Serbest çalışan şehir plancıları, başta İller Bankası ve her ölçekte belde ve belediyeler olmak üzere yukarıda sayılan bakanlıklara bağlı idareler tarafından ihaleye çıkarılan plan-proje hizmetlerinin yapım ve uygulama süreçlerinde yüklenici, proje yöneticisi, proje koordinatörü, danışman vb. görevler alabilirler.
Şehir plancıları, planlama işinin niteliğine göre, planlama hizmetlerinin çeşitli aşamalarında, mühendislik, ekonomi, toplum ve yönetim bilimlerinden uzmanlarla birarada çalışabilmektedirler. Plancıların işlevi, çeşitli disiplinlerden aldıkları girdilerin/verilerin sentezini yaparak ve bunlar arasındaki ilişkileri bütüncül olarak kavrayarak sorunsalları tanımlamak ve olası çözümlere dair alternatif süreçleri tasarlamaktır.

Şehir ve Bölge Planlaması Eğitimi
Türkiye'de lisans düzeyinde eğitim veren ilk Şehir ve Bölge Planlama Bölümü, 1961 yılında ODTÜ Mimarlık Fakültesi bünyesinde kurulmuştur. Son 41 yıl içerisinde Gazi Üniversitesi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Selçuk Üniversitesi, İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü ve son olarak Erciyes Üniversitesi'nde şehir planlama bölümleri açılmıştır. Bu bölümlerden her yıl 300'ü aşkın şehir plancısı mezun olmaktadır. Ülkemizdeki şehir plancısı sayısı 5000'i aşmıştır. ŞPO'na kayıtlı üye sayısı Temmuz 2002 itibariyle 3000'e yaklaşmıştır.

Şehir Plancısı Nedir?

İşin Doğası

• Şehir alanlarının ekonomik olanaklara, insanların ihtiyaçlarına ve estetik kurallara uygun olarak planlanması ve çevre düzenlenmesine ilişkin çalışmalar yapar.
• Şehirlerin planlı ve düzenli bir biçimde gelişmesi için, değişimde etkili olabilecek sosyal mekansal, teknik, ekolojik, estetik, kültürel vb. etmenleri birlikte değerlendirerek karar vericilere alternatif öneriler oluşturur ve bunları uygulanmasını sağlar.
• Binaların nerelere, hangi yoğunlukta yerleştirileceğine kara verir ve bu kararın uygulanmasıyla ilgilenir.
• Arazi yapısını, içerisinde yaşayan insanların yaş, eğitim, meslek, gelir düzeyi açısından durumlarını dikkate alarak şehrin gelecekte nasıl gelişeceğine ilişkin tahminlerde bulunur.
• Endüstri ve yerleşim bölgelerini geçici olarak belirler.
• Yerleşim alanı için ayrıntılı bilgi paftalarını hazırlar.
• Önceden yaptığı hesaplamalara, saha üzerinde yaptığı ölçümlere göre plan taslakları hazırlar.
• Kabul edilen planı teknik ressamlara çizdirir ve kontrol eder.
• Şehirlerin gelişmesi için gerekli mekan düzenlemesini, estetik ve sosyo-ekonomik yapıyı da dikkate alarak en uygun ve ekonomik biçimde oluşturmaya çalışır.

Kariyer Olanakları

• Bölge düzenleme, bölge planlama, kentsel tasarım, konut alanları düzenlemesi, kentsel modeller, mekan algılama, kentsel araştırma ve tasarıları, turistik alan düzenlenmesi gibi konularda yüksek lisans yapabilirler.
• Çalıştıkları kurumlarda üst düzey yönetici olabilirler.

İstihdam

• Şehir Plancıları kentsel araştırmalar, kentsel danışmanlık, kentsel işletmecilik v proje yönetimi alanlarında çalışmaktadırlar, Ülkemizde Şehir Plancıları genellikle Belediyelerde, İller Bankasında, Devlet Planlama Teşkilatında, Bayındırlık ve İskân Bakanlığında Turizm Bakanlığında, Kültür Bakanlığında, Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığında, Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanlığında, Çevre Bakanlığında, Ulaştırma Bakanlığında çalışabilmektedirler.
• Özel bürolarda çalışabilirler yada büro açabilirler.

Gereken Kişilik Özellikleri

• Şehri Plancısı olmak isteyenlerin gözlerini ve ellerini eşgüdümlü kullanabilen, çizim ve tasarım yeteneğine sahip, şekil ve uzay ilişkilerini görebilen, insanlarla iyi iletişim kurabilen, ekip çalışması yapabilen, inceleme-araştırma merakı olan, seyahat etmekten hoşlanan kişiler olması gerekir.

Benzer Meslekler

• Harita Mühendisliği, Peyzaj Mimarlığı, Mimarlık

Eğitim

• Mesleğin temel eğitim süresi 4 yıldır.

Okutulan dersler ; matematik, sosyoloji antropoloji (insanbilimi), ekonomi, şehir planlamaya giriş dersleri ilk yıllarda okutulur. Daha sonra mühendislik bilimleri (jeodezi-fotogrametri, çevrebilimi, bilgisayar); şehir ve köy sosyolojisi, planlaması, ekonomisi, şehir desenleme, istatistik, araştırma yöntemleri gibi dersler okutulur.

kaynak