MİSYONERLİK

Hıristiyanlığı yaymaya yönelik örgütlü çalışma.

Hıristiyanlığın ilk ve en büyük misyoneri sayılan Aziz Paulus, Anadolu’nun büyük bölümüyle en önemli Yunan kentlerine Hıristiyanlığı ulaştırdı, Roma’da da etkinlik gösterdi. Paulus ile öteki misyonerlerin çabasıyla yeni din, Roma İmparatorluğu’nun ticaret yolları üzerindeki büyük kentlerde hızla yayıldı. I. Constantinus (Büyük) döneminde (306-337) Hıristiyanlık, Roma İmparatorluğu’nun Doğu ve Batı kesimlerinin her köşesine yayıldı. 500 dolaylarında, Hıristiyanlık öncesi dinler varlığını korumakla birlikte Roma İmparatorluğu sınırları içinde yaşayanların çoğu Hıristiyandı. Bu dönemde misyonerlik çalışmaları imparatorluğun sınırlarını aşmaya başladı.

Roma İmparatorluğumla özdeşleşen Hıristiyanlığın yayılması, 500’lerden sonra imparatorluğun parçalanma sürecine girişiyle birlikte yavaşladı. 7. ve 8. yüzyıllardaki Arap yayılması sonucunda, Hıristiyanların elindeki toprakların yaklaşık yarısı Müslüman oldu. Bu dönemde Kelt ve İngiliz misyonerleri Hıristiyanlığı Avrupa’nın kuzeyinde ve batısında yaymaya çalışırken, Konstantinopolis’teki (İstanbul) Rum Kilisesi’ne bağlı misyonerler de Doğu Avrupa ve Rusya’da etkinlik gösterdiler. 950-1350 arasında tüm Avrupa ve Rusya Hıristiyanlığı benimsedi. Müslüman halkların yaşadığı yörelerde de başlatılan misyonerlik çalışmaları Uzakdoğu’ya kadar uzandı. Hıristiyanlık 1350-1500 arasında büyük ölçüde sarsıldı. Bizans İmparatorluğu’nun yıkılması, Ortodoks kiliselerinin gerilemesine yol açtı.

Avrupa’daki veba salgınında ölen yüzlerce misyonerin de yeri doldurulamadı.
Trento Konsili’yle (1545-63) birlikte yeniden düzenlenen ve canlılık kazanan Katolik Kilisesi İspanya, Portekiz ve Fransa’nın yeni bulduğu ve ele geçirdiği topraklara misyonerler gönderdi. Böylece Örta ve Güney Amerika ile Antiller ve Filipinler Hıristiyan oldu. Cizvit misyonerler Japonya, Çin ve Hindistan’da misyonlar kurdu. Bu çalışmalara 1622’de Roma’da kurulan İman Yayma Cemaati yön veriyordu. 1750- 1815 arasında Hıristiyanlığın yayılmasında yeni bir duraklama oldu. Misyonerliğe duyulan ilgi zayıfladı, Hıristiyan imparatorluklar dağıldı, Cizvit tarikatı kapatıldı. Daha sonra Katolik Kilisesi misyonerliği yeniden canlandırdı. Asya ve Afrika ile dünyanın çeşitli ülkelerinde yerli din adamları ve piskoposlar misyonerlikle görevlendirildi. II. Vatikan Konsili’nin (1962-65), misyonerliğin yalnızca Hıristiyan olmayanlara yöneltilmesi kararı bu yöndeki çalışmalara yeni bir doğrultu getirdi. Başka halkları Hıristiyanlaştırma amacı gizlenmemekle birlikte, artık ana yaklaşım diyalog olacaktı.

Kişisel imanı ve kutsal metinlerin bağlayıcılığını vurgulayan Protestan kiliseleri, dış ülkelerde misyon kurmaya daha geç başladı. Ama Protestan ülkeler 16. ve 19. yüzyıllarda yeni sömürgeler edinince, misyonerlik çalışmalarında öne geçtiler. Protestan misyonerliği 19. yüzyılda ve 20. yüzyıl başlarında büyük bir yükseliş göstererek yeni örgütler oluşturdu. Bunların çoğu, resmî olmayan gönüllü kuruluşlardı. Ayrıca çeşitli cemaatler de misyonerlik örgütleri kurdular. Bu değişik gruplar başlangıçta birbirlerine karşı rekabetçi ve yıkıcı bir tutum içindeydiler. Daha sonra gelişen işbirliği anlayışı, ekumenik hareketin doğuşunu sağladı. 20. yüzyıl ortalarında bağımsızlık kazanan sömürgelerde kurulan yeni devletler, misyonerlik çalışmalarını sıkı bir denetim altına aldılar ya da Hıristiyanlık propagandasını yasaklayarak yalnızca eğitim ve sağlık alanlarındaki misyonerlik çalışmalarına izin verdiler.