Victor Vasarely

Victor Vasarely (1908 - 1997)

Victor Vasarely (Vásárhelyi Győző; d. 9 Nisan 1908 - ö. 15 Mart 1997), Macar asıllı Fransız ressamdır. İç içe girmiş kareler, yuvarlaklar, elipsler, yamuklar ve çokgenler ile çok renkli bir soyutlamaya ulaşarak Op Sanatı'nın en önemli temsilcilerinden biri olmuştur. Yapıtlarında görsel bir devinim egemendir.

Resim anlayışı
Op-Art sanatının en önemli temsilcilerinden biri olan Victor Vaserely, 1908'de Macaristan'da doğdu. Budapeşte'de Bauhaus anlayışında öğrenim gördükten (Muhely Akademi­si, 1928-1930) sonra Paris'e yerleşen Victor Vasarely (1930) grafikçilik ça­lışmalarının yanı sıra aksonometrik perspektif (üç boyutlu nesnelerin eğik düzlem üstüne dik izdüşümü) ve çizgisel türevlerle ilgili kuramsal araştırmalara girişti. Grafizm dizileri (Sat­ranç Tahtaları, Zebralar, vb.) bu araştırmalara tanıklık eder.
1937'den sonra resimde değişik üslupları deneyen sanatçının ışık üstüne, optik yön­temlerle (kinetizm, 1955'ten sonra) ya­ratılan hareket yanılgıları ya da izlenimleriyle, resim yapıtının toplumsal yaşamdaki işleviyle ilgili araştırmala­rı giderek, bir gözenin (düzlem geo­metrinin bir figürünü içeren kare) yinelenmesiyle belirlenen yapısal bir sanata ulaştı. Vasarely, 1940'larda geometrik biçimler ve içiçe renkler kullandığı özgün üslubunu geliştirdi. 1950'lerin ortalarında ve 1960'larda bu üslubu olgunlaştırarak optik yanılsama yoluyla hareket izlenimi uyandıran daha parlak ve titrek renkler kullanmaya başladı. Söz konusu göze titizlik­le düzenlenmiş ve renklere göre dönü­şüm geçirebilen bir gözedir. Hareket, söz konusu yapıtlarda izleyicinin mi­mari uzamlar ve hacimler içine yer­leştirilmiş olan yapıta karşısında yer değiştirmesiyle yaratılır. Sanatçının kullandığı "plastik birimler alfabesi", çok sayıda gücül yapıt doğurabilecek güçte tipler düzenlemesine olanak vermiştir. Vasarely'nin matematiksel kesinliğe dayanan sanatı, teknik modernlikle sanatı uzlaştırmaya çalışır. 1965 Sao Paulo İkiyıldabir Sergisi'nde birincilik ödülünü kazanan Vasarely'nin halıcılık alanında da çeşitli giri­şimleri vardır. Gordes'da (Güney Fransa) bir Vasa­rely Müzesi (1970), Aix-en-Provence'ta da Vasarely Vakfı (1976) kuran ve mimari sorunlarla da ilgile­nen sanatçının ayrıca çeşitli yazıları vardır. Bunlar:

• 1955 - Le Mani feste jaune (Sarı Bil­dirge)
• 1970 - Plasticite
• 1973 - Folklore planâtaire (Gezegen Folkloru)

Çalışmalarından örnekler

Victor Vasarely'nin Keple Gestalt resminde yer alan öndeki prizma hem aşağı ve sola dönük hem de yukarı ve sağa dönük görülebilmektedir.

Torony-Nagy'deki küpler bazen çıkıntı, bazen girinti olarak algılanmaktadır.

Axo GJ'de ise resmin orta kısmında aynı yönde ve aynı düzlemdeymiş gibi gözüken kafesler, resmin alt ya da üst taraflarına bakıldığında düzlem değiştirmektedir.

Sponsorlu Bağlantılar

VASARELY (Viktor), transız uyruğuna geçmiş ma- car ressam (Pöcs 1908). Budapeşte’de Bauhaus anlayışında bir eğitim gördü (Muhely akademisi, 1929), 1931'de Paris'e yerleşti ve reklamcılıkla uğraştı. O dönemde giriştiği grafik araştırmalardaki ("Echiquiers", "Zöbres”) biçimleri sistemleştirme eğilimi, daha sonraları benimsediği soyut söylemin habercisidir. Gerçek un- surlan aşamalar halinde süzgeçten geçirerek (metro istasyonlarının yer döşemelerindeki çatlaklar, çakıltaşları ve deniz kabukları, "Denfert", “Belleisle", "Cristal" dönemlerinin pencereleri, 40’lı yılların sonu - 50’li yılların başı), geometrik nitelikli, kişisellikten arındınlmış, kinetizmin habercisi olan bir soyutlamaya yöneldi. Sanata ve toplumsal işlevine yeni bir anlayış getiren kinetizm (bu anlayışı 1944'te kurulan Denişe Renö galerisi aracılığıyla yaygınlaştırmaya çalıştı) tesarely'nin sanatında, 50'li yıllarda, an "renk-biçim"i ve içerik biçim İkilisini (siyah beyaz "Maleviç'e saygı" dizisi) benimsemesiyle ve kafes, hare saydamlık, üst üste çakışma ("Derin kinetik yapıtlar") etkilerinin görüldüğü yapısal oyunlara girişmesiyle ağır bastı. "Biçim -renk birimi" (siyah beyaz, ardından 1960' tan başlayarak, tüm renklerde kare ve çemberler) ve sunduğu olanakların (dönüşümler [ yamuk ve elips), dizilimler, devşirimler) sistemli bir biçimde kullanılması, yapıta görsel bir devinim kazandırdı. Bu devinim, 60’lı yıllarda karmaşık ve programlı bir çokrenklilikle (“Folklore planötaire", "Hommage â l'hexagone"), 70'li yıllarda da bozulma ve hacim etkileriyle ("Structures universelles") zenginleştirildi. Vasarely’nin tutumu, temelde, yeni bir sanatçı çoğaltılabilen, boyuttan ve işlevi değiştirilebilen "ilkörnekler"i tasarlayan kişi ve yapıtmimarlığa dahil edilebilen ortak ya da sınai bir ürün kavramı üzerine kurulmuştur. Sanatçı, Gordes'da öğretici bir Vasarely müzesi (1970), Aixen-Provence'ta da mimarlığın sorunlarıyla ilgilenen bir Vasarely vakfı (1976) kurmuş, çeşitli yazılar kaleme almıştır: le Manifesto jaune (Sarı manifesto) [1955]; Plasticitö (1970); Folklore planötaire (Gezegen folkloru), [1973); vb