Yunus Nadi Abalıoğlu
Vikipedi, özgür ansiklopedi & MsXLabs.org & Temel Britannica
Yunus Nadi Abalıoğlu (Fethiye 1880 - İsviçre 1945), Cumhuriyet gazetesini kuran Türk gazeteci.
Babasi Fethiye eşrafından Abalızade Halil Efendidir. Tahsile Fethiye´de başladı. Rodos´da Süleymaniye Medresesi'nde okudu. Daha sonra İstanbul´a geldi ve bir süre Galatasaray Sultanisi'ne ve Hukuk Mektebine devam etti. Aynı zamanda Malumat gazetesinde yazmaya başladı.
Hükümet aleyhtarı gizli bir cemiyetle ilgili görülerek Medilli kalesinde üç yıl hapse mahkum edildi (1901). Cezası bitince İstanbul´a geldi. İkdam, ve Tasviri Efkar gazetelerinde çalıştı. İttihat ve Terakki Cemiyetiyle yakın ilişkisinden ötürü, 1910'da bu cemiyetin Selanik´de yayımlanan organı Rumeli gazetesine başyazar oldu. 1912 Nisan-Ağustos tarihlerinde Osmanlı Meclis-i Mebusanı'na Aydın Mebusu olarak girdi.
İstanbul´da 1918'de Yeni Gün gazetesini kurdu ve Son Osmanlı Meclis-i Mebusanı'nda İzmir Mebusu seçildi. Mütareke sırasında Anadolu'ya geçerek gazetenin yayımına Ankara´da devam etti. 1920'de Büyük Millet Meclisinde İzmir mebusu oldu. Cumhuriyetin ilanından sonra 1924'te İstanbul´da Cumhuriyet gazetesini yayımlamaya başladı. Altıncı döneme kadar TBMM'de Muğla mebusu idi.
Yunus Nadi, İttihatçılıktan geçerek Cumhuriyet devrinin önde gelen şahsiyetleri arasında yer alan nadir gazetecilerdendir. Basın ve siyaseti birlikte yürütmesi, üst kademedeki şahıslarla yakın ilişkileri devrinde itibarını ve gazetesinin güvenilirliğini arttırdı.
Tanınmış bir gazeteci olan Yunus Nadi Abalıoğlu, Fethiye'de (Muğla) doğdu. İstanbul'da Hukuk Mektebi'nde okurken gazeteciliğe başladı (1900). Ama ertesi yıl II. Abdülhamid yönetimine karşı gizli bir örgüt kurduğu savıyla tutuklandı ve üç yıl hapis cezasına çarptırılarak Midilli Adası'na gönderildi. 1908'de II. Meşrutiyet'in ilanı üzerine İstanbul'a gelen Yunus Nadi, İttihat ve Terakki'ye katıldı ve yeniden gazeteciliğe başladı. Bir süre İkdam ve Tasvir-i Efkâr gazetelerinde çalıştıktan sonra Selanik'te çıkan Rumeli gazetesinin başyazarı oldu. 1911'de Aydın mebusu seçilince yeniden İstanbul'a geldi ve Tasvir-i Efkâr'ın yönetimini üstlendi. Yunus Nadi 2 Eylül 1918'de kendi adına Yeni Gün gazetesini yayımlamaya başladığında I. Dünya Savaşı Osmanlı Devleti'nin yenilgisiyle son bulmak üzereydi.
Yeni Gün Mütareke döneminin zor koşullarında yayımını sürdürdü ve Anadolu'da gelişen Milli Mücadele'yi destekledi. İstanbul 16 Mart 192()'de İngilizlerce işgal edilince Yunus Nadi Ankara'ya geçti ve gazetesini burada Anadolu'da Yeni Gün adıyla çıkarmaya başladı. I. Dönem TBMM'ye Muğla milletvekili olarak katılan Yunus Nadi, Kurtuluş Savaşı'nın başarıya ulaşmasından sonra Yeni Gün'ü kapatarak 7 Mayıs 1924'te Cumhuriyet gazetesini kurdu. Cumhuriyet bugün Türkiye'de yayımını aralıksız sürdüren en eski gazetedir.
Yunus Nadi ölümüne kadar gazetenin başyazarlığını üstlendiği gibi milletvekilliğini de sürdürdü. 1945'te tedavi için gittiği Cenevre' de ölen Yunus Nadi'nin anısına 1946'dan başlayarak her yıl "Yunus Nadi Armağanı Yarışması" düzenlenmektedir. Yunus Nadi' nin çeşitli konulardaki yapıtlarının en önemlisi Kurtuluş Savaşı Anıları'dır. (1978) Ölümünden sonra adına Yunus Nadi Armağanı düzenlenmeye başladı.
Eserleri
- İhtilal ve İnkilab-ı Osmani (1909)
- Graf Zeplin ile havada (1930)
Ölümünden sonra yayımlanan hatıra kitapları
- Ankara'nın ilk günleri (1955)
- Babıali´nin Milli Hareketi dağıtmak ve Mustafa Kemal´i tevkif etmek teşşebüsü
- Ali Galib hadisesi (1955)
- Birinci Büyük Millet Meclisinin açılışı ve isyanlar (1955)
- Çerkez Ethem kuvvetlerinin ihaneti (1955)
Kaynak: MsXLabs.org & Temel Britannica
