İstibdat Dönemi

Osmanlı İmparatorluğu'nda 1870 yılında Sultan Abdülaziz zamanından başlayarak Sultan II. Abdülhamit'in tüm saltanatı boyunca süren dönem. II. Meşrutiyet'in ilânı olan 23 Temmuz 1908'e kadar geçen 38 yıllık bu süre içinde Sultan II. Abdülhamit, siyasal ve kişisel hakları kısıtlamak ya da kaldırmak için yeni yasalar çıkartmadığı gibi, var olan ve bu hakları koruyan yasaları da yürürlükten kaldırtmadı. Ancak, özgürlükleri büyük ölçüde baskı altına aldı, Meclisi Mebusan'ın çalışmalarını durdurduktan sonra, ilk olarak basına sansür koydu. Yönetimiyle ilgili olarak olumlu yayın yapılması için çeşitli kaynakları kullandı. Toplanma özgürlüğünü tümüyle yok etti. En ufak ziyaretleri bile kısıtladı. Kendi hükümdarlık iradesini, her çeşit hukuk kurallarının üstünde gördü ve öyle benimsetmeye çalıştı. Kendi hükümetinin dışında, Yıldız Sarayı'nda bir gölge hükümet kurdu. Bununla, devletin her girişimini denetim altına almaya çalıştı. Büyük bir hafiye örgütü ile iktidarını güvenceye kavuşturmak istedi. Hatta, bunlar için özel daireler oluşturdu. Bu dönemde sadaret (başbakanlık) makamı da tam yirmi altı kez değişikliğe uğradı. Yine bu devirde, değişik anlamlara geliyor düşüncesiyle sansür, tertip, vatan, millet, hürriyet, grev, suikast, ihtilâl, anarşi, monarşi, sosyalizm, dinamit ve barut gibi sözcüklerle Makedonya, Trakya ve Girit gibi yerlerden söz edilmesi, yazılması yasaklandı. Bu yasaklara, Ziya Paşa, Namık Kemal ve Abdülhak Hâmit gibi yazarların yapıtlarının okunması da eklendi. Avrupa'ya eğitim için öğrenci gönderilmesi, Türk ve Müslüman çocukların İstanbul'daki yabancılara ait okullarda öğrenim görmeleri, Shakespeare, Racine ve Lamartin gibi batılı yazarların yapıtlarının okunması ve meslekî derneklerin kurulmaları yasaklandı.

MsXLabs.org & MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi