Geleneksel olarak,
sayı birçokluğu belirtmek için kullanılan soyut birimdir. Fakat modern matematikte artık büyüklük belirtmediği halde geleneksel sayıların çeşitli özelliklerine benzer özellikler taşıyan nesnelere de sayı denmesi adettendir.
Sayı tipleri
Sayılar sayı sistemi adı verilen setlere sınıflandırılabilir:
Sayma sayıları
Sayma sayıları 1'den başlayarak sonsuza kadar giderler. Doğal sayılardan farkları "0" sayısını içermemeleridir. Bunun mantığı herhangi bir şeyi (örneğin kalemleri) sayarken 0'dan değil birden başlanmasıdır.
Doğal sayılar Doğal sayılar 0'dan başlayarak sonsuza kadar giden sayılardır. Matematikte
doğal sayılar kümesi ile gösterilir.
Doğal sayılar ismi bu sayıların doğada görüp tanıdığımız sayılar olduğu fikrinden ileri gelmektedir.
Tam sayılar Tam sayılar eksi sonsuzdan artı sonsuza kadar giderler. Yani "0"ın iki yanından sonsuza kadar uzanırlar.
Tam sayılar kümesi ile gösterilir.
Pozitif tamsayılar
Başında "+" işareti bulunan veya bir şey bulunmayan tam sayılar
pozitif tamsayılar adını alırlar. Sayı ekseninde (sayı doğrusunda) 0'ın sağ yanında yer alırlar. Tüm sayma sayıları pozitif tam sayılardır.
Pozitif tamsayılar kümesi ile gösterilir ve aşağıdaki gibi tanımlıdır:
Negatif tamsayılar
Başında "-" işareti olan tam sayılar
negatif tamsayılar adını alırlar. Sayı ekseninde 0'ın sol yanında yer alırlar.
Negatif tamsayılar kümesi ile gösterilir. Cebirde çıkarma işlemi bu sayıların diğer tamsayılarla toplanması olarak ifade edilir.
Sıfır Sıfır 0 negatif veya pozitif bir tam sayı değildir. Bu iki kümeden herhangi birinde yer almaz. Ancak tamsayılar aşağıdaki gibi de tanımlanabilir:
Sıfırın doğal sayı kabul edilmediği (akademik) çevreler azımsanmayacak kadar fazladır. Sıfırı dahil etmeyen çevreler
doğal sayılar kümesini
sembolü ile gösterirler, sıfırı dahil eden çevrelerse sıfırın dahil olmadığı
sayma sayıları kümesini
ile gösterirler.
Oranlı sayılar Oranlı sayılar veya
rasyonel sayılar: Tam sayılar kullanılarak oluşturulan oranlara denk gelen büyüklüklere
oranlı sayılar denir. Hisseli hesapları kolaylaştırmak için sayı kavramına dahil edilmişlerdir. Tamsayılar üzerindeki bölme işleminin bir genişlemesidir.
Oranlı sayıların simgesi
dur ve
olarak tanımlanır. a herhangi bir tamsayı olabilir, ama "b" 0 dışındaki tüm tamsayılardır. Kesirli sayılardır ve artı sonsuzdan eksi sonsuza kadar giderler.
'nün kardinalitesi alef sıfırdır. Yani eleman sayısı
doğal sayıların eleman sayısına eşittir. Tüm
tam sayılar aynı zamanda
oranlı sayılar kümesine üyedir. Bunun nedeni b = 1 alınarak a/b formatına uygun hale getirilebilecek olmalarıdır.
Oransız sayılar Oransız sayılar veya
İrrasyonel sayılar ise a/b şeklinde yazılamayan sayılardır. Q' kümesi ile gösterilirler. Bu kümenin en bilinen üyesi pi sayısıdır.
Örnek:√2, ∏
Hiç bir oranlı sayı oransız sayılar kümesine dahil değildir. Aynı şekilde hiçbir oransız sayı da oranlı sayılar kümesine dahil değildir.
Gerçel Sayılar Oransız sayılar kümesi ile
oranlı sayılar kümesinin birleşimi
gerçel sayılar kümesini oluşturur. Bu kümeye
reel sayılar veya
gerçek sayılar da denir. Geometride karşılaşılan bazı büyüklüklerin anlamlandırılabilmesi için Klasik Yunan Dönemi'nde, yaygın inanca göre Pisagor ve öğrencileri tarafından sayı kavramına dahil edilmişlerdir. Anlatılanlara göre Pisagor doğadaki tüm büyüklüklerin rasyonel sayılarla ifade edilebileceğini söylemekteydi. Fakat bulduğu hipotenüs eşitliğinin bir sonucu olarak
x2 = 2 gibi bir değerlerle karşılaştı. Uzun yıllar boyu bu tür sayıların uzun kesirlerle ifade edilebileceğini iddia etti ve göstermeye çalıştıysa da, öğrencilerinden birinin bu gibi sayıların kesinlikle kesirli bir biçimde gösterilemeyeceğini ispat etmesiyle ikna olur ama hayatı boyu bunun bir sır gibi gizlenmesi için çalışır ve doğada gerçel sayıların yeri olmadığını söylemeye devam eder.
Gerçel sayılar, katsayıları tamsayılar ya da rasyonel sayılar olan polinomlar kümesinin çözümlerini göstermek için kullanılırlar. Bu bakımdan gerçel sayılar kümesi, tamsayı katsayılı polinomlar kümesi
in bir cisim genişlemesidir.
Gerçel sayılar kümesi
harfi ile ifade edilir.
Karmaşık sayılar
Tüm cebirsel denklemleri çözebilmek için reel sayılar tekrar genişletilirse karmaşık sayılar veya kompleks sayılar kümesi elde edilir. Karmaşık sayıların sembolü
dir. Rönesans döneminde gerçekleşen cebirsel denklemlerin çözüm metodlarındaki ilerlemelerin bir uzantısı olarak sayı kavramına eklenmişlerdir. Gerçek olmayan sayılar fikri reel sayılar kümesinde karşılığı olmayan -1 sayısının karekökünden gelmektedir. Bu sayı "i" sembolü ile gösterilir ve karesi -1 olarak kabul edilir.=)
Sınıflama özeti
Matematiksel notasyonda yukarıdaki bütün semboller büyük harfle ve kalın olarak yazılır.
Bir tablo olarak sayılar için şöyle sınıflandırma yapılabilir:
Diğer tip sayılar
Bu sayılara ek olarak matematikte,
kümeler teorisinin uğraş alanında olan
ordinal sayılar ve
kardinal sayılar da sayı kavramının genişletilmesiyle elde edilmişlerdir. Bütünleme tekniğinin değişik bir uygulanmasıyla elde edilen p-sel sayılar ve reel sayılara sonsuz küçükler ve büyüklerin eklenmesiyle elde edilen
sürreel sayılar da sayı kavramının parçaları olarak düşünülürler