-Şehircilik, tarım ve ticarette ileri gitmişlerdir.
-Okur-yazar oranları yüksek olup, 14 harfli alfabeleri vardır.
-Türeyiş ve Göç destanları vardır. "Orta Oyunu" Uygurlardan gelmektedir.
-Gök tanrı inancını terk edip yabancı dine inanan ilk Türk topluluğudur
-Bögü Kağan zamanında girdikleri Manihaizm dini, savaşçı karakterlerini kaybetmelerine neden olmuştur
-Tahta harfli matbaayı kullanmışlardır.
-Uygur beylerinden Eratna, Orta Anadolu'da bir devlet kurmuştur. Kayseri'deki türbesinde (Köşk Medrese) yatmaktadır.
-Uygurlar, Göktürkler devrinde yukarı Selenge boylarında yasamışlardır.
-On boydan meydana gelmişlerdi. Onun için On Uygur şeklinde de anılmışlardır.
-Uygurlar'ın başlarındaki idareciler, el teber (küçük kral) unvanını taşıyorlardı

ORHUN UYGUR DEVLETİ

Karluk ve Basmiller’le birleşerek II. Göktürk Devletini yıkan Uygurlar Orhun bölgesinde Uygur Devletini kurdular.(745)
Kurucuları : Kutluk Bilge Kül Kağan
Merkezleri : Ordubalık (Karabalsagun)’dur.
Kutluk Bilge Kül Kağan Türklerin şehir kuran ilk hükümdarıdır.
İlk Türk şehri Ordubalık' tır.
Bilge Kül Kağan’dan sonra MOYEN-ÇOR başa geçmiş, onun döneminde Müslüman Araplar(Abbasiler) ile Çinliler arasında Talas Savaşı yaşanmıştır.
Talas Savaşı Tarım Havzasının Uygurların eline geçmesini ve Çin'in Orta Asya'dan çekilerek zayıflamasına yol açmıştır.
Bögü Kağan devrin de Uygur Türkleri ile Çin arasında iyi ilişkiler kuruldu, ticaret gelişti.
Bögü Kağan Çin'e yardım amacıyla “Tibet Seferine” çıktı.
Bögü Kağan Tibet seferi sırasında iki MANİ (MANİHEİZM) rahibini yanına alarak ülkesine geri döndü. Bu rahipler Uygur Türkleri arasında Mani dininin yayılmasına sebep oldular. Ayrıca Türkler arasında Budizm’de yayılmaya başladı.
Mani Dini: Avlanmayı, et yemeyi ve savaşmayı yasaklayan bir dindi.
Mani Dininin Uygurlar üzerindeki Etkileri:
1- Uygurlar Savaşçılıklarını kaybettiler.
2- Yerleşik hayata geçtiler.
3- Yerleşik hayata geçmeleriyle Uygurlar ticaret, bilim, sanat ve edebiyat gibi bir çok alanda geliştiler.

840 yılında bir başka Türk kavmi olan Kırgızlar, Uygur Devletine son verdiler. Kırgızlar’ın Orhun Bölgesine girmeleri sonucu Uygurlar, Kansu ve Turfan bölgelerine göç etmek zorunda kaldılar.
Kırgızların bu saldırıları buradaki Türk nüfusunun azalmasına sebep olmuştur. Bu yüzden bu en eski Türk Yurdu, daha sonra Kırgızları yenen Moğolların eline geçerek kolayca Moğollaşmış, MOĞOLİSTAN olarak anılmıştır.

KANSU (SARI UYGUR) DEVLETİ:

Kırgızlardan kaçarak Kansu Bölgesi’ne gelen Uygurlar tarafından kurulan bu devlete Sarı Uygur Devleti de denilmektedir. 1209’da Moğolların hakimiyetine girmiştir.

TURFAN (DOĞU TÜRKİSTAN) UYGUR DEVLETİ:

Kırgızların saldırıları neticesinde Uygurların bir kısmı Turfan Bölgesi’ne gelerek, burada yeni bir devlet kurdular. Bu devletleri de Moğollar tarafından 1207’de yıkıldı.
Cengiz Han’ın egemenliğine girmelerine rağmen medeniyette geliştiklerinden Moğollar’ı devlet teşkilatı, ticaret, bilim, sanat, alfabe gibi konularda etkilediler.
Moğolların Türkleşmesinde önemli bir rol oynadılar.

Çin İşgali Altındaki Doğu Türkistan Hakkında

ADI
BAYRAĞI
12 Kasım1933 Tarihinde ilan edilen Doğu Türkistan İslâm Cumhuriyeti ve 1944 yılında kurulan Doğu Türkistan Cumhuriyeti Millî Meclislerinde Oy birliği ile kabul edilen mavi zemin üzerine beyaz ay yıldızlı GÖKBAYRAK'tır DİNİİSLÂMDİLİTÜRKÇE' NİN ÇAĞATAY LEHÇESİ BAŞKENTİ ÜRÜMÇİMİLLİ SEMBOLÜ
(FORSU)






l933 yılında Mehmet Ali Tevfik (Tohtu Hacı) tarafından yazılan, aynı yıl Doğu Türkistan İslâm Cumhuriyetinin kuruluşunda devlet töreni ile okunan ve Doğu Türkistanlılarca millî marş olarak kabul edilen Kurtuluş Marşı






Kurtuluş Marşı

Kurtuluş yolunda su gibi aktı kanımız,

Senin için ey yurdum, olsun feda canımız
Kan dökerek, can vererek, seni kurtardık,
Kalbimizde, kurtuluş için imanımız vardı.

Yar oldu, himmetimiz sana,
Dünyaya hükmetmişti geçmiş ecdadımız.
Yurdum, kanla temizledim seni,
Artık kirletmeyiz, Türk’tür adimiz.

Atilla, Cengiz, Timur dünyayı titretmişti,
Kan verip şan alan biz onların ahfadıyız.
Can verdik, aktı kanımız, aldık düşmandan intikam,
Yaşasın, hiç sönmesin parlasın istikbalimiz.

Uygurca


Qurtulush Marşi

Qurtulush yolinda sudek aqti biznig qanimiz,
Sen üçün ey yurtimiz bolsun pida janimiz.
Qan kiçip hem jan birip akhir qurtuldurduq sini,
Qelbimizde qutquzushqe bar idi imanimiz.

Yar-i hem dem boldi biznig himmitimiz sen üçün,
Dunyani sorghan idi ötken ulugh ejdadimiz.
Yurtumuz biz yüz-közigni qan birle pakizliduq,
Emdi hiç kirletmigeymiz çünki Türktur namimiz.

Attila, Çinggiz, Tömür Dünyani Titretken idi,
Qan birip nam alimiz biz ularnig evladibiz.
Çiqti jan hem aqti qan düshmendin boldi el aman
Yashisun hiç öçmüsun parlansun istiqbalimiz

NÜFUSU
Doğu Türkistan'ın nüfusu,1949 yılından itibaren Türk dünyasındaki nüfus artış oranları baz alınarak yapılan ilmi istatistiklere göre 43.210.802 olarak belirlenmiştir.YÜZÖLÇÜMÜ1.828.418 km kare olup Almanya dan 4, Türkiye den 2,5, Pakistan dan 3 kat daha büyüktür.ÜZERİNDE KURULAN TÜRK DEVLETLERİHUN İMPARATORLUĞU(M.Ö 220-M.S 216), GÖKTÜRK DEVLETİ (552-745),UYGUR DEVLETİ(740-860), KARAHANLILAR DEVL.(840-1212), DOĞU TÜRKİSTAN (YAKUPHAN,KAŞGARYA) DEVLETİ(1863-1877), DOĞU TÜRKİSTAN İSLÂM CUMHURİYETİ(12 KASIM 1933-1937), DOĞU TÜRKİSTAN CUMHURİYETİ( 12 KASIM 1944-1949)BAŞLICA
ŞEHİRLERİ
Urümçi(Başkent)Kaşgar, Hoten,Yarkent,Turfan, Kumul, Gulca(İli), Kuça, Aksu ve Karaşehir başlıca vilayetleridir.

COĞRAFİ KONUMUASYA KITASININ TAM ORTASINDADIR
Baş meridyene yaklaşık 73 derece- 96 derece doğu boylamları ile ekvatora göre de 35 derece- 49 derece kuzey enlemleri arasında yer alır.
YER ALTI ZENGİNLİK KAYNAKLARI
1934-1943 Yıllarında Ruslar tarafından yapılan araştırma ve tetkiklerde 5 yerde Uranyum 5 yerde Volfram 13 yerde Kalay , 32 yerde Kurşun, 50 yerde toplam 18.500.000 ton Altın, 46 yerde Demir, 70 yerde Kömür, 2 yerde Cıva, 6 yerde Amonyak yatakları mevcuttur. 160 milyar tondan fazla 910 bin km2'lik alanda yeraltında 10 bin metreye kadar olan katmanlarda petrol tespit edilmiştir.2.5 milyon metre küp doğalgazı ile Suudi Arabistan'dan daha zengindir. Sadece Doğu Türkistan'ın Tarım Havzasında 74 milyar varil petrol rezervi mevcuttur. Bunda, Cungarya ve Turfan bölgesindeki zengin petrol yatakları hariçtir. Yine başka bir araştırmaya göre Karamay bölgesinde günde 170.000 varil yılda ise 1.286.000 ton petrol Çinliler tarafından çıkarılmaktadır. 160.000 ton rezervi olan bu petrol yatağı yine tamamen Çinlilerin kontrolünde olup, çıkan zenginliklerden Doğu Türkistan Türkleri kesinlikle istifade edememektedirler. 1949 YILINDAN BERİ BÜTÜN BU ZENGİNLİKLER KIZIL ÇİN TARAFINDAN SÖMÜRÜLMEKTEDİR. (Geniş bilgi için bakınız Petrol)

İKLİMÜlkede Belirgin bir kara iklimi hakimdir. Gündüzleri sıcak, geceleri serin; yazları çok sıcak, kışları ise çok soğuk geçer. Turfan müstesna, Doğu Türkistan da sıcaklık ortalaması 30 derecedir.Kış ortalaması ise -16 derece dolayındadır.
ZİRAAT10 çeşit hububat, 25 çeşit sebze,30 çeşit ilaç otları,20 çeşit meyve, 35 çeşit çiçek,
22 çeşit kavun, 34 çeşit Elma,13 çeşit üzüm,11 çeşit şeftali, 9 çeşit kayısı, 5 çeşit Armut ve daha burada sayamayacağımız kadar çok meyve ve sebze çeşitleri yetişmektedir.