EKONOMİK COĞRAFYA
• Hayvan türlerinin çeşitliliği sıcaklık ve yağış ile ilgilidir.
• Bitki örtüsü dağılışı ile hayvanların coğrafi dağılışı paralellik gösterir;
- Bozkır → Koyun
- Çayır → Sığır
- Fundalık → Keçi
- Dut ağacı → ipekböcekçiliği
- Çiçekli bitkiler, çam ormanı → Arıcılık
• Tahıl tarımının yaygın olduğu yörelerde küçükbaş hayvancılık önem kazanmıştır. Küçükbaş hayvancılığın yaygınlaştığı yörelerde ise el dokuması halıcılık ve dokuma sanayi
gelişmiştir.
• Mera ve otlakların azlığı ve tüketim fazlalığı nedeniyle Marmara Bölgesi’nde kümes ve ahır hayvancılığı gelişmiştir.
• Buğday, tütün ve şekerpancarı gibi ürünlerdeki fiyat artışı ve kararlılığı devletin destekleme alımı yapması ile ilgilidir.
• Tarım ürünlerinin yetişmesinde sıcaklık ve yağış en önemli belirleyicilerdir.
• Taşkömürü, linyit, su gücü ile çalışan enerji santralleri hammadde kaynağına yakın olmak zorundadır.
• Sugücü, rüzgâr ve jeotermal enerji gibi kaynaklar hava kirliliği yaratmaz.
• Türkiye içinde maden taşımacılığı daha çok demiryolu ulaşımı ile yapılır.
• ithalat ve ihracatta ise daha çok denizyolu kullanılır. Çünkü diğer ulaşım ağlarına oranla
ucuzdur.Tarım ürünlerinin çeşitlilik göstermesi iklim çeşitliliği ile ilgilidir.
• Tarım alanlarının az ve dağınık olması yerşekillerinin engebeli olmasından kaynaklanır.
• Yerşekilleri nedeniyle Marmara, iç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu’da ekili-dikili alanlar geniş yer tutarken, Karadeniz, Doğu Anadolu ve Akdeniz’de az yer tutar.
• Yaz kuraklığı nedeniyle ülkemiz tarımının en önemli sorunu sulamadır.
• Ülkemizde yetişme alanı en dar olan ürünler;muz, çay ve fındık, en geniş olan ürünler ise;buğday, şekerpancarı ve tütündür.
• Muz, zeytin, turunçgil, fındık, çay ve incir gibi ürünler düşük sıcaklığa dayanıklı olmadıklarından sadece kıyılarda yetiştirilirler.
• Haşhaş, tütün, kenevir, pirinç ve anason gibi ürünlerin ekim alanları devlet denetimindedir.
• Ülkemiz fındık ve incir üretiminde dünya birincisidir.
• Tarımsal ürün çeşitliliği en fazla olan bölgelerimiz Marmara, Ege ve Akdeniz’dir. Nedeni kışların ılık, yaz devresinin uzun ve sıcak geçmesidir.
• Yaz kuraklığı isteyen tarım ürünlerinin Karadeniz kıyısında yetiştirilmesi zordur.
• Meyve ve sebzelerin en erken olgunlaştığı bölge Akdeniz, en geç olgunlaştığı bölge ise
Doğu Anadolu’dur.
• Türkiye tarımında sulama sorunu halledilirse;
- Ürün çeşitliliği ve verimi artar.
- Aynı tarladan yılda birden fazla ürün alma olsalığı artar.
- Nadas alanları azalır.
- Göçte azalma olur.
- Az su isteyen ürünlerin (buğday, arpa, mercimek v.s.) ekim alanları daralır.
- Tarıma dayalı sanayi gelişir.
- Tarımsal üretimde dalgalanma azalır.
• Üretimi devlet kontrolünde olan ürünlerin üretiminde yıllara göre dalgalanmalar azdır.
• Soğuğa en dayanıklı tarım ürünleri elma, üzüm ve çavdardır.
• Turunçgil ve zeytin tarımının yapıldığı yörelerde sıcaklık yıl boyunca 0°C’nin üzerindedir.
• Çay, fındık, mısır ve pirinç bol yağış ve su isteyen tarım ürünleridir.
• Hammaddenin kolay temin edilmesi ve tüketimin fazla olması nedeniyle en yaygın sanayi dalları besin ve çimentodur.
• En gelişmiş sanayi dalı hazır giyim ve tekstildir.Nedeni hammaddenin ucuz ve bol olması,
işgücü ucuzluğudur.
• Çay, şekerpancarı, meyve suyu, konserve ve hayvansal ürünler gibi çabuk bozulabilen
hammaddeler sanayi tesislerini kendisine çekmiştir.
• Karadeniz kıyılarında her mevsimin yağışlı geçmesi pamuk, buğday, mercimek, arpa
gibi ürünlerin yetiştirilmesini zorlaştırır.
• Akdeniz ikliminin özelliğini en iyi tanıtan tarım ürünü zeytin, Karadeniz iklimini en iyi tanıtan ürünü ise fındıktır.
• iç Bölgelerimizin ekonomisinde şekerpancarı ve buğday gibi ürünler büyük paya sahiptir.
• Eskiden sadece tahıl üretilen bir yörede ürün çeşitliliğinin artması ve sebze üretiminin başlaması sulama ile ilgilidir.
• Tütün, Karadeniz, Ege, Marmara ve Akdeniz kıyılarında yetiştirilen ortak tarım ürünüdür.
• Buğday üretiminde iç Anadolu, ayçiçeği üretiminde Marmara, zeytin, üzüm, haşhaş, tütün, incir (ZÜHTi) üretiminde Ege, turunçgil, muz, soya ve yerfıstığı üretiminde
Akdeniz ilk sırayı alır.
• Rize Yöresi çay, Edremit Körfezi zeytin, Ordu, Giresun çevresi fındık, Ergene Havzası ayçiçeği, Çukurova pamuk, Afyon haşhaş, Büyük Menderes ovası incir ve pamuk, Malatya kayısı, Isparta gül tarımı ile tanınır.
• iklim koşulları bakımından sebze üretimine en az elverişli bölge Doğu Anadolu’dur.
• Seracılığın Akdeniz ve Ege kıyılarında yoğunlaşması kış sıcaklıklarının yüksek olması ve
güneşli gün sayısının fazlalığı ile ilgilidir.
• Ülkemizde tahıl üretiminin yıldan yıla dalgalanmalar göstermesi yağış kararsızlığından
kaynaklanır.
• Daha kârlı ürünlere öncelik verildiğinden kıyılarda şekerpancarı ve tahıl tarımı yapılmaz.
(Karadeniz kıyılarında iklim)
• Ahır ve besi hayvancılığının şeker fabrikaları çevresinde yaygınlaşmasının nedeni şekerpancarı küspesinin hayvan yemi olarak kullanılmasıdır.
• Kıyı bölgelerindeki tarımsal faaliyetlerde;
- Ürün çeşitliliği fazladır.
- Modern yöntem ve teknikler yaygındır.
- Ekonomik değeri yüksek ihraç ürünleri yetiştirilir.
- Yılda birden fazla ürün alınabilir.
• Erzurum-Kars çevresi ile Karadeniz kıyılarında büyükbaş hayvancılığın yaygınlaşmasının nedeni, yaz yağışlarına bağlı olarak çayırların geniş yer tutmasıdır.
• Ormanların %80′i kıyı bölgelerinde bulunur. Nedeni yağış ve nemliliktir.
• Akdeniz ve Ege kıyılarında orman yangınlarının fazla olması yaz sıcaklığı ve kuraklığı ile
ilgilidir.
• Sanayi faaliyetlerinin en fazla geliştiği bölgeler Marmara ve Ege’dir.
• Dünya çapında önem taşıyan madenlerimiz bor mineralleri ve krom’dur.
• Sanayi tesislerinin coğrafi dağılışında ulaşım çok belirleyici olmuştur.
• Enerji üretiminde en fazla kullanılan enerji kaynağı linyittir.
• Elverişli özel konumu nedeniyle ülkemizde transit ticaret gelişmiştir.
• Orman ürünleri ve ormancılık Batı Karadeniz bölümünde fazla gelişmiştir.
• Türkiye’de sanayinin en fazla geliştiği bölümler Çatalca-Kocaeli, Asıl Ege, Adana ve Güney Marmara’dır.
• Sebze üretiminde Akdeniz, Marmara ve Ege bölgeleri önemli paya sahiptir.
• Ülkemizde meraların daralması besi hayvancılığına geçişi zorunlu kılmıştır.
• Yaz mevsiminin serin ve yağışlı geçmesi, ulaşım zorluğu ve konaklama tesislerinin
azlığı Karadeniz Bölgesi turizmini olumsuz etkilemiştir.
• izmit, Gemlik, izmir ve iskenderun körfezleri, çevresindeki sanayi tesislerinin yoğunluğuna bağlı olarak hızla kirlenmektedir.
• iç bölgelerimizde sulama sorunu ve yaz devresinin kısalığı kışın don olaylarının görülmesi
nedeniyle tarımsal ürün çeşitliliği azdır.
• Hayvan türlerinin çeşitliliği sıcaklık ve yağış ile ilgilidir.
• Bitki örtüsü dağılışı ile hayvanların coğrafi dağılışı paralellik gösterir;
- Bozkır → Koyun
- Çayır → Sığır
- Fundalık → Keçi
- Dut ağacı → ipekböcekçiliği
- Çiçekli bitkiler, çam ormanı → Arıcılık
• Tahıl tarımının yaygın olduğu yörelerde küçükbaş hayvancılık önem kazanmıştır. Küçükbaş hayvancılığın yaygınlaştığı yörelerde ise el dokuması halıcılık ve dokuma sanayi
gelişmiştir.
• Mera ve otlakların azlığı ve tüketim fazlalığı nedeniyle Marmara Bölgesi’nde kümes ve ahır hayvancılığı gelişmiştir.
• Buğday, tütün ve şekerpancarı gibi ürünlerdeki fiyat artışı ve kararlılığı devletin destekleme alımı yapması ile ilgilidir.
• Tarım ürünlerinin yetişmesinde sıcaklık ve yağış en önemli belirleyicilerdir.
• Taşkömürü, linyit, su gücü ile çalışan enerji santralleri hammadde kaynağına yakın olmak zorundadır.
• Sugücü, rüzgâr ve jeotermal enerji gibi kaynaklar hava kirliliği yaratmaz.
• Türkiye içinde maden taşımacılığı daha çok demiryolu ulaşımı ile yapılır.
• ithalat ve ihracatta ise daha çok denizyolu kullanılır. Çünkü diğer ulaşım ağlarına oranla
ucuzdur.