Atatürk'ün Okuduğu Kitaplar

ATATÜRK’ün ÖLMEDEN ÖNCE OKUDUĞU SON KİTAP:

Belleten Cilt: II, Temmuz – I.Teşrin 1938 Sayı: 7/8.

Atatürk 10 Kasım 1938’de vefat ettiğinde odasında bir çok özel eşyası bulunmaktaydı.Bu eşyalarının arasında birisi vardır ki bunun biz tarihçiler açısından ayrı bir önemi vardır. Çünkü bu bir tarih dergisidir. Atatürk’ün isim babalığını yaptığı ve kurduğu Türk Tarih Kurumu’nun 3 ayda bir yayımladığı bilimsel makalelerin yayınlandığı resmi yayını idi. Bu Belleten’in 7/8 inci sayılarının bir arada yayınlandığı bir tarih kitabıydı.

Belleten’in Tarihçesi
Kitap formunda basılan Dergi, Türk Tarih Kurumu tarafından 1937 yılında çıkarılmaya başlanmıştır. İsmi de bizzat Atatürk tarafından konulmuş bir dergidir. Belleten’in amacı 1 Ocak 1937’de çıkan ilk cildinin önsözünde belirtilmiştir: “…Kurum namına bir mecmua çıkarmayı ve bu mecmuada tarihe, Türk tarihine ait hakikatleri ortaya koymayı, bu alanda yapılan çalışmaların sonuçlarını ilim ve tarihseverlerin tetkik ve tenkit gözlerine arz etmeyi düşünmüştür… çalışma programımıza dahil bulunan mevzular ehemmiyetlerine göre tasnif edilirken mekteplerimizde tarih tedrisatına ilmi hakikatlere uygun yeni bir istikamet vermek. …Kurum, tarihle uğraşanları haberdar etmek ve faydalandırmak maksadıyla neşriyat işine 1935–1936 yılı çalışma programında esaslı bir yer ayırmayı muvafık gördü ve böylece mecmua işini tahakkuk ettirmek zamanı geldi…”

Dergi üç ayda bir olmak üzere senede dört defa çıkartılmıştır. 1937 Ocak ayından bu yana aralıksız yayımlanan ve Türk Tarih Kurumu’nun en önemli eserlerinden biri vasfını taşıyan dergi, hem muhteva hem de şekil bakımından, Cumhuriyetten sonra gelişen modern ilim hayatımızda ve basın tarihimizde müstesna bir yere sahiptir. Belleten, bu özellikleriyle araştırmacıların tarih, şarkiyat ve arkeoloji çalışmalarında başvurulması gereken bir kaynak niteliğini kazanmıştır. İlk sayısının yayımlanmasıyla birlikte Belleten’de ağırlıklı olarak, vesikalar, ilmi tetkikler, ilmi haberler, bibliyografya, ilaveler gibi konulara yer verilmiştir.

Belleten’de Halil Edhem Eldem, Muzaffer Göker, M. Şemseddin Günaltay, M. Fuad Köprülü, İhsan Sungu, Hikmet Bayur, Abdülkadir İnan, Şevket Aziz Kansu, İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Zeki Velidi Togan, Bahaeddin Ögel, Hasan Ali Yücel, Hamit Ongunsu, Afet İnan, Tahsin Özgüç, Arif Müfit Mansel, Enver Ziya Karal, A. Süheyl ÜNVER, Remzi Oğuz ARIK, Osman Şevki ULUDAĞ gibi yayınlandığı ilk andan itibaren Türk tarih biliminin bir çok önemli şahsiyeti yazı yazmışlardır.

Belleten’in İlk Sayısı
Belleten , Cilt: 1 - Sayı: 1 , 1937 II.Kânun (Ocak)’da yayımlanmıştır.
İlk sayı, İçindekiler: Afet İNAN : Gerilla Hakkında İki Hatıra
Celâl ARAT : Tarihe Geçmiyen Bir Kahramanlık ve Büyüklük Menkıbesi
H. Reşit TANKUT : Alp Kelimesi ve Alpin Irkın Yurdu
Hikmet BAYUR: Orta ve Yeni Kurunda Orta Asya ve Hindistan Türklerinde Kadınların mevkii
Yusuf Ziya ÖZER : Ahaman Ailesinin Milliyeti
İsmail Hakkı UZUNÇARŞILI : Kahramanoğulları Devri Vesikalarından İbrahim Beyin Karaman İmareti Vakfiyesi
Fazullah REŞİDÜDDİN: Türk Tarihinin Ana Kaynaklarından Camiüttevarih
Şevket Aziz KANSU : Alacahöyük'te Bulunan İskeletlerin Antropolojik Tetkiki
Remzi Oğuz ARIK: Alacahöyük Hafriyatının İlk Neticeleri
Süheyl ÜNVER: İslam Tababetinde Türk Hekimlerinin Mevkii ve İbni Sina'nın Türklüğü
Osman Şevki ULUDAĞ : Osmanlı Tıp Tarihinde-Reaya Hastaneleri ve İmtiyazları

Belleten Cilt: II, Temmuz – I.Teşrin 1938 Sayı: 7/8.

Kitap-dergi bir ithaf ile başlıyor. Bu ithaf: “ Türk Tarih Kurumu, Belleten’in bu sayılarını büyük Cumhuriyetimizin 15 inci yıl dönümüne tahsis etmekle, bahtiyarlık duymaktadır.”

İçindekiler: Afet, Türk Tarih Kurumu Asbaşkanı, Türk İstiklâli ve Lozan Muahedesi.
Afet, L'independance Turque et le traite de Lausanne.
Hikmet BAYUR, Manisa Saylavı ve TTK. Üyesi, Son Yirmi Beş Yıllık Tarihimize Bakışlar.
Şemsettin GÜNALTAY, Sivas Saylavı ve TTK Üyesi, Türk Tarih Tezi Hakkındaki İntikatların Mahiyeti ve Tezin Kat'î Zaferi.
İsmail Hakkı UZUNÇARŞILIOĞLU, Balıkesir Saylavı ve TTK Üyesi, Yeni Türk Tarihinde Vesikacılık.
İsmail Hakkı UZUNÇARŞILIOĞLU, Balıkesir Saylavı ve TTK Üyesi, Tarihte Vesikacılığın Ehemmiyetine Küçük bir Misal.
Yusuf Ziya ÖZER, Eskişehir Söylevi ve TTK Üyesi, Cümhuriyette Hukuk İnkılâbı.
İhsan SUNGU, Kültür Bakanlığı Kültür Kurulu Başkanı ve TTK Üyesi, Tevhidi Tedrisat.
Muzaffer GÖKER, Konya Saylavı ve TTK. Üyesi, Türklerde Sanayi.
Osman Şevki ULUDAĞ, Konya Saylavı, Son Kapitülâsyonlardan Biri: Karantina.
Türkiye Tarihinin son 20 Yıllık Devrine Ait Kronoloji (Birinciteşrin 1918’den başlayıp, 30 İkinciteşrin 1920’ye kadar çok ayrıntılı bir kronoloji)
Haberler, Türk Tarih Kurumunun Hafriyat ve İstikşafları, Kongreler.

Ayrıca derginin sonunda, yapılan kazılarla ilgili 13 adet resim ve 1 harita bulunmaktadır. Sayfa sayısı 277’den başlamakta 499’da bitmektedir (resimler, harita ve reklam hariç). Derginin arka sayfasında abonelik ve fiyatla ilgili bir de reklam bulunmaktadır. Burada; Üç Ayda Bir çıktığı belirtilen derginin sayısı 25 kuruş, yıllık aboneliği 100 kuruş yazmaktadır.

İşte Atatürk hayata gözlerini yummadan önce en son bu tarih dergisi “Belleten”i ve onun içindeki bu yazıları okumuştu.

Atatürk, Samsun'a dordüncü gelişinde Afet Hanım vasıtasıyla o zamanki Gazi Kütüphanesi'nden "Cihan Tarihi", "Büyük Adamlar Serisi" ve "Tarihte Güzel Kadınlar"' isimli üç kitabı okumak için istemiştir. Bunlardan Enis Behiç'in "Tarihte Güzel Kadınlar" adlı kitabında Madam Rolan'ın "Hürriyete" ait makalesinin 96, 97 ve 98.. sayfalarıda altlarını mor ve kırmrzı kalemle çizdiği satırlardan çok önemli gördüğümüz için burada bahsetmek ve aynı satırları yazmak ihtiyacını duyuyoruz.

96. sayfada "Hürriyet" bila kaydü şart serbest olmak değildir. Onun kayıtları, şartları vardır. Bila kayd ü şart serbest olmak, ormanlarda yaşayan hayvanlara mahsustur. İnsanlar ise içtimai muhitlerde birtakım adetlerde, teamüllerde ülfet etmiş, bir terbiye..."

97. sayfada "bazı kavimler nezdinde de epeyce zamanlar sakal salıvermek adeti (hürriyet) zannollunmuştur." satırlarının altını çizdikten sonra devamla "Hürriyet-i Siyasiye her istenilen şeyin yapılmasından ibaret değildir. Bir devlette, yani kavanine malik bir heyet-i içtimaiye de hürriyet arzu edilmesi lazım gelen şeyin yapılmasmda ve arzu edilmesinde icap eden şeyin yapılmasına cebr ve tazyik ibaret olabilir. İstiklal ve hürriyetin ne olduğunu fikre koymak lazımdır." satırlarını mor renkli kalernle çizmiştir.

98. sayfada ise "ilmi esaslara nazaran ferdin hududu hürriyeti, gayri hududa hürriyeti ile mahdut olduğundan başkasının hak hürriyetini tanımayan kendi hak ve hürriyetini tanıtamaz... (kırmızı kalemle) "Maksat ve gaye bir olduktan sonra ittihat edemezler miydi? Vatan için daha müfit çalışamazlar mıydı? Hayr... İhtiras denilen manevi düşman bunların yakalarından tutmuş, küçüklüğe sürüklemiştir." satırlarının altlarını çizerek, "kütüphane memurlarına;" mor boyalı kalem ile işaret ettiğim yerleri «halkımıza okut." emrini vermiştir.

Atatürk bütün bu seyahatlerinde Samsun'un Anadolu'ya açılan bir kapı olduğunu hissettirmiş, milletin derdini, ıstırap ve düşüncelerini yakından görmüş ve öğrenrniştir. Zaruri olan inkılaplari tesbit, teşebbüs ve uygulama yapmış, milletlere kendini tanıtmak ve itimadını kazanmak istemiş, Cumhuriyet ve yükselme fikrinin halk tarafından benimsendiğini görmüş ve halkla bütünleşmiştir.