NÜKLEER VE KİMYASAL SALDIRILARDA
SAVUNMA TEKNİKLERİ
Rahmi KUMCU
Piyade Yarbay
NBC Okulu ve Eğitim Merkezi Komutanlığı,
Küçükyalı, Istanbul
GENEL BİLGİLER
Günümüzde silahlanma faaliyetlerindeki tespit edilen en önemli gelişme, KİS olarak tanımlanan ve geniş halk kitlelerinin imhasını hedefleyen nükleer, kimyasal ve biyolojik silahlar ile bunların uzun mesafelere taşınmasını sağlayan balistik füzeler üzerinde yoğunlaşmaktadır. Ağustos 1963 tarihinde nükleer denemelerin sınırlandınlması antlaşması ile başlayan nükleer silahlar alanında bir dizi antlaşma ve düzenlemeler yapılmıştır. ABD ve SSCB’nin karşılıklı tehdidi altında geçen soğuk savaş yıllanndan sonra 31 Ağustos 1991 tarihinde START-I, 3 Ocak 1993 tarihinde START-II antlaşmaları imzalanmıştır. Bu antlaşmalarla nükleer atma vasıtalarına, harp başlıklarına ve ağır bombardıman uçaklarına sayısal sınırlama ve imha zorunluluğu getirilmiştir. 26 Mart 1972 tarihinde Biyolojik Silahlar Sözleşmesi yürürlüğe girmiştir. Bir çok ülke tarafından onaylanan biyolojik silahlar sözleşmesini, Türkiye 6 Ağustos 1974 tarihinde onaylamıştır. Kasım 1992’de BM de kabul edilen Kimyasal Silahlar Sözleşmesini 133 ülke imzalamış 98 ülke sözleşmeyi onaylamıştır. 21 ülke ile birlikte Irak ve Suriye de Kimyasal Silahlar sözleşmesine taraf değildir. START-I ve START-II antlaşmalan sonucu toplumda dehşet yaratmayacak küçük kudrete sahip nükleer silahlar önem kazanmış, kimyasal ve biyolojik silah tehdidi artmıştır.
Kimyasal ve biyolojik silahlar birçok gelişmiş ülkenin yam sıra, özellikle totaliter rejimlerle yönetilen ve terörizme destek veren ülkeler tarafından diğer ülkelere karşı güç ve güven gösterisi, konvansiyonel silahlardaki zafiyetlerini dengeleme unsuru ve bir şantaj silahı olarak üretilmeye, geliştirilmeye ve stoklanmaya devam edilmiştir.
Bu şartlar altında en genel anlamı ile NBC tehdidi; NBC silahlanna / teknolojisine sahip ülkelerden, terörist unsurlardan, NBC’nin ana maddelerini kullanan teknolojilerden kaynaklanmaktadır. NBC silahlannın ani ve yoğun taarruzunu kapsayan soğuk harp tehdidi sona ermiş kabul edilebilirse de, silahsızlanma alamndaki gayretlere ragmen diinyada ve özellikle Türkiye’nin yakın çevresinde NBC silahlanna sahip veya bu ihtiyacı duyan ülkeler mevcuttur. Terörist unsurlardan kaynaklanan tehdide; Tokyo metrosu sarin gazı taarruzu, ABD şarbon vakaları, RF’dan çalınan harp maddeleri örnek verilebilir.NBC’nin ana maddelerini kullanan teknolojiden kaynaklanan kaza ve sızıntılardır. ÇERNOBİL Reaktör kazasıdır halen hafızalanmızdaki yerini korumaktadır. Çevremizde benzer teknoloji ile iiretilen ve halen faaliyette olan santraller mevcuttur. (Kozluduy, Metzamor). Genel tehdit unsurları incelendiği zaman, iilkemizin bu üç unsurunda tehdidi altında bulunan ender ülkelerden biri olduğu görülmektedir.
NBC tehdidine karşı ülkemizin bekasını sağlayacak etkili tedbirlerin alınması, uygun koruyucu teçhizat, teşkilat ve iyi eğitilmiş personele sahip olunmasını gerektirmektedir.
Tiirkiye NBC Savunması Kapsamında aşağıda belirtilen kurumlann personeli, TSK NBC Okulu ve Eğitim Merkezi Komutanlığı tarafından eğitime tabi tutulmaktadır.;
1. S ivil S avunma Ekipleri,
2. Arama Kurtarma Ekipleri,
3. Emniyet Teşkilatı,
4. Sağlık Bakanlığı,
5. İtfaiye Teşkilatı,
6. Havaalanları
KİMYASAL HARP MADDELERİ
Katı, sıvı, gaz veya aerosol halde bulunabilen, kimyasal özelliği sayesinde; öldürücü, yaralayıcı ve tahriş edici etkiler gösteren, sis ve yangın meydana getiren, bitki ve metallere etkili olan katı, sıvı, gaz veya aerosol halindeki maddeler ile yapılan harptir.
Kullanım amaçları
1. Öldürmek,
2. Yaralayarak saf dışı bırakmak,
3. Kapasite bozucu etki ile etkisiz hale getirmek,
4. Bitkisel ve hayvansal besin kaynaklarını yok edip, besin stoklarını kontamine etmek (kirletmek),
5. Ekonomik önemi olan hedefleri işlemez hale getirmek,
6. Askeri ve sivil personeli koruyucu teçhizat giymek zorunda bırakarak hareket kabiliyetini azaltmak maksadıyla kullanılır.
Kimyasal Harp Maddelerinin Sınıflandırılması
A. Fiziksel Durumlarına Göre
1. Katı
2. Sıvı
3. Gaz
4. Aeresol
B. Fizyolojik Etkilere Göre
a. Zehirleyici K.H.M.’Leri
•S Sinir Gazları :Tabun (GA), Sarin (GB), Soman (GD), VX
S Yakıcı Gazlar :İperitler; İperit , Hardal (HD), Azotlu Hardal (HN)
o Arsenikler; Levizit , Fosgen Oksim (CX), S Boğucu Gazlar :Fosgen (CG), Difosgen (DP), Klor (CL), Klorpikrin (PS). •S Kan Zehirleyici Gazlar:Hidrojen Siyanür (AC), Siyonejen Klorür (CK),
o Arsenikli Hidrojen (SA), Karbon monoksit (CO).
b. Saf Dışı Edici K.H.M.’Leri :
•S Uyuşturucu-Kapasite Bozucu Maddeler :BZ; LSD; Eroin, Kokain, Ecstasy. S Kargaşa Kontrol Maddeleri : Kusturucu gazlar, Göz yaşartıcı gazlar.
c. Sinir Gazları (Tabun (GA), Sarin (GB), Soman (GD), VX) :
•S Viicudun sinir sisteminin dengesini bozup felç yaparak personeli saf dışı eden
çok zehirli bileşiklerdir. •S Çok küçücük bir damlacık bile insanı öldürebilir. S Son yıllarda kendi başına sinir gazı olmayıp, birleşince tehlike yaratan çiftli
sinir maddeleri de üretilmiştir. (GB2, VX2)
Fizyolojik Etkileri
Burun akması Kusma Çırpınma
Göğüsün sıkışması Nefes almada güçlük Koma
Görüşün zayıflaması Görüşte bulanıklık Nefesin kesilmesi
Gözbebeklerinin küçülmesi Sendeleme Ölüm
Aşırı terleme Şaşkınlık
Adalelerin kasılması Uyuşukluk
Sinir Gazlarının Buhar Tehlikesine Karşı Korunma Tedbirleri :
S Sinir gazlannin atılma tehlikesi var ise derhal maske takılır, varsa sığınaklara
girilir. S Sinir gazlan solunum sistemiyle alındığında hayatta kalmak için; Nefes kesin ve
derhal koruyucu maskenizi takın, S ldk. içerisinde otomatik atropin enjektörünü uygulayın. Atropin yalnızca sinir
gazına maruz kalındığında yapılmalıdır.
Kalıcı Sinir Gazlarına Karşı Korunma Tedbirleri :
S Sıvı zerreciklerinin cilde temas ettikleri yerler en geç 1 dk. içerisinde silinmelidir.
silme işlemi yayılmaya neden olmayacak şekilde kirli yerler çimdiklenircesine
silinerek yapılmahdır. •S Cut iizerindeki yara ve kesikler tentiirdiyot ile silindikten sonra bantlanmalıdır. bu
yerlerden gazın vücut içine nüfus etmesi çok daha kolaydır. •S Cut iyice silindikten sonra cut temizleme kiti, kit yoksa % 0,5 lik sodyum
hipoklorit (çamaşır suyu), çamaşır suyu da yoksa bol sabunlu su ile yıkanır, sonra
% 95 lik etil alkol ile dezenfekte edilir. daha sonra sabunlu su ile tekrar yıkanır.
Sinir Gazlannin Sindirim Sistemi Yoluyla Alınması Durumunda:
•S Hasta kusturulmaz,
S Suni solunum yaptırılır,
•S En kısa zamanda hastaneye yetiştirilir.
Sinir Gazlanyla Zehirlenmede Dikkat Edilecek Hususlar:
■S Ani etkileri nedeniyle ilk yardım ve tedavi çok hızlı olmahdır.
•S Temizlemenin çok önemli olduğu unutulmamalıdır.
S Sindirim sistemi yoluyla zehirlenmelerde kusturma yapılmamalıdır.
Yakıcı Gazlar : (Hardal, Levizit, Fosgen oksim.).
•S Bu maddelere aym zamanda kabarcık gazlan denilmektedir. S Cildi, solunum organlannı, sindirim sistemini ve gözleri etkiler. •S Genelde sıvı olarak kullamhr. bu sıvılar veya buharlan ile temas edildiğinde; cildi, gözleri ve solunum organlannı yakar ve içi 1-1.5 It irin ve iltihap toplanmış
derin yaralar açar. bu yaralar öldürücü değildir, ancak iyileşmesi zordur ve uzun
zaman alır. •S Yakıcı gazların meydana getirdiği yaralar tedavi edilmediği takdirde enfeksiyon
dolayısıyla ölüm meydana gelebilir. •S Yakıcı gazlar kalıcıdır ve riizgar altı tehlike mesafeleri 10 km’dir. S Bu gazlann bir kısmı kokusuz; bir kısmı ise hardal, sanmsak, sardunya bayır
turpu veya acı badem kokusundadır. S Yakıcı gazlar etkilerini sinsice gösterirler, etkileri uzun süre sonra ortaya çıkar.
Yakıcı Gazlann Genel Fizyolojik Etkileri :
•S Gözlerde sulanma, yanma, iltihap,
S Gözlerde ışığa karşı hassasiyet,
•S Göz kapaklannın şişmesi,
S Öksürük ve boğulma hali,
•S Boğaz ve nefes borulannda iltihaplanma,
S Ciltte kızarıklık ve kabarcıklar,
•S Bulantı ve kusma.
Yakıcı Gazlara Karşı Korunma Tedbirleri :
S Yakıcı gazlann atılma tehlikesi var ise derhal maske takılır ve koruyucu teçhizat kuşanılır,
S Varsa sığınaklara girilir,
•S Yakıcı gazlarla temas durumunda ise göz temizlenir.
S Göz Temizliği : Gözler 15 dk. süre ile temiz su ile yıkanmahdır.
•S Cilt Temizliği : Cut temizliğinde önce steril bir bezle çimdiklercesine sıvı damlacıklan alınır ve sonra bol sabunlu su ile yıkanır. Cilt temizliğinde; fuller toprağı (aliiminyum silikat), sodyum hipoklorit (çamaşır suyu) de kullanılır.
Boğucu Gazlar:
Akciğer dokusuna etki eden, özellikle akciğer ödemine (su toplanmasına) yol açan kimyasal gazlardır.
Boğucu Gazlann Genel Fizyolojik Etkileri:
Öksürük Ağızdan köpük ve kan gelmesi
Burunda ve boğazda tahriş ve akıntı Kalp büyümesi
Solunumda güçlük ve göğüste darlık Kan koyulaşması
Gözlerde yaşarma Hızlı ve zayıf nabız
Dudaklarda morarma Böbrek yetmezliği
Baş ağrısı Aşın yorgunluk
Bulantı ve kusma Şok ve ani ölüm
Boğucu Gazlara Karşı Korunma Tedbirleri:
S Boğucu gaz atılma tehlikesi var ise derhal maske takılır.
•S Varsa sığınaklara girilir.
S Gaza maruz kalan hastalann ciltleri ldk. içerisinde bol sabunlu su ile yıkanır.
•S Göz kirlenmiş ise gözler bol temiz su ile 5-15 dk. süre ile yıkanır.
S Elbise kirli ise çıkarılıp havalandırılır.
Kan Zehirleyici Gazlar:
■S Kan zehirleyici gazlar genellikle gaz veya buhar olarak atılır, solunum yoluyla
viicuda girerler. S Viicut hiicrelerinin kandaki oksijeni kullanmalanna engel olarak kan ve dokular
arasında C02 değişimini bloke eden kimyasal maddelerdir. •S Nefes alma oranını hissedilir derecede azaltırlar. S Dolaşım,solunum ve merkezi sinir sistemlerini zehirlerler. •S Koruyucu maske korunmak için yeterlidir. S Sıvı maddeyi taşıyan personele koruyucu elbise giydirilmelidir. •S Etkileme hızı kısa, uçuculuğu yiiksek ve gaz durumunda havadan hafiftir. ■S Kan zehirleyici gazı fazla teneffiis eden kişiler birkaç dakika içinde kendilerini
kaybedebilir ve hatta ölebilirler.
Kan Zehirleyici Gazların Fizyolojik Etkileri :
Burun ve boğazda tahribat Gözlerde tahriş ve yaşarma
Titreme Baş ağnsı, baş dönmesi ve sersemleme
Öksürük Bulantı ve kusma
Göğüs darlığı ve boğulma hissi Boğazlarda ve nefes borusunda şiddetli acı
Solunum hızlanması, güç ve ağır solunum Dudaklarda, kulaklarda, tırnak altlarında ve
ciltte parlak, kırmızı veya pembe renk
görülmesi
Kan Zehirleyici Gazlara Karşı Korunma Tedbirleri :
■S Kan zehirleyici gaz atılma tehlikesi var ise derhal maske takılır, varsa sığınaklara
girilir, S Gaza maruz kalmış hasta, temiz havaya çıkarılır ve suni teneffiis yapılır, •S Oksijen verilir, amil nitrit ampulü koklatılır, ■S Kirletilmiş malzemeye cilt yolu ile temas edilmez, edilmiş ise sabunlu bol sıcak
suyla yıkanır, S Gözler etkilenmişse temiz bol su ile 10-15 dk. yıkanır.
NBC Ortamı ile ilgili genel yanlışları şu şekilde sıralamak mümkündür:
•S Bize olamaz,
S KİS ajanlan o kadar öldürücüdür ki nasıl olsa hepimiz öleceğiz,
•S Yapabileceğimiz bir şey yoktur.
S Tüm bu algılamalara karşı yapılabilecek NBC savunma faaliyetleri;
•S Sakınma,
S Korunma,
•S Temizleme (Dekontaminasyon) esasına göre yürütülmektedir.
Tehlikelerin belirlenmesi ve tanınmasında kullanılan malzeme ve teçhizatlar : Radyasyon keşif cihazları,
1. Radyakmetreler,
2. Dozimetreler.
Kimyasal Harp Maddelerinin Tespitinde Kullamlan Cihaz ve Malzemeler :
1. Kimyasal Harp Maddesi Belirleme Kağıdı (M8, M9)
2. Kimyasal Harp Maddesi Tespit Kiti (M-256).
3. Sinir Gazı Tespit Dedektörü.
4. Kimyasal Harp Maddesi Tespit Cihazı (CAM)
5. Sinir Gazı Belirleme Otomatik Alarm Cihazı
6. Kimyasal Harp Mad. Uzaktan Tespit Cih. (M21)
7. NBC Keşif Sistemi (FOX)
Biyolojik Harp Maddeleri Numune Alma Kiti - NBC Korunması:
Korunma; kurum ve personelin NBC ortamında kendisine verilen görevlere devam edebilmesi için, NBC harp maddelerine karşı alınması gereken bütün önlemleri kapsar. Ferdi korunma ve toplu korunma bir bütün olarak düşünülmelidir.
NBC Ferdi Koruyucu Teçhizatı :
1. NBC koruyucu maske
2. NBC koruyucu elbise
3. NBC koruyucu bot kılıfı
4. NBC koruyucu eldiven
1. Koruyucu Maske (SR 6 M) :
S Gözleri ve yüzü örterek kullanıcıyı; kimyasal harp maddeleri sıvı, damlacık ve buharlanna, biyolojik harp maddeleri ve toksinlerine, alfa ve beta partikiillerine karşı koruyan en önemli görevin gerektirdiği koruyucu durum teçhizatıdır.
•S Yoğun gaz ortamında asgari 80 dakika koruma sağlar.
S Halen MKE kurumu tesislerinde SR-6 M ve SR-10 ST modelled iiretilmekte olup bu maskeler TSKTerinin standart maskesi olarak kullamlmaktadır.
S Koruyucu maske, karbon monoksit gazı ve amonyak buharlanna karşı koruma sağlamaz. ayrıca havadaki oksijen miktarı yaşam şartları standardının altına düştüğü durumlarda (%16’dan daha az) ve dolayısıyla yangınlarda kullanılmaz.
2. Koruyucu Elbiseler:
koruyucu elbise, vücudu örterek kullanıcıyı kimyasal ve biyolojik harp maddeleri ile radyoaktif alfa ve beta parçacıklarına karşı koruyan önemli görevin gerektirdiği koruyucu durum teçhizatlarından biridir.
3. Koruyucu Bot Kılıfı :
Koruyucu bot kılıfı, bilinen turn kimyasal harp maddelerine, organizmalara ve radyolojik toz parçacıklarına karşı ayakları, 24 saat siireyle koruyan geçirgen olmayan butil kauçuktan imal edilmiş NBC koruyucu teçhizatıdır.
4. Koruyucu Eldiven:
Koruyucu eldiven geçirgen olmayan siyah butil (lastik) kauçuktan imal edilmiş dış eldiven ile teri emmesi için ince beyaz pamuktan imal edilmiş iç eldivenden meydana gelir.
Temizleme
Görevin yapılmasını sağlamak maksadıyla; kimyasal, biyolojik ve radyolojik kirlenmeden dolayı meydana gelen tehlikeyi yeteri kadar azaltma işlemidir.
Temizleme Maddeleri :
1. Standart Temizleme Maddeleri
2. Standart Olmayan Temizleme Maddeleri
3. Diğer Temizleyiciler
1. Standart Temizleme Maddeleri:
S 2 Numarah Temizleme Eriyiği (DS 2),
•S Sıcak İklim Kireç Kaymağı (STB),
S Maske Temizleme Soliisyonu,
•S Sabun ve Deterjanlar.
S Powershower Temizleme Maddesi
2. Standart Olmayan Temizleme Maddeleri :
Yakıcı (okside) edici temizleme maddeleri
İyotlu su temizleme maddeleri
- Mutfak ve yiyecek maddelerinin dezenfeksiyonunda kullanılan Klor
- Formalin
- Detroklorit
- Perasetikasit
- Etilenoksit
- Kalsiyum Hipoklorit
- Sodyum Hidroksit (Kostik Soda)
- Sodyum Karbonat (çamaşır sodası)
- Propanon (aseton)
- Etilen Glikol
- Karboksit
- Hiyamin
- Sodyum Hipoklorit (çamaşır suyu)
- Dietil Eter
- Eritici maddeler (benzin,Jp-4, gazyağı)
- Potasyum Hidroksit
- Nükleer
- Biyolojik
- Biyolojik
- Biyolojik
- Biyolojik
- Biyolojik
- Biyolojik
- Biyolojik, kimyasal
- Biyolojik, kimyasal
- Kimyasal
- Kimyasal
- Kimyasal
- Biyolojik
- Biyolojik
- Biyolojik, kimyasal
- Kimyasal
- Kimyasal
Not: 1 Karsılıgı 1 Dır Yanı (1-İyotlu su temizleme maddeleri 1- Nükleer )
3. Diğer Temizleyiciler:
- Su Nükleer, biyolojik, kimyasal
- Buhar Nükleer, biyolojik, kimyasal
- Emici Maddeler (toprak, talaş, kiil,
- bez parçası vb.) Kimyasal
- Kaplama Malzemeleri (beton, asfalt, Nükleer, biyolojik, kimyasal
- toprak, boya)
Temizleme Malzemeleri :
•S Kişisel Temizleme Malzemeleri ,
S Operatör Seviyesinde Kullanılan Temizleme Malzemeleri ,
•S Temizleme Sistemleri.
Temizleme Çeşitleri :
S Personel dekontaminasyonu,
•S Araç dekontaminasyonu,
■S Arazi dekontaminasyonu,
•S Koruyucu teçhizat temizliği,
S Gıdalan temizliği,
•S Hasta temizliği.
Öneriler ve Korunma Tedbirleri :
1. Siren, ikaz ve alarm işaretlerine uyulmalıdır.
2. Personel eğitilmelidir,
3. Giivenlik personeli NBC malzeme ve teçhizatı ile teçhiz edilmelidir,
4. Toplu korunma planlaması yapılmalıdır,
5. Sığınakların çalışabilirliği denenmelidir,
6. Toplu korunma sığınağı olmayan yerlerde, PVC sistemli (Contalı) kapı ve
pencereler tercih edilmelidir,
7. Contalı kapı ve pencere sistemi olmadığı yerlerde kapı ve pencerelerin sızdırmazlığı sağlanmalıdır,
8. Tesislere girişte personel iizerinde NBC kirliliği araştınlmalıdır,
9. Paket ve mektuplar yüksek dozajda ultraviyole ışınlarından geçirilmelidir. (Mikroorganizma ve sporların öldürülmesi için).
Not: Bunuda Ben Ekliyeyim Dedım Konu Icınde Geçmemiş 
Mühabere Sırasında NBC Ferdi Koruyucu Teçhizatı Giyerken Dk Giyinilir Oyle Laylumlum Şeklınde Gıyılmıyor.Maskenın bellı takma 1 Sn var aynı seyler dıger tehçhizatlar için de gecerlıdır. Aklıma Gelemedıgın den sn Leri Yazamıyorum 
. Bilmenız gereken Dk gıyılmesıdır
