Türlerine Göre Bina ve Yapılar - Şato

Şato
Vikipedi, özgür ansiklopedi

Sponsorlu Bağlantılar

Pierrefonds Şatosu, France

Şato, Orta Çağ Avrupasında bir bölgenin derebeyinin oturduğu büyük ve korunaklı binalara verilen isim.
Şato sözcüğü Türkçe'ye Fransızca'dan (Château) geçmiştir. Şatolar ilk zamanlarda feodal beylerin yönetim merkezi ve oturduğu yerdi. Daha sonraki tarihlerde şatolar asilllerin oturduğu geniş ve korunaklı özel meskenler haline geldi. Aslında "Chateau" kelimesinin tam Türkçe karşılığı "Hisar"dır. Bu yapılar, Avrupa'da derebeyleri aynı zamanda toprak sahibi olduğu için, hükümdarın kendi malı olarak görülürdü ve hükümdarın kendi evi de yapı içinde bulunurdu. Türklerde, Avrupa'ya nazaran daha merkeziyetçi bir yönetim vardı ve hisarlar da yöneticinin malı değil, sultanın malı olarak kabul edilirdu. Bunun sonucunda Avrupa'da şehirlerin savunma yapıları (kale, hisar) yöneticiyle özdeşleşmiş ve ikamet ağırlıklı olmuşlardır. Türkler ise sadece savunma amaçlı inşa edilmişlerdir.
Genellikle bölgeye hakim tepeler üstüne inşa edilen şatolar kalın duvarlarla korunur. Bu mimari yapıları Orta Çağ kalelerinkinden farksızdır.

Neuschwanstein Şatosu

Şato hakkında ansiklopedik bilgi
Tahkim edilmiş derebeylik konağı. Bir bölge hâkiminin, prensin, derebeyin hâkim olduğu bölgede ekseriya sarp yerlere yapılmış, yüksek duvarlı kulelerle takviye edilmiş yapılardır.

Ortaçağda İngiltere ve Avrupa’da pekçok şato yapıldı. İngiltere Kralı Birinci Richard (Arslan Yürekli Rişar)ın yaptırdığı Chateau-Gaillarda adlı şato bunların en önemlilerindendir. Şatoların etrafında sulu veya susuz hendekler, yüksek duvarların köşelerinde burçlar, gözetleme kuleleri bu binâların has özellikleridir. Kralların, asılzâdelerin ikametgâhı olarak yapılan şatoların değişik tiplerine daha çok Fransa’da rastlanır. Doğu ülkelerindeki kalelere benzeyen şatolar ateşli silahların kullanılmaya başlanmasıyla önemini kaybetti. Bilhassa 16 ve 17. yüzyılda topların üstünlük kazanmasıyla saray gibi kullanılmaya başlandılar. On dokuzuncu yüzyılda Bavyera Kralı İkinci Ludwing’in eskilere benzer tarzda yaptırdığı şato bu tip saraylardandır.

Şatolar, savunma yapmak için kurulmuş, ona göre teşkilâtı yapılmış bir askerî karargâhtılar. O günkü imkânlara göre kalın yüksek duvarları etrafındaki hendekleri sarp yerlerdeki kuruluşlarla iyi bir savunma yeriydiler. Bunların yanında kuşatma için gelenlere yüksekten atılan taş, gülle ve kaynar sular emniyeti biraz daha arttırıyordu. Ayrıca kuşatma sırasında şatoya yiyecek ve savunma malzemelerinin dışarıdan getirilebileceği gizli kapı ve yolların bulunması onlara rahatlık sağlıyordu.