Arama

Karaman - Tek Mesaj #3

Misafir - avatarı
Misafir
Ziyaretçi
6 Kasım 2008       Mesaj #3
Misafir - avatarı
Ziyaretçi
Karaman
MsXLabs.org & Temel Britannica

Karaman ili 19 Haziran 1987'de çıkartılan bir yasayla kuruldu. Karaman kenti merkez olmak üzere eskiden Konya iline bağlı olan Karaman, Ayrancı, Ermenek ve Kâzımkara-bekir ilçeleri Karaman ilini oluşturmaktadır.
Konya ilinin güneyinde bulunan Karaman kentinin Anadolu tarihinde önemli bir yeri vardır. Karaman ilinin kuzey kesimi İç Ana­dolu Bölgesi, güney kesimi ise Akdeniz Bölgesi'nin sınırları içinde kalır. Son yıllarda ulaşım, tarım, ticaret ve sanayi açısından azımsanmayacak bir düzeye ulaşmış olması, il yapılmasının başlıca nedenlerindendir.

Ad:  karaman.gif
Gösterim: 649
Boyut:  63.8 KB
Karaman iline ilişkin bilgiler
Yüzölçümü: 9.237 km2
Nüfusu: 208.959 (1985)
İl tafik no: 70
İlçeler: Karaman (merkez), Ayrancı, Ermenek, Kâzımkarabekir.
İlgi çekici yerler:
  • Gökçe Camlığı orman içi dinlenme yeri;
  • Maraspoli Mağarası;
  • Karaman, Ermenek (Firan) ve Mennan kaleleri;
  • Binbirkilise;
  • Hatuniye, Emir Musa, İibrahim Bey İmaret Medreseleri ve Tol Med­rese;
  • Gaferyad (Ermenek, Kâzımkarabekir) ve Yollarbaşı (ilisra) köyü ulucamileri;
  • Hacı Beyler, Aktekke (Valide Sultan), Arapzade, Paşa, Dikbasan (Fasih), Akçaşehir, Sipas ve Mimar Emir Rüstem Paşa cami­leri;
  • Yunus Emre Camisi ve Zaviyesi;
  • Şeyh

Doğal Yapı
Karaman ilinin doğu ve kuzey kesimi Konya Havzası'nda, güneybatı kesimi de Taşeli Yaylası'nda yer alır. Güney kesimde doğal sınır oluşturan Orta Toroslar, güneybatı kesimdeki Taşeli Yaylası'nda Batı Toroslar'la iç içe geçer. Karaman ili sınırları içindeki başlıca yükseltiler Oyuklu Dağı (2.427 metre), Mah-laç Tepesi'nde 2.288 metreye ulaşan Karadağ ve Yunt Dağı'dır (2.227 metre). İç Anadolu Bölgesi'nin güney kesiminde güneybatı-kuzey-doğu doğrultusunda Erciyas Dağı'na kadar uzanan sönmüş yanardağ dizisinin güneybatı ucunda yer alan Karadağ'ın doruğunda ol­dukça çukur bir krater vardır. Konya Ovası' nın güney kesimi, ilin dalgalı geniş düzlükler­den oluşan kuzey kesimine sokulur.
Karaman ili topraklarından kaynaklanan sular iki ayrı havzaya doğru akar. Orta Toroslar'ın kuzey ve kuzeybatı yamaçların­dan çıkan suların birleşmesiyle oluşan Divle Deresi ve Deliçay, Konya Ovası'ndaki batak­lıklarda son bulur. Orta Toroslar'ın kuzeydo­ğu yamaçlarından kaynaklanan suların birleş­mesiyle oluşan akarsular ise önce doğuya, sonra da güneydoğuya doğru akar. Hadım Göksuyu ve Ermenek Göksuyu adıyla anılan akarsular, il topraklarından geçtikten sonra
İçel ili sınırları içinde Göksu adıyla birleşerek Silifke Ovası'ndan Akdeniz'e ulaşır.
İl sınırları içinde yer alan başlıca göl, Karadağ'ın kuzeybatısındaki volkanik köken­li Acı Göl'dür. Sığ bir bataklık gölü olan Akgöl'ün güneybatı kesimi il sınırları içinde­dir. Divle Deresi'nin başlangıç kollarından Kocadere üzerinde sulama amacıyla kurulan Ayrancı Barajı'nın ardında suların birleşme­siyle oluşmuş bir yapay göl vardır.
Kuzey ve doğu kesimi İç Anadolu Bölge­si'nin kara ikliminin etkisi altında olan Kara­man ilinin güneybatı kesiminde iklim koşulla­rı daha yumuşaktır. Toroslar'ın Konya Hav-zası'na bakan kesiminde yazlar sıcak ve çok kurak, kışlar ise soğuk ve kar yağışlı geçer. Yazın bu kesimdeki cılız akarsuların hemen tümü kurur. Dar ve dik olan Ermenek Gök­suyu vadisi boyunca güneybatı kesimin içleri­ne kadar etkisini duyuran Akdeniz iklimi, burada doğal yaşam açısından elverişli bir ortam oluşturur.
Kuzey ve doğu kesimdeki alçak kesimlerin doğal bitki örtüsü bozkır (step) görünümün-deyken güneye doğru gidilip Toroslar'a çıkıl­dıkça orman örtüsüyle karşılaşılır. Alçaklardaki meşe ormanları yükseldikçe yerini kızıl çam, köknar, sedir, kara çam ve ardıçlardan oluşan ormanlara bırakır. Dağlık alanların yüksek kesimlerinde hayvancılık açısından önem taşıyan çayırlarla kaplı yaylalar vardır.

Tarih
Can Hasan Höyüğü'nde yapılan kazı ve araş­tırmalarda elde edilen buluntular, yöreye Cilalı Taş Devri'nde (İÖ 8000-5500) yerleşil­meye başlandığını gösterir. İlkçağda Hititler Karadağ'ı kutsal sayarlardı. Yöredeki en eski yerleşim yeri Marasapolis (Ermenek) ve Ba­rata (Madenşehri) kentleridir. Yörenin doğu ve kuzey kesimi ilkçağda Geç Hitit Devletleri'nden merkezi Kybistra'da (Ereğli) olan Tuhanna'nın sınırları içindeydi. Marasapolis ise, İÖ 8. yüzyılda Frigya'nın Asur ülkesine komşu olan bir sınır kentiydi.
İÖ 4. yüzyılda Pcrs egemenliğine giren yöre, daha sonra Makedonya, Selevkos ve Roma yönetiminde kaldı. İS 1. yüzyılda Karadağ yöresinde yaşayan Hıristiyanlar tara­fından bazıları kayaların oyulmasıyla yapılmış olan konut, ibadet yeri ve mezarlardan oluşan çok sayıdaki yapı günümüzde Binbirkilise adıyla anılır. Bizans dönemi sırasında bir süre Arap egemenliğine giren yöre, daha sonra Haçlılar, Danişmendliler, Anadolu Selçuklu­ları arasında birçok kez el değiştirdi. Yöre 13. yüzyılda İlhanlılar'ın, 14. yüzyılda da Kara-manoğullarf nın denetimine girdi. Yörede bir beylik kuran Karamanoğullarf nın ilk merkezi bugün Karaman adıyla bilinen Larende'ydi. Karamanlılar, Osmanlılar ve Memlûklar ara­sında el değiştiren bu topraklar 15. yüzyılda kesin olarak Osmanlı topraklarına katıldı.
Osmanlı döneminde uzun bir süre Kara­man eyaletinin sınırları içinde kalan yöre, 1832'de Mısır Valisi Kavalalı Mehmed Ali Paşa'nın oğlu İbrahim Paşa tarafından işgal edildi. 19. yüzyıl sonlarında doğu ve kuzey kesimi Konya vilayetine bağlı merkez sanca­ğın, güneybatı kesimi Adana vilayetine bağlı İçel sancağının sınırları içindeydi. Kurtuluş Savaşı sırasında çıkan Delibaş Ayaklanma­sından etkilenen yöre, cumhuriyetin ilanın­dan sonra Konya iline bağlandı.

Ekonomi

İl halkı geçimini daha çok tarımdan sağlar. Konya Ovası'nın güney kesimini oluşturan Karaman Ovası tarım açısından önemli bir alandır. Sulama olanakları bulunan kesimle­rinde çok miktarda sebze ve meyve yetiştiri­lir. Yetiştirilen başlıca ürünler sırasıyla şeker­pancarı, arpa, üzüm, buğday, elma, baklagil­ler, soğan, patates ve armuttur. Çok sayıda koyun ve keçi yetiştirilen ilde sığır besiciliği de yapılır. İlin güneybatı kesiminde ormancı­lık önemli bir gelir kaynağıdır. Gelişmiş bir küçük sanayisi olan ilin başlıca sanayi kurulu­şu Sümerbank'a bağlı Karaman Pamuklu Sanayii Müessesesi'dir. Öteki sanayi kuruluş­ları un, bulgur, bisküvi, yem ve şarap fabrika­ları ile soğuk hava deposu ve ambalajlama fabrikasıdır. Ermenek kentinin sırtını dayadığı yüksek kesimde yer alan Maraspoli Mağarası'nda bulunan ve kentin içme suyu gereksinmesini karşılayan yeraltı akarsuyu üzerin­de kurulan santralda uzun yıllar elektrik enerjisi üretilmiştir. Karaman ili toprakların­da magnezit ve linyit yatakları vardır.

Toplum ve Kültür
Anadolu'nun iç kesimlerini Akdeniz kıyısına bağlayan yolların geçtiği bir alanda yer alan Karaman yöresi ilkçağdan beri ulaşım, ko­naklama, ticaret ve yönetsel açılardan önem taşımıştır. Buna bağlı olarak zenginleşen yö­rede özellikle Karamanoğulları döneminde birçok bayındırlık hizmetleri yapılmıştır. Bu yörede gelişme gösteren merkezlerden başlıcaları 15. yüzyıl sonlarına kadar Karaman eyaletinin merkezi olan Karaman ile 19. yüzyıl başlarında İçel sancağının merkezi olan Ermenek'tir. Eskiden karmaşık bir kültürel yapısı olan ve daha çok Farsça konuşulan Karaman'da, Karamanoğlu Mehmed Bey 13. yüzyıl sonlarında çıkardığı bir fermanla Türk­çe'den başka bir dil konuşulamayacağını du­yurmuştu. Horasan'dan Anadolu'ya gelen Bahaeddin Sultan Veled'in 1220'lerde bu yöreye geldiği ve oğlu Mevlana Celaleddin Rumi'nin 1226'da Larende'de evlenip Sultan Veled'in de burada doğduğu bilinir.
Osmanlı döneminde eskiden Karamanlı­ların yönetimindeki topraklarda Karaman eyaleti kuruldu. Eyalet halkının çoğunluğu Türkmenler'den, bir bölümü ise Osmanlı kaynaklarında "Karamaniyan" adıyla anılan yerli halktan oluşuyordu. Karamaniyan ya da Karamanlılar adıyla anılan bu topluluk bazı kaynaklarda Türkleşmiş Rumlar, bazı kay­naklarda ise Bizans'la yakın ilişkileri nedeniy­le Hıristiyanlaşmış Türkler olarak gösterilir. Bunun nedeni, bu halkın Karamanlıca denen bir Türkçe ağzı konuşmasıydı. Karamanlı-ca'yı Yunan harfleriyle yazan Karamanlılar 18. yüzyıldan başlayarak Türkiye'de ve Avru­pa'da birçok Karamanlıca kitap, dergi ve gazete yayımladılar. Rumca konuşmayan Ka­ramanlılar daha sonra Lozan Barış Antlaşma­sı hükümleri uyarınca Yunanlı sayılarak Yu­nanistan'a gönderildi.
Kültür ve sanat yaşamı açısından zengin bir yöre olan Karaman'la ilgili birçok söylence vardır. Bunlardan "Karaman'ın koyunu sonra çıkar oyunu" deyişini doğuran söylence şöyle­dir: Bir tepede bulunan Karaman Kalesi düşman ordusu tarafından kuşatılır. Kaleyi koruyan askerler seferde olduğu için kale savunmasızdır. Kasabanın yaşlıları kurtuluş yolları düşünürken Topal Memiş adlı bir çoban, bütün koyunların bir araya toplanma­sını, boynuzlarına birer fener bağlanarak ge­celeyin kaleden aşağı salıverilmesini, bunu gören düşmanın üzerlerine kalabalık bir asker topluluğu geldiğini sanıp kaçabileceğini söy­ler. Bu öneriye aklı yatan kasaba yaşlıları çobanın söylediklerini uygularlar. Geceleyin çok sayıda fenerin kaleden aşağıya doğru indiğini gören düşman askerleri kaçışmaya başlar ve böylece düşman bozguna uğrar. Daha sonra bunun bir oyun olduğu anlaşılır ama Karaman Kalesi de kuşatmadan kurtul­muş olur.
Birçok tarihsel yapıya sahip olan yörede elde edilen bazı arkeolojik buluntular ile yöreye özgü etnografik yapıtlar Karaman Müzesi'nde sergilenmektedir.

İl Merkezi: Karaman
Hititler döneminde kurulduğu sanılan kentin bilinen ilk adı Laranda'dır. Selçuklu döne­minde adı Larende'ye dönüşen kent, Osmanlı döneminde de aynı adla anıldı. 15. yüzyılda yöreye egemen olan Karamanoğulları, Larende'yi merkez yaptılar ve kendi adlarından ötürü buraya Karaman adını verdiler.
Kent, il topraklarının kuzey kesiminde yer alır. Geniş bir tarımsal alanın ortasında bulu­nan Karaman, ilin en önemli ticaret, ulaşım, sanayi ve hizmet merkezidir. Güneybatı yö­nünde uzanan karayolu ise kenti Orta Anadolu'ya, Akdeniz'e ve Güney Anadolu'ya bağ­lar. Hem ticari, hem de turistik açıdan önemli olan bu yolun yanı sıra kentten geçen demir­yolu da Güney ve Orta Anadolu'yu birbirine bağlamaktadır. Başta un ve Sümerbank'ın dokuma fabrikası olmak üzere bazı sanayi tesislerinden oluşan küçük bir sanayi sitesi bulunan kentte tarımsal ürün ticaretiyle uğra­şan birçok işyeri de vardır.