BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI'NIN KRONOLOJİSİ

1914

haziran
28- Saraybosna suikastı.
temmuz
28. Avusturya-Macaristan Sırbistan'a savaş açtı.
ağustos
1. Almanya Rusya’ya savaş açtı.
2. Türkiye genel seferberlik ilan etti.
3. Almanya Fransa'ya savaş açtı
4. İngiltere Almanya'ya savaş açtı.
5. Avusturya-Macaristan Rusya’ya savaş açtı.
10. Goeben ve Breslau gemileri Çanakkale’de.
16. Almanlar'ın Liâge’i alışı.
20. Almanya' nın Fransa' ya saldırması.
23. Japonya Almanya’ya savaş açtı.
—Almanlar’ın Charleroi ve Mons'u alması.
26. Almanlar'ın Tannenberg zaferi.
29. Guise çarpışmaları.
eylül
3. Papa Pius X'un ölümü, yerine Benedictus XV.'in seçilmesi.
—Ruslar'ın Lvov'u alması.
6-13. Marne savaşı.
14. Falkenhayn, Moltke’nin yerine geçti.
18. Almanlar’ın Flandres'a saldırıya geçmeleri. (Course â la mer).

ekim
9. Anvers’in düşüşü.
29. İngiltere, Almanya’ya abluka uygulama kararı aldı.
30. Odesa'nın topa tutulması.

kasım
1. Coronel deniz savaşı.
2. Rusya Türkiye'ye savaş açtı.
3. İngiliz - fransız donanmasının Çanakkale'nin dış tabyalarını bombardımanı...
5. Fransa ve İngiltere Türkiye’ye savaş açtı.
7. Japonlar ve ingilizler’in Çingdao’ ya Almanlar'dan alması.
14. Cihadı ekber ilanı.
17. Rus donanmasının Trabzon'u bombardımanı.
22. ingilizler’in Basra’ yı alması.

aralık
2. AvusturyalIların Belgrad'ı alması.
6. Almanlar'ın Tödz’u alması.
8. Falkland deniz savaşı.
13. Sırplar’ın Belgrad’ı geri alması.
21. Sarıkamış harekâtının başlaması.

1915

ocak
28. ingilizler’in Çanakkale’yi geçme kararı.

şubat
3. Birinci kanal harekâtı.
4. Almanlar'm ilk denizaltı savaşını başlatmaları.
17 Fransızlar ın Champagne’a saldırıları.

mart
18. Fransız ve ingilizler’in Çanakkale'ye yaptıkları deniz saldırısının başarısızlığı.

nisan
22. Almanlar'ın Flandres'da ilk kez zehirli gaz kullanmaları.
25. Müttefiklerin Gelibolu’ya çıkarma yapmaları.
26. Müttefikler le italyanlar arasında Londra anlaşması.

mayıs

2. Almanlar'ın Rusya'ya saldırması.
7. Lusitanıa'nin torpillenmesi.
9. Artois'da ilk transız saldırısı.
17. Van'ın Rus ve Ermeniler tarafından işgali.
23. İtalya'nın Avusturya-Macaristan'a savaş açması.

haziran
1. Almanlar ın Dniestr nehrine ulaşması.
22. Lvov'un AvusturyalIlar ve Alınanlarda geri alınması.

temmuz
7. ilk müttefiklerarası konferansın Chantilly'de toplanması.
9. ingilizler’in Alman Güney Afrikası'nı işgal etmesi.
14. Almanlar'ın Nyemen ve Narew' de saldırıları.

ağustos
5. Almanlar'ın Varşova’yı, AvusturyalIların ivangorod'u alması. Sarrail'in Doğu Ordusu komutanlığına getirilmesi.
20. İtalya’ nın Türkiye’ye savaş açması.
25. Almanlar'ın Brest-Litovsk’u alması.

eylül
18. Almanlar’ın Vilna’yı alması.
25. Champagne ve Artois’da ikinci transız saldırısı.

ekim
5. Bulgaristan'ın savaşa girişi. Sarrail'in ve ilk fransız birliklerinin Selanik'e girişi.
9. Avusturya-alman birliklerinin Belgrad’ı alması.
14. Bulgaristan'ın Sırbistan’a savaş açması.
16. İngiltere’nin Bulgaristan’a savaş açması.
17. Fransa’nın Bulgaristan’a savaş açması.
19. İtalya' nın ve Rusya'nın Bulgaristan'a savaş açması.

kasım
21. Sırplar ın Yeni Pazar’da bozguna uğrayıp geri çekilmesi.
24. Sırp hükümetinin işkodra’ya sığınması,

aralık
2. Joffre'un fransız orduları başkomutanı olması.
6-8. Chantilly'deki ikinci müttefik konferansı.
19. Haig'in, French' in yerine İngiliz orduları başkomutanlığına getirilmesi.
28. İngiltere’de zorunlu askerlik hizmetinin getirilmesi.

1916

ocak
8. Fransız-ingiliz birliklerinin Gelibolu’ dan çekilmeleri.
16. Sarrail’in, Selanik’teki fransız-ingiliz kuvvetlerinin başkomutanı olması.

şubat
16. Ruslar ın Erzurum'u alışı.
21. Verdun savaşı’nın başlaması.
25. Almanların Douaumont’u alışı.
—Petain’in Verdun cephesi komutanı oluşu, mart
15. Avusturya-Macaristan'ın Portekiz'e savaş açması.

nisan
18. Ruslar'ın Trabzon'u alması.
24. İrlanda ayaklanmasının başlaması.
29. ingilizler’in Kut ül-Amare'de teslim olmaları.

mayıs
15. AvusturyalIların İtalya’ya saldırıya geçişi.
31. Jutland savaşı,

haziran
2. Mekke şerifi Hüseyin'in OsmanlI devletine karşı ayaklanması.
6. Almanların Vaux kalesini alışı.
16. Ruslar'ın Galiçya ve Bukovina'ya saldırıya geçişi.
23. Verdun’de şiddetli alman saldırısı.

temmuz
1 Somme savaşı’nın başlaması.
11. Almanlar’ın Verdun'de son direnişleri.
27. ikinci kanal harekâtı,

ağustos
27. Romanya'nın Avusturya-Macaristan’a savaş açması.
28. Almanya'nın Romanya’ya savaş açması.
30. Türkiye'nin Romanya'ya savaş açması,

eylül
3. Almanlar’ın Darüsselam’da teslim olması.
14. Müttefiklerin Makedonya' ya saldırması.
15. İngiliz tanklarının ilk kez Flers’de kullanılması,

ekim
23. Alman-bulgar birliklerinin Köstence'ye girişi.
24. Fransızların Douaumont’u geri alışı.

kasım
2. Fransızların Vaux kalesini geri alışı.
7. ABD’de Wilson’un yeniden başkan seçilişi.
21. Avusturya-Macaristan imparatoru Franz-Joseph'in ölümü. yerine Kari l'in geçişi,

aralık
6. Almanlar'ın Bükreş’e girmesi.
12. Nivelle'in, mareşal rütbesi alarak Joffre’un yerine geçmesi.
26. VVİlhelm ll'nin barış önerisi.

1917

ocak
5. Rus ve rumen kuvvetlerinin Dobruca’yı terk etmeleri.

şubat
1. Şiddetli denizaltı savaşının yeniden başlaması.
3. Alman-amerikan diplomatik ilişkilerinin kesilmesi.
21. Almanların Hindenburg hattına çekilişi.
24. Türkler’in Kut ül-Amare'yi kaybetmesi.

mart
10. Petrograd’da genel grev.
11. İngilizlerle Bağdat'ı alması.
13. Çin ile Almanya arasındaki diplomatik ilişkilerin kesilmesi.
15. Rus çarının tahtını bırakması.
21. Çarın tutuklanması.
26. Birinci Gazze savaşı,

nisan
2. ABD’nin savaşa girmesi.
16. Nivelle'in saldırıya geçmesi.
19. ikinci Gazze savaşı.
— Nivelle'in saldırısının başarısızlığı.
28. Pâtain'in genelkurmay başkanı olması,

mayıs
15. Foch’un, Pâtain’in yerine başkomutanlığa atanması.
20. Fransız ordusunda ayaklanmaların başlaması, haziran
29. VVİlhelm II ile Monsignore Pacelli arasında görüşmeler.

temmuz
21. Rusya'da Kerenskiy’nin, prens Lvov'un yerine başbakan olması, ağustos
14. Çin'in Almanya'ya savaş açması.
20. Fransızların Verdun'de saldırıya geçmesi.

eylül
3. Almanlar'ın Riga'ya girişi,
11. Guynemer'in ölümü.

ekim
23. Fransızlarla Malmaison zaferi.
24. İtalyanların Caporetto’da bozguna uğraması.

kasım
2. Siyonizm üstüne Balfour bildirisi.
—ABD ile Japonya arasında Çin konusunda anlaşmalar.
6. Rapallo’da Müttefik devletler konferansı ingılızler’ in Passchendaele'yi alması.
7. ingılizler in Gazze'yi alması. Rusya'da bolşeviklerın iktidara gelmesi.
8. İtalya’ da Diaz'ın, Cadorna’ nın yerine geçmesi.
16. Fransa’ da Clemenceau kabinesinin kurulması.
20. ingılızler’ m Cambrai’ye yoğun tank saldırısı,

aralık
7, ABD'nin Avusturya-Macaristan'a savaş açması.
9. Romanya'nın ateşkes imzalaması İngilizlerle Kudüs'ü alması.
15. Brest-Litovsk ateşkesi

1918

ocak
8. Wİlson'un on dört ilkesi,

şubat
9. ilk Brest-Litovsk antlaşması. (Orta Av rupa imparatorlukları ve UkraynaV
10. Alman-rus görüşmelerinin kesilmesi.
12. Türk ordusunun Doğu Anadolu'da ilerlemeye başlaması.
24. Trabzon'un geri alınması,

mart
3. ikinci Brest-Litovsk antlaşması (Orta Avrupa imparatorlukları ve Rusya).
13. Erzurum’un geri alınması.
21. Birinci alman saldırısı; Somme bölgesinde.
26. Doullens konferansı; Foch'un Müttefiklerin Batı Orduları başkomutanlığına getirilmesi,

nisan
5. Japonlar'ın Vladivostok'u işgal etmesi.
7. Van'ın geri alınması.
9. ikinci alman saldırısı: Flandres'da.
14. Foch'un, Müttefik orduları başkomutanı olması.
— Batum'un alınması.
25. Kars'ın geri alınması,

mayıs
7. Orta Avrupa imparatorlukları ile Romanya arasında Bükreş antlaşması.
27. Üçüncü alman saldırısı: Chemin des Dames üzerine.
30. Almanlar'ın Marne nehrine ulaşması,

haziran
9. Dördüncü alman saldırısı: Matz'da.

temmuz
15. Fransa'da beşinci ve son alman saldırısı: Champagne'de.
16. Rus imparatorluk ailesinin katledilmesi.
18. Champagne'da müttefik karşı-saldırısı.

ağustos
6. Foch'un Fransa mareşali olması.
8. Müttefiklerin Picardie’ye saldırması.

eylül
12. Amerikalıların Saint - Mihiel'e saldırması.
15. Franchet d'Esperey'in Makedonya'ya saldırması. Bakü'nün ingilizler'den geri alınması.
19. ingılizler' in Filistin'de genel saldırısı.
26. Champagne'dan Flandre'a dek müttefik saldırıları.
29. Bulgarlarla ateşkes imzalanması.
30. ingilizler'in Şam'ı alması.

ekim
2. Saint-Ouentin'in geri alınması.
4. Almanlar'ın Wilson'a ilk notası.
9. Cambrai'nin geri alınması.
14. Çeklerin bağımsızlık ilanı.
16. Müttefikler' in Sofya'ya girmesi.
17. Lille ve Douai'nin geri alınması.
19. Belçikalılar'ın Brugge'ye girmesi.
24. Macarların bağımsızlık ilanı.
25. ingilizler'in Halep'i almaşı.
27. Vittorio Veneto komutasındaki İtalyanların zaferi. Almanlar’ ın VVilson'dan ateşkes istemi.
29. Hırvatların ve Slovenler'in bağımsızlık ilanı.
30. Türkiye ile Mondros mütarekesi.

kasım
1. Sırplar'ın Belgrad'a girmesi.
3. AvusturyalIlarla Padova ateşkesi.
7. Polonyalılar'ın bağımsızlık ilanı.
9. WilhelmM'nıntahttançekılmesi.
10. Mâziâres ve Charleville'nin geri alınması.
11. Rethondes ateşkesi.
12. Rusya'nın Brest-Litovsk antlaşmasını reddetmesi.
—AvusturyalIların Almanya’ya bağlı bir cumhuriyet ilan etmeleri.
14, Doğu Afrika'nın teslim olması.
19. Fransızların Metz'e girmesi. Pâtain'in Fransa mareşali olması.
21. Alman donanmasının gözaltında tutulmak üzere İngiliz sularına getirilmesi.
25. Fransızların Strasbourg'a girmesi,

aralık
11. Müttefiklerin Koblenz (Amerikalılar), Mainz (Fransızlar) ve Köln'e (ingilizler) girmesi.

barış antlaşmaları

• 28 haziran 1919, Almanya ile Müttefikler arasında Versailles antlaşması.
• 10 eylül 1919, Avusturya ile Müttefikler arasında Saint -Germainen -Laye antlaşması.
• 27 kasım 1919, Bulgaristan ile Müttefikler arasında Neuilly antlaşması. 4 haziran 1920, Macaristan ile Müttefikler arasında Trianon antlaşması. 10 ağustos 1920, Türkiye ile Müttefikler arasında Sevr (Sövres) antlaşması. (Bu antlaşma Ankara'daki TBMM hükümetince tanınmadı.)
• 14 ekim 1920, SSCB ile Finlandiya arasında Tartu (Dorpat) antlaşması. 12 kasım 1920, İtalya ile Yugoslavya arasında Rapallo antlaşması.
• 18 mart 1921, Polonya ile SSCB arasında Riga antlaşması.
• 24 temmuz 1923, Türkiye ile Müttefikler arasında Lozan antlaşması. (Türk.Kurtuluş savaşı sonrasında.)