HIRVATİSTAN

RESMİ ADI: Hırvatistan Cumhuriyeti.
YÖNETİM BİÇİMİ: Çok partili, iki meclisli cumhuriyet.
YÜZÖLÇÜMÜ: 56.538 km2.
NÜFUS (1992): 4.808.000.
BAŞKENT: Zagreb.
BAŞLICA KENTLER VE NÜFUSLARI (1991):
Zagreb (930.753), Split (206.559), Rijeka (205.842), Osijek (164.589), Zadar (134.669).
KONUM Güneydoğu Avrupa, Adriyatik Denizi kıyısında, Bosna-Hersek ve Slovenya arasında yer almaktadır. Coğrafi konumu: 45 10 Kuzey enlemi, 15 30 Batı boylamı
Yüzölçümü: toplam: 56,542 km²
Sınırları: toplam: 2,028 km
sınır komşuları: Bosna-Hersek 932 km, Macaristan 329 km, Yugoslavya 266 km, Slovenya 501 km
Sahil şeridi: 5,835 km
İklimi: Akdeniz ve kıtasal iklim etkilidir.
Arazi yapısı: Coğrafik olarak çeşitlilik göstermektedir; Macaristan sınırı boyunca düz ovalar, Adriyatik kıyısında yüksek olmayan dağlar ve dağlık bölge yer almaktadır.
Deniz seviyesinden yüksekliği: en alçak noktası: Adriyatik Denizi 0 m
En yüksek noktası: Dinara 1,830 m
Doğal kaynakları: Petrol, az miktarda kömür, boksit, demir, kalsiyum, doğal asfalt, silis, mika, kil, tuz, hidro enerji
Arazi kullanımı:
tarıma uygun topraklar: %21
Sürekli ekinler: %2
otlaklar: %20
Ormanlık arazi: %38
Diğer: %19 (1993 verileri)
Sulanan arazi: 30 km² (1993 verileri)
Doğal afetler: Yıkıcı deprem.

Sosyalist ülkelerde 1989'dan bu yana gerçek­leşen büyük değişimler sonucunda 1991'de bağımsız devletler arasına katılan Hırvatistan, Yugoslavya'yı oluşturan altı cumhuriyetten biriydi. Balkan Yarımadası'nın kuzeybatısın­da yer alan Hırvatistan, İstra Yarımadası'nın (İstria) büyük bölümünü, Dalmaçya'yı ve es­kiden Macaristan'ın parçası olan Slavonya'yı kapsar. Kuzeybatıda eski Yugoslavya cumhu­riyetlerinden Slovenya, kuzeyde Macaristan, doğuda Yugoslavya güneyde eski Yugos­lavya cumhuriyetlerinden Bosna-Hersek, ba­tıda da Adriya Denifci'yle çevrilidir.
Ülkenin kuzeydoğu kesimi genellikle ve­rimli topraklarla kaplı düzlüklerden oluşur. Adriyatik kıyısında uzanan Dinar Alpleri'nin yer aldığı Dalmaçya dağlık ve engebelidir. Doğal güzelliğiyle ünlü kıyı şeridinde çok sa­yıda körfez ve liman bulunur. Dalmaçya kı­yılarının açıklarında kıyıya paralel bir dizi ada vardır. Istra Yarımadası'yla Dalmaçya kıyıla­rında Akdeniz iklimi hüküm sürer. Bu bölge­lerde yazlar sıcak ve kurak, kışlar ılık ve ya­ğışlı geçer. İç kesimlerle dağlık bölgelerde ik­lim daha serttir. Ülke topraklarının yüzde 37'si ormanlarla kaplıdır. Kıyı bölgesinde yaygın bitki örtüsü makilerdir.

Bir Slav halkı olan Hırvatlar ülke nüfusu­nun yüzde 75'ini oluşturur. Sırplarin oranı ise yüzde 12 dolayındadır. Nüfusun yaklaşık yüz­de 77'si Katolik'tir. Kentlerde yaşayanların oranı yüzde 51 dolayındadır. En büyük yer­leşme başkent Zagreb'dir.

Hırvatistan ekonomisi II. Dünya Savaşı'n-dan önce bitkisel üretime ve sığır besiciliğine dayanıyordu. Savaş sonrasında sanayi hızla gelişti. Istra ve Dalraaçya'da kömür ve boksit gibi doğal kaynaklar yanında hidroelektrik enerji potansiyelinin değerlendirilmesine ve gemicilik ile turizme önem verildi. 1991'de başlayan iç savaşa değin turizm ülkenin önemli gelir kaynaklarından biriydi.

1991 öncesinde üjkenin en önemli siyasal gücü Hırvatistan Komünist Partisi'ydi (HKP). 1990'da yapılan seçitnler Hırvatistan Demok­ratik Birliği'nin zaferiyle sonuçlandı ve HKP ikinci parti durumuna düştü. Hırvatistan'da günümüzde çok partili bir sistem yürürlükte­dir. Okuryazar oranının yüzde 99,4 olduğu ül­kede başlıca yükseköğretim kurumu Zagreb Üniversitesi'dir.

Bugünkü topraklarına 7. yüzyılda yerleşen Hırvatlar, Dalmaçya'nın kuzeyinden Pannonia'nın içlerine kadar uzanan gevşek bir fede­rasyon oluşturdular. Hırvatlar 803'te Kutsal Roma-Germen İmparatorluğu'nun egemenli­ği altına girdiler, kısa bir süre sonra da Hıristi­yanlık'ı kabul ettiler. 10. yüzyılda bir Hırvat krallığının kurulduğu bölgeyi 1091'de Maca­ristan Kralı Lâszlo ele geçirdi. 16. yüzyılda Hırvatistan'ın büyük bölümü Slovenya ile bir­likte Osmanlı yönetimi altına girdi. Bölgedeki Osmanlı egemenliği 1699'da imzalanan Kar-lofça Antlaşması'yla sona erdi. Bu antlaşmay­la Hırvatistan ve Slovenya Habsburglar'ın eli­ne geçti. 1849'da Avusturya taht topraklarına katılan yöre, 1868'de özerk statülü Macar taht toprağı ilan edilerek Hırvatistan-Slovenya Krallığı adını aldı.

Hırvatistan 1918'de bağımsızlığını ilan etti. Bölgedeki öteki Slav halklarıyla Hırvatlar'ın tek yönetim altında birleşmesiyle, sonradan Yugoslavya adını alacak olan Sırp, Hırvat ve Sloven Krallığı kuruldu. Krallığın II. Dünya Savaşı sırasında Mihver Devletleri tarafından işgal edilip bölüşülmesinden sonra, 1941'de bağımsız Hırvatistan Devleti ilan edildi. Bu devlet Slovenya'yı, Dalmaçya'nın bir bölümü­nü ve Bosna-Hersek'i kapsıyordu. Ülkede zorbalığa ve şiddete dayalı bir faşist dikta reji­mi kuruldu. Savaş sonrasında Hırvatistan bir halk cumhuriyeti olarak Yugoslavya'yı oluş­turan cumhuriyetler arasında yer aldı.

1980'lerin sonlarında Doğu Avrupa'daki demokratikleşme hareketinden Hırvatistan da etkilendi. 1989'da Sırbistan ile Hırvatistan ve Slovenya'nın ilişkileri bozulmaya başladı. Aynı yıl HKP kongresinde çok partili sisteme geçme kararı alındı. Nisan 1990'da yapılan se­çimleri Hırvatistan Demokratik Birliği kazan­dı. Hırvatistan'da ağırlıklı olarak Sırplar'ın yaşadığı bölgeler 1991'de, Sırp Ulusal Konse­yi adını verdikleri bir örgüte bağlı olarak özerkliklerini ilan ettiler. Temmuz 1991'de Hırvatistan bağımsızlığını ilan etti. Onu Slo­venya, Makedonya ve Bosna-Hersek izledi. Yugoslav ordusunun da desteğini alan Sırp çeteciler önce Slovenya ve Hırvatistan'a, ar­dından da Bosna-Hersek'e karşı saldırıya geç­ti. 1992'de Slovenya ve Hırvatistan'da barış sağlandıysa da, Bosna-Hersek'teki Sırp saldı­rıları bir soykırım boyutuna vardı.