telgraf

kodlanmış bilgiyi bir sinyal aracılığıyla uzaktaki bir alıcıya iletmeye yarayan sistem.

Yunanca tele (uzak) ve graphein (yazmak) sözcüklerinden oluşturulan telgraf sözcüğü 18. yüzyılın sonlarında ortaya çıktı, ama telgraf kavramının geçmişi çok eskilere uzanır. İşaret gönderme yöntem ve aygıtları çok çeşitlidir; günümüzde ise telgraf sözcüğü 19. yüzyılda geliştirilmiş olan elektrikli telgraf için kullanılmaktadır.

İlk telgraf türlerinde büyük olasılıkla duman, ateş ve davul sesinden yararlanılmıştı. Eski Yunanlılar İÖ 300 dolaylarında büyük vazoları uzaktan görülebilecek biçimde dizerek haberleşiyorlardı; vazolar, bulundukları yatay ve düşey konumlara göre alfabenin harflerini temsil ediyordu. Ortaçağda mahkûmların hücreden hücreye haberleşmek amacıyla geliştirdikleri benzer bir sistemde duvara hafifçe vurularak işaret gönderiliyor, vuruşların sayısının beş satır ve beş sütunluk bir matriste belirlediği nokta, Roma alfabesinin belirli bir harfine karşılık geliyordu.

18. yüzyılın sonlarında Fransa’da Claude Chappe ile İngiltere’de George Murray optik telgraflar geliştirdiler. Chappe’m tel- rafmda düşey bir tahta çubuğun ucuna areketli bir kol, bu kolun iki ucuna da gene hareketli birer küçük kol bağlıydı. Bu kolların yatayla ve birbirleriyle yaptığı açılar belirli bir koda göre harflere karşılık geliyordu. Murray’nin sisteminde ise büyük bir kutu içine yerleştirilmiş altı tane kapak belirli bir kod uyarınca açılıp kapatılarak alfabenin harflerini belirliyordu. Her iki sistemde de haberleşme karşılıklı tepeler üzerine kurulan kuleler aracılığıyla gerçekleştiriliyor, işareti uzaktan seçebilmek için dürbün kullanılıyordu.

DanimarkalI fizikçi Hans Christian 0rsted 1820’de, bir telden akan elektrik akımının telin yanma yerleştirilen bir pusula iğnesini saptırdığını buldu. Böylece tel üzerinden gönderilen elektrik sinyalleri aracılığıyla haberleşme olanağı ortaya çıkmış oluyordu. 1832’de Rusya’da çarın yazlık ve kışlık sarayları arasında pusula ibreli bir telgraf sistemi kuruldu. Göttingen’de Alman bilim adamları Cari Friedrich Gauss ile Wilhelm Eduard Weber, 2,3 km’lik bir uzaklığa bir çift bakır tel üzerinden bilgi iletebilen bir telgraf geliştirdiler (1833). Bu telgrafta alıcı olarak bir aynalı galvanometre kullanılıyordu. İngiltere’de W. F. Cooke ve Charles Wheatstone’un geliştirip 1837’de patentini aldıkları telgraf aygıtında, harfler ve rakamların yazılı olduğu bir levha önünde dönerek bu harfleri gösteren beş pusula iğnesi bulunuyordu. Altı tel üzerinden iletişim sağlayan bu aygıt İngiltere’de özellikle de: miryolu haberleşmesinde yaygın olarak kullanıldı. Cooke ve Wheatstone 1845’te tek iğneli, iki telli bir sistemin patentini aldılar.

DEVAMI Önemli İcatlar - Telgraf ve Tarihçesi