ADIYAMAN. Güneydoğu Anadolu Bölge-si'nin Orta Fırat bölümünde yer alan Adıyaman ilinin toprakları kuzeyde Doğu Anadolu'
Adıyaman kenti hem ilin, hem de Güneydoğu Anadolu'nun küçük bir ticaret merkezidir.
ya, batıda Akdeniz Bölgesi'ne kadar uzanır. Doğusunda ve güneyinde akan Fırat Irmağı, ilin Diyarbakır ve Urfa illeriyle sınırını çizer. Geçilmesi güç, savunulması kolay olduğu için tarih boyunca yerleşme yeri olarak seçilen Adıyaman, üzümü, nitelikli tütünü ve Nemrut Dağı'ndaki dev tanrı başı heykelleriyle ünlüdür.
ADIYAMAN İLİNE İLİŞKİN BİLGİLER
YÜZÖLÇÜMÜ: 7.614 km2. NÜFUS: 430.728 (1985). İL TRAFİK NO: 02.
İLÇELER: Adıyaman (merkez), Besni, Çelikhan, Gerger, Gölbaşı, Kâhta, Samsat.
İLGİ ÇEKİCİ YERLER : Adıyaman, Kâhta ve Besni kaleleri; Adıyaman Müzesi; Cendere Köprüsü; Nemrut Dağı kalıntıları; Karakuş Tepesi; Pirin (Perre) ve Gümüşkaya mağaraları; Gölbaşı Gölleri.
Doğal Yapı
Toroslar'ın güneydoğu uzantıları içinde yer alan il toprakları genel olarak dağlık ve yaylalıktır. Güneydeki tarım yapılabilir düzlüklerin yükseltisi 600 metre iken kuzeydeki dağların yükseltisi 2.551 metreye ulaşır.
Malatya Dağlan adını alan Güneydoğu Toroslar'ın batı uzantıları ilin kuzeyini kaplar. Kuzeye gidildikçe yüksekliği artan Malatya Dağlan'nın birçok tepesi 2.000 metreyi aşar. Akdağ, 2.551 metreye ulaşan doruğuyla bu dağlann en yüksek noktasıdır. 2.150 metre yükseklikteki Nemrut Dağı (bak. nemrut Da-Gl), Kommagene Krallığı'nın tapınak kalıntıları olan, taştan yapılmış çok sayıdaki tanrı başlarıyla yerli ve yabancı turistlerin ilgi odağıdır. Nemrut Dağı'nın doruğundan bakıldığında yalnız Adıyaman değil Urfa ve Diyarbakır toprakları da görülebilir. Bu dağların eteklerindeki çayırlıklar hayvan otlatmaya elverişlidir.
İl topraklarının yaklaşık üçte birini oluşturan güney bölümü, yükseltisi 600 ile 1.000 metre arasında değişen engebeli bir yapıdadır. Adıyaman ilinin başlıca yerleşmeleri bu kesimde yoğunlaşmıştır. İl topraklarının ancak yüzde onunu kaplayan ovaların en önemlileri, toplam 815 km2Tik bir alana yayılan Kâhta ve Adıyaman ovalarıdır.
İlin en önemli akarsuyu olan Fırat, Malatya Dağları'nın güney yamaçlarından doğan bütün akarsuları toplayarak ormanlarla kaplı derin boğazlar içinde akar. Fırat Irmağı üzerinde yapılmakta olan Atatürk Barajı tamamlandığında ülkenin en büyük barajı olacaktır. Oluşacak baraj gölünün yatağı«Adıyaman kentinin 5 km yakınına kadar uzanacağı ve birçok yerleşim yeri baraj gölünün suları altında kalacağı için yeni yerleşmeler kurulmaktadır.
Batıdaki Gölbaşı Gölleri'nden doğan ve Kahramanmaraş topraklarına geçerek Ceyhan'a karışan Aksu dışındaki bütün akarsular Fırat'a akar. Göksu, Kalburcu Çayı, Kâhta Çayı ve Ziyaret Çayı Fırat'a katılan önemli akarsulardır.
Adıyaman ilinin sınırları içinde dört küçük göl vardır. Gölbaşı Gölleri adıyla anılan Gölbaşı, Azaplı ve İnekli adındaki üç göl Toroslar üzerinde oluşmuş kaya gölleridir. Yağışlı aylarda taşarak birleşen bu göllerde bol balık bulunur. Kâhta Çayı'nın çıktığı Abdülharap Gölü ise ulaşılması güç dağlık bir bölgededir ve ormanlarla çevrilidir.
Adıyaman ilinde genel olarak bütün Güneydoğu Anadolu'da egemen olan bozkır iklimi görülür. Bununla birlikte, yüzey biçimlerinde görülen iki ayn bölge özelliği iklime de yansımıştır. Kuzeydeki dağlık topraklarda kışlar soğuk ve çok karlı, yazlar serindir. Gece ile gündüz arasında büyük sıcaklık farkları vardır. En çok kar alan yer ilin kuzeydoğu bölümüdür. Dağlık bölgenin alçalarak sona erdiği güneydeki yaylalarda kışlar ılık, yazlar sıcak ve kurak geçer. Gölbaşı'nın küçük bir bölümünde Akdeniz iklimine rastlanır. Yıllık ortalama yağışın 835 mm olduğu Adıyaman'da en çok yağış ocak, en az yağış ağustos aylarında düşer.
Ormanlar il topraklarının yüzde 17'sini kaplar. Dağlık yörelerde meşelik ve fundalık olan orman alanlarında fundalıklar daha geniş yer tutar. Otlakların bulunduğu yaylalar hayvancılığı ilin başlıca geçim kaynağı durumuna getirmiştir.
Adıyaman ili av hayvanları yönünden oldukça zengindir. Su boylarında ve göl kıyılarında keklik, yabanördeği ve yabankazı görülür. Gölbaşı çevresinde ve yükseklerde de yabandomuzu oldukça boldur.
Kaynak: MsXLabs.org &Temel Britannica
