Lefkoşe

Kıbrıs Adası'nın iç kesimlerinde Kanlı Dere kıyısında kurulmuş tarihi çok eski dönemlere uzanan bir kenttir. Günümüzde ikiye bölünmüş olan kent hem Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin, hem de Kıbns Cumhuriyeti'nin başkentidir. Aynı zamanda ba­ğımsız Kıbrıs Kilisesi'nin de başpiskoposluk merkezidir.

Lefkoşe adanın en önemli tarım alanı olan İçova'nın ortasında yer alır. Kıbrıs'ın önde gelen kültür, sanat, sanayi ve ticaret merkezi olan Lefkoşe yeni ve eski kent olarak ikiye ayrılır. Eski kent 11 burcu ve birkaç kapısı olan, Venedikliler döneminde yapılmış, daire biçiminde bir surla çevrilmiştir. Tarihsel yapı­lar, müzeler, iş ve ticaret merkezleri resmi daireler eski kentte bulunur. Yeni kent ise eski kentin büyüyerek sur dışına tasmasıyla oluşmuştur. Yönetsel bakımdan iki ayrı il durumundaki kentin Kuzey Kıbrıs Türk Cum­huriyeti'nin elindeki toprakları eski kentin beşte ikilik bölümünü oluşturur.

Kıbrıs Adası'nın en eski yerleşim yeri olan Lefkoşe'nin batı dillerindeki adı Nicosia'dır. Eskiçağlarda Ledrai, Ledra gibi adlar alan kente Bizanslılar Lefkosia derlerdi. Lefkoşe 12. yüzyılda Haçlı Seferleri sırasında Kıbrıs'a egemen olan Lusignan ailesi döneminde 300 yıl boyunca yönetim merkezi oldu. Bir süre, 1489'da adayı ele geçiren Venediklilerin ege­menliğinde kaldıktan sonra 1571'de Osmanlıların eline geçti. Osmanlı yönetimi 1878'de adanın İngilizlere verilmesine kadar sürdü. Daha sonra 1960'ta bağımsız Kıbrıs Cumhuri­yeti kurulunca bu yeni devletin başkenti oldu. 1963'te Türkler ile Rumlar arasında çıkan çatışmaların ardından kent ikiye bölündü. 1974 Kıbrıs Barış Harekâtı'ndan sonra bu bölünme kesinlik kazanarak iki kesim "Yeşil Hat" adı verilen bir sınırla ayrıldı.

Lefkoşe'de bulunan pamuk ipliği, dokuma, sigara, un, konfeksiyon, alkolsüz içki, ayak­kabı ve giyim eşyası fabrikaları iç pazara yönelik üretim yapar. Nüfusunun çoğunluğu tarımla uğraşan kentte buğday, arpa, sebze ve meyve yetiştirilir. Kent adanın öbür kesimle­rine karayollarıyla bağlanır. Ayrıca Lefkoşe’nin 33 km güneydoğusundaki Larnaka'da yeni bir uluslararası havaalanı yapılmıştır.

Lefkoşe'de han, cami, bedesten gibi birçok eski yapı vardır. Kentin güneybatısında eski Ledrai kentinin kalıntıları bulunur. Lefko­şe'deki en eski yapılardan biri olan ve 14. yüzyılda bitirilen Ayasofya Katedrali gotik üslupla yapılmıştır. Osmanlılar'ın Kıbrıs'ı al­masından sonra iki minare eklenerek camiye çevrilen Ayasofya'ya daha sonra Selimiye adı verilmiştir.