İĞNE
—Nük. müh. Yakıt iğnesi, nükleer yakıt içeren, silindir biçiminde, çok küçük çaplı öğe. (Kimi reaktör tiplerinin kalbinde çok sayıda iğne bulunur: Creys-Malville santralının [1 200 MW] hızlı nötron reaktöründe yaklaşık 100 000.)

—Seram, iğne bezi, desenlerin çizildiği taslak kâğıdının altına konarak, üzerine iğneleme yoluyla motiflerin çıkarıldığı yumuşak bez.

—Sil. Ateşleme iğnesi, fişek, top mermisi ya da mayındaki barut hakkını ateşlemek için yay etkisiyle kapsüle çarpan, sivri uçlu metal parça.

—Mekanizmayla doldurulan ilk tüfeklerde (Dreyse, 1827; Chassepot, 1866) fişek kapsülüne çarparak ateşlemeyi sağlayan ince çelik çubuk.

—Tarönc. Dikiş dikmeye yarayan, kemik ya da fildişi çubuk. (Delikli iğneler solutrö evresinden başlayarak üst yontmataş döneminde ortaya çıktı.)

—Ted. Tedavi ya da teşhis amacıyla organizmaya bir şey (ilaç) vermek ya da organizmadan bir şey almak (ponksiyon, vb.) için kullanılan içi boş sivri araç.

—Tekst. Üzerinde çıkıntılar bulunan ve iğneleme tekniğinde kullanılan metal çubuk.
iğne düzeltme pensi, bir tarağın dişlerini değiştirmeye yarayan yassı pens.

—Terz. iğne ardı - İĞNEARDİ.iğne yastığı - İĞNELİK.

—Tıp. iğne yuvası, bir sondanın sokulmasını kolaylaştıran ve maden, tahta ya da fildişinden yapılmış olan aygıt,
—iğnenin geçip yerleştiği şırınga ucu.

—Tuhf. Tuhafiye tezgâhlarının donatıldığı ve gaga adı verilen kıvrık ucu üzerinde ilmekleri oluşturmaya yarayan su verilmiş çelik çubuk.
Pistonlu iğne, gagası, gövdenin içinde yiv üzerinde ya da uzunlamasına bir kertik boyunca kayan bir çubuğun yardımıyla kapanan iğne.

—Zool. Böceklerde (özellikle de zarkanatlılarda) genellikle bir zehir salgıbezine bağlanan, sivri, ince, içi oyuk, geriye çe- kilebilen, bazen tırtıllı, saldırı ya da savunma silahı (avın ya da düşmanın dokuları içine zehir boşaltmaya yarar), görevi yapan tek organ. (Bk. ansikl. böl.)
Balıklarda, bir zehir salgı bezine bağlı olan ya da olmayan, kemikleşmiş ya da kireçleşmiş güçlü diken; değişikliğe uğramış bir ışındır. Buna bazen "diken” de denir.

—ANSİKL. Çelik iğne üretimine Ortaçağ' da başlandı, ama bu iğneler, uzun süre, iplik geçirilecek bir deliği bulunan bir çividen farksızdı. Parlak çelik iğne üretimi 1500'e doğru ispanya'da başladı, XVI. yy.'da İngiltere ve Almanya’da yaygınlaştı.
Bugün, tüm dikiş iğneleri yuvarlak olarak haddelenmiş 5,5 mm çapındaki çelik telden üretilir, çekmeyle istenilen çaplar elde edilir. Çaplar 3 mm ile (kalın ambalaj iğnelerinde) 0,35 mm (en ince dikiş iğnelerinde) arasında değişir Tel çekme işlemlerinin teli sertleştirme gibi bir sakıncası olduğu için, eylemsiz gazlı atmosferde tavlanması gerekir. Bugün iğne üretimi tümüyle otomatikleşmiştir. iğneler, hep ikişer ikişer başları birleşik olarak üretilir. Makineler teli dikine kaldırır, iki iğne boyunda bir parça keser ve kesilen parçanın iki ucu sivriltilir. Büyük preslerle iki iğnenin delikleri açılır, daha sonra bir makine iki iğneyi birbirinden ayırır, yanlarını kalıplar ve iğne başlarını yuvarlaklaştırır. Bu işlemlerden sonra iğneyi sertleştirmek için su verilir ve esneklik kazandırmak amacıyla "menevişleme" uygulanır. Üretim süreci, parlatma ve elektrolitik nikel kaplamayla son bulur.
Tekli, ikili, üçlü, hatta dörtlü iğnelere rastlanır, iğneyi yapmada kullanılan çeliğin kalınlığına göre çap çok inceyse ince iğne, çap kalınsa kalın iğne ortaya çıkar. Dövme iğneler, iri balıkları avlamada kullanılan, madeni kıvrım yeri yassıtılmış (bu işlem iğneye dayanıklılık kazandırır), oldukça büyük iğnelerdir.

—Dantele,

• iğne oyası, düz ve üç boyutlu olmak üzere iki şekilde yapılır. Üç boyutlu iğne oyalarında daha çok üçgen ilmekler kullanılarak çeşitli çiçek ve meyve motifleri oluşturulur. Tülbent, yazma vb. örtülerin kenarlarına daha çok üç boyutlu iğne oyaları geçirilir. Düz iğne oyalarıysa bir iplik ya da kumaş kenarına kare ilmeklerle işlenir ve ince dantel görünümündedir. Daha çok geometrik desenlerin kullanıldığı düz iğne oyalarından yaka, kol kapağı, çeşitli örtüler ve değişik süsleme bordürleri yapılır.
• iğne oyaları, Anadolu'nun hemen her yöresinde kadınların boş zamanlarını değerlendirme amacıyla yaptıkları başlıca el işlerindendir. Yazma, tülbent, mendil, yağlık ve çeşitli örtülerin kenarlarına gömleklerin yaka ve kollarına yapılır, baş süslemelerinde kullanılır. Çoğunluğu doğadan esinlenilerek oluşturulan motiflere kaynağı ya da biçimine göre, "mor sümbül”, “yabangülü”, “efe bıyığı", “garip yuvası”, “kırmızı biber” vb. adlar verilir. Özgünlüğüyle Anadolu el sanatları jçinde önemli bir yeri olan iğne oyalarının geçmişteki örneklerinden pek azı günümüze kalmıştır. Son zamanlarda çeşitli özel ve resmi kuruluşlar, bu halk sanatının özgünlüğünü yitirmeden sürdürülmesi, yaşatılması ve örneklerinin toplanması amacıyla çalışmalar yapmakta, yarışmalar düzenlemektedirler.

—Zool. Böceklerdeki iğne hep karnın ucunda bulunur. Zarkanatlılarda (balarıları, yabanarıları) iğne, iki tırtıllı tel içeren ki- tinli bir iğne kılıfından oluşur; dibine, iğnenin karından çıkmasını ve her yöne doğrulmasını sağlayan bazı parçalar eklemlenmiştir. Bir zehir salgıbezinin ağzı iğnenin dibine açılır.

Arının ve akrebin iğnesi vardır. Ayrıca zehir akıtmasalar da sokucu böceklerin (sivrisinek gibi ikikanatlılar, tahtakurusu gibi çeşitkanatlılar) hortumlarına da iğne denir Aynı işlevi yapan çift organlara (örümceklerin, kırkayakların, engereklerin zehir çengelleri) hiçbir zaman “iğne” denmez.