Yenidoğan Tarama Testleri

Yenidoğan Tarama Testleri

Yenidoğan tarama testleri, saptandığında tedavisi mümkün olan bazı hastalıkların tanınması için uygulanan testlerdir. Hayatın ilk aylarında belirti vermeyen bu hastalıklar önceden tanınamaz ise bebekte ciddi hasar oluşturabilir. Tanı konduğunda koruyucu tedavi uygulanabilir ve tam bir iyileşme sağlanabilir. Yenidoğan Servisi'nde her yenidoğana kan tarama ve işitme testleri yapılır.

"Hipotiroidi" ve "Fenilketonüri" tarama testleri her bebeğe rutin uygulanan kan testleridir. Hipotiroidi, tiroid hormonlarının eksikliğidir. Bu durumda TSH yükselir. Fenilketonüri, protein sindiriminde eksik bir enzim nedeniyle bir aminoasitin vücutta birikmesidir. Erken teşhis edilmezse her iki hastalıkta da ciddi zeka geriliği oluşabilir.

Tarama testleri bebek 72 saatini doldurduktan sonra yapılmalıdır. Eğer bebek normal doğumla doğmuş ve bir iki gün içinde de taburcu olacaksa, birinci haftada yapılan kontrol muayenesi sırasında kan örneği alınır. Bu testler için topuktan alınan birkaç damla kan yeterlidir.Test sonuçları bir, iki hafta içinde belli olur.

Yenidoğan işitme taraması
Bebekler doğdukları andan itibaren duyarlar. İşitme taramasında, bebeğin alın ve kulak arkasına yerleştirilen elektrodlar sayesinde kulağa verilen seslerin, beyinde yarattığı dalgalar ölçülür. Tarama yapılmadan ailenin gözlemiyle bebekte işitme kaybı, en erken 18 aylıkken saptanabilmektedir. Oysa işitme kaybı ilk altı ayda tanındığında, işitme cihazları ile işitme ve konuşma kabiliyetleri normale yakın gelişmektedir. Bu nedenle işitme engelli bebeklerin erken tanınması önemlidir.

Bebeğiniz işitme taramasını geçemezse, bir ay sonra yenidoğan servisinde kontrol işitme testi yapılır. En iyi cihazlarla bile, 100 bebekten 4'ü testi geçememektedir. Ancak test tekrarlandığında, bu oran 1000 bebekte 3-4'e düşmektedir.

Yenidoğan tarama testleri
Herhangi bir hastalığın henüz belirtileri ortaya çıkmadan saptayan yöntemlere tarama testleri adı verilir. Tarama testleri ile bazı hastalıklar henüz kalıcı hasar yaratmadan yakalanabilmektedir.Telaşlanmanıza gerek yoktur, taraması yapılan hastalıklar seyrek rastlanan durumlardır ve büyük olasılıkla çocuğunuzda böyle bir hastalık görülmeyecektir. Ancak tamamen sağlıklı ailelerin bebeklerinin de bu hastalıklardan birine maruz kalabileceği unutulmamalıdır.

Standart metabolik hastalılar tarama testlerinde sadece fenilketonüri ve hipotiroidi taraması uygulanmaktayken , ekonomik ve teknolojik olanakları yüksek olan merkezlerde aynı miktar kan örneğiyle 35' in üzerinde hastalığın taraması yapılabilmektedir.

Görme taramasında amaç, görmenin normal gelişimini engelleyecek risk faktörlerini saptamak ve yetersiz görmesi olan bebekleri erken dönemde tanımaktır. Bebekler; şaşılık, kırma kusuru, katarakt, glokom, retinoblastom ve prematür retinopatisi gibi hastalıklar yönünden değerlendirilmelidir.

Yenidoğan işitme taramasında, bebeğin alın ve kulak arkasına yerleştirilen elektrodlar sayesinde kulağa verilen seslerin, beyinde yarattığı dalgalar ölçülür. Böylece bebeğin duyup duymadığı anlaşılır. Bu işlem oldukça basittir, bebeği rahatsız etmez ve kısa sürede yapılır.Bebekler normalde doğdukları andan itibaren duyarlar. Tarama yapılmazsa, ailenin gözlemiyle bebekteki işitme kaybı, en erken 18 aylıkken saptanabilmektedir. Oysa işitme kaybı ilk altı ayda tanındığında, işitme cihazları ile işitme ve konuşma kabiliyetleri normale yakın gelişmektedir. Bu nedenle işitme engelli bebeklerin erken tanınması önemlidir.Bebeğiniz işitme taramasını geçemezse, bir ay sonra yenidoğan servisinde kontrol işitme testi yapılır. En iyi cihazlarla bile, 100 bebekten 4'ü testi geçememektedir. Ancak test tekrarlandığında, bu oran 1000 bebekte 3-4'e düşmektedir.

Doğuştan Kalça Çıkığı taraması:
Tüm yenidoğan bebeklerin muayenelerinde bu anomali gözden kaçırılmamalıdır. Doğuştan kalça çıkığı şüpheli durumlarda bir ortopediste gönderilmeli ve mutlaka kontrole çağrılmalıdır.

Testlerde yanılma payı olabilir mi?
Tarama testi şüpheli bulunan bebekler merkeze davet edilir. Kontrol testlerle hastalığı kesinleşen bebekte hemen tedaviye başlamak gerekir.Tarama testi için kan örneği doğumdan sonraki ilk 24 saat içinde alınmışsa, yalancı negatiflik riski nedeniyle test tekrar edilmelidir.

Bu testlerin her yerde yapmak mümkün mü?
Yenidoğanlara tarama testlerinin yapılması günümüzde tüm gelişmiş ülkelerde standart bir uygulamadır. Ülkemizde de büyük illerde hastanelerde, sağlık ocaklarında ve ana-çocuk sağlığı merkezlerinde her bebek rutin olarak fenilketonüri ve bazı merkezlerde hipotiroidi açısından taranmaktadır. Toplanan örnekler T.C. Sağlık Bakanlığına bağlı Yenidoğan Tarama Merkezlerine gönderilir. Ülkemizde dört Yenidoğan Tarama Merkezi mevcuttur: (Hacattepe Tıp Fakültesi-Ankara; İstanbul Tıp Fakültesi-İstanbul; Dokuz Eylül Tıp Fakültesi-İzmir; Cumhuriyet Tıp Fakültesi-Sivas).

Testlerin belirli günleri var mı?
Metabolik hastalıkların tarama testleri yenidoğan bebeğin topuğundan alınan bir iki damla kan ile yapılabilmektedir. Kan üçüncü günden itibaren en kısa zamanda alınmalıdır. Alınan kan, ufak bir filtre kağıdına emdirildikten sonra kurutulmakta ve bu kağıt, ilgili merkezlere gönderilmektedir.

Yeni doğan sarılığı her bebekte olur mu? Kaçıncı günü olur?
Doğumdan sonraki ilk günlerde normal bebeklerin yarısında, prematür bebeklerin %80 inde sarılık görülebilir. Hatta bazı bebekler bu şekilde de doğabilir. Göz ve ciltte sarımtrak bir görüntü olur. Yeni doğan sarılığı tek başına bir hastalık değildir. Çünkü bebeğinizin karaciğeri daha tam olgunlaşmadığı için yıkılan kan hücrelerini tam olarak metabolize edemez ve bilirubin düzeyi artar.

Kaynak