Arama


careless_WhispeR - avatarı
careless_WhispeR
VIP i Jυѕт ∂ιє∂ ιη уσυя αямѕ
13 Mart 2009       Mesaj #1
careless_WhispeR - avatarı
VIP i Jυѕт ∂ιє∂ ιη уσυя αямѕ

Mexico


İspanyolca tam adı CİUDAD DE MEXİCO (MEXİCO KENTİ) ya da MEXİCO, D.F., eskiden (Nahua ya da Aztek dilinde) TENOCHTİTLÂN, Meksika’nın başkenti ve Federal Bölge’nin merkezi.

Batı Yarıküre’nin en eski metropollerinden biri olan kent, Meksika’nın siyasal ve ekonomik merkezi, 16. yüzyıldan beri de Latin Amerika kültürünün önemli merkezlerinden biridir. 20. yüzyılın sonlarında dünyanın en hızlı büyüyen kentlerinden ve metropoliten alanlarından biri durumuna gelmiştir.

Meksika Vadisinin güney kesiminde yer alan Mexico, eskiden bir gölün bulunduğu dağlarla çevrili bir ovada kurulmuştur. Göldeki küçük adalar, Aztekler döneminden bu yana toprak kazanmak için yürütülen çalışmalar sonucunda birleşmiş ve tek bir adaya dönüşmüştür. Sürekli su baskınlarını engellemek için sonradan vadi tabanındaki göllerin kurutulması ya da doldurulmasıyla, kent sonunda anakarayla birleşmiştir. Mexico’nun üzerinde kurulu olduğu toprağın yumuşak ve milli olması, 1985’teki deprem sırasında çok sayıda kişinin ölmesinde önemli rol oynamıştır.
Ad:  Meksiko (Mexico City)1.jpg
Gösterim: 648
Boyut:  77.7 KB
Kuzeydeki Pachuca, güneydeki Ajusco, batıdaki Las Cruces dağları ve doğudaki Sierra Nevada Mexico kentinin daha fazla büyümesini engellemektedir. Dağlar kent üzerindeki hava dolaşımına engel olmakta, bu ise yoğun taşıt trafiğinin neden olduğu kirlenmeyle birlikte, kentte ciddi bir hava kirliliği sorununa yol açmaktadır. Mexico metropoliten alanı, bugün başlangıçta belirlenen Federal Bölge sınırlarını aşmış ve komşu Mexico eyaletine kadar yayılmıştır. Mexico kenti ve Federal Bölge’nin yüzölçümü 1.479 km2, Mexico metropoliten alanının yüzölçümü ise 2.286 km2’dir.

Mexico metropoliten alanı büyük ölçüde kentleşmiş olmakla birlikte, güneyde hâlâ tarım yapılan ya da ormanlık araziler vardır. Deniz düzeyinden 2.240 m yüksekte yer alan kentte, yüksek bölgelere özgü tropik bir iklim hüküm sürer ve kış mevsimi yaşanmaz. Mayıs-eylül arasındaki yağmur mevsimi dışında hava serin ve kurudur. Yıllık ortalama sıcaklık 18°C, en sıcak aylar temmuz ve ağustostur (21°C).
13. yüzyılda Meksika Vadisine gelen Aztekler, efsaneye göre, Texcoco Gölünün ortasın daki küçük bir adada, tanrıları Huitzilopoch- tli’nin gösterdiği yerde Tenochtitlân (Başrahip Tenoch’un Yeri) adlı kentin temellerini attılar (1325). Adayı çevreleyen ağaçlık ve otluk bataklıklarda yayılmaya başlayan kent, çok geçmeden çeşmeler ve bahçelerle bezeli bayındır bir yerleşme durumuna geldi.

Hernân Cortes önderliğindeki İspanyollar 1519’da Tenochtitlân’a ulaştıklarında, kentte yaklaşık 500 bin kişi yaşıyordu. Göldeki küçük adalar toprak doldurularak birleştirilmiş ve böylece oluşan büyük ada üç toprak dolgu yolla anakaraya bağlanmıştı. Bu yollar, büyük tapmağın ve Montezuma’ nın sarayının bulunduğu tören meydanında birleşiyordu. Bugün Zöcalo (resmî adı Anayasa Meydanı) adıyla anılan bu meydan, kentin merkezi olma özelliğini günümüze değin korumuştur.

1521’de Tenochtitlân’ı yerle bir eden Cortes, yıkıntıların üzerine, merkezinde gene eski tören meydanının yer aldığı planlı bir kent kurdurdu. Temple Mayor’un (Büyük Aztek Tapmağı) kalıntılarının yakınına Metropolitan Katedrali, Montezuma’mn sarayının yerine de genel valinin sarayı (bugün Ulusal Saray) inşa edildi. Kent merkezindeki topraklar İspanyollar arasında bölüştürülürken, Aztekler kentin kuzey ve doğu varoşlarına yerleştirildi.

İspanya tahtından çok sayıda ayrıcalık elde ederek hızla gelişen Mexico kenti, 16. yüzyılda, güneyde Panama’ya kadar uzanan Amerika’daki Ispanyol sömürge topraklarının başkenti oldu. Aynı dönemde, sürekli taşkınlan engellemek için vadi tabanındaki göller dolduruldu ve kent barok üslupta inşa edilmiş resmî ve dinsel yapılarla bezendi.

1823’te İmparator Agustın de Iturbide’nin devrilmesinin ardından Meksika’da cumhuriyet ilan edildi ve yeni cumhuriyetin başkenti olan Mexico, doğrudan devlet başka-, nmın denetimindeki Federal Bölge’nin merkezi yapıldı. 1850’lerdeki kilise karşıtı reform hareketi sırasında kentteki bütün manastırlar yıkıldı ya da sivil kuruluşların hizmetine verildi. İmparator Maximilian’ın, sarayını Chapultepec Şatosu’na (bugün Ulusal Tarih Müzesi) bağlamak amacıyla 1865’te kenti boydan boya geçen İmparator Bulvan’nı (bugün Reform Bulvarı) açtırmasıyla kentin sınırlan genişledi. Aynı dönemde nüfusu hızla artan kentin varoşlannda colonia adı verilen ilk kenar mahalleler belirmeye başladı. Mexico, Porfirio Dıaz’m devlet başkanlığı sırasında (1876-1911), Baron Flaussmann’ın yeniden inşa ettiği Paris örnek alınarak modernleştirildi.

1930’a gelindiğinde Mexico kentinin nüfusu 1 milyonu aşmıştı. 1940’lardaki sanayileşmeyle birlikte çehresi iyice değişen kentte yeni mahalleler kuruldu, metro inşa edildi ve otoyollar ulaşıma açıldı. Kentin çevresinin yoksul gecekondu mahalleleriyle kuşatılmasından kaynaklanan çarpık kentleşme sorunları ise giderek derinleşti.

1930-50 arasında nüfusu iki kattan fazla artan M6xico, sonunda Federal Bölge’nin sınırlarını aşarak komşu Mexico eyaletinin içine doğru genişlemeye başladı. Mexico metropoliten alanının yıllık nüfus artış hızı 1980’lerde yüzde 3-5 arasında değişmekteydi.

Eski Mexico kentinin pek çok kesimi bütünüyle yıkılmış olmakla birlikte, kentte eski havasını koruyan Santo Domingo Meydanı gibi birkaç meydanla, Iturbıde, Buenavista ve Chapultepec sarayları gibi tarihsel ve sanatsal değer taşıyan bazı eski yapılar ayakta kalmıştır. Kıtanın en büyük katedrali olan Metropolitan Katedrali (1570 - y. 1810), Zöcalo’daki Belediye Binası ve Ulusal Saray da mimari açıdan ilginç yapılardır.
Kent nüfusunun çoğunluğunu Mestizolar (Yerli-İber karışımı) oluşturur. Genellikle Katolik olan Mestizolar kentin kuzeydeki yoksul kesimlerinde, orta gelir grubunu oluşturan Kreoller ve AvrupalIlar ise batı ve güney kesimlerinde yaşar.

Meksika’nın ekonomik yaşamının merkezi olan Mexico’da, ülkenin sanayi üretiminin üçte birinden fazlası gerçekleştirilir. Başlıca sanayi kolları inşaat, demir-çelik, kimya, plastik, çimento ve dokumacılıktır. Turizm de Önemli bir ekonomik etkinliktir. Kent aynı zamanda ülkenin finans, sigortacılık ve bankacılık merkezidir.

Hükümet bütçesinin dörtte birinin eğitime ayrılmasına karşın, kentteki okul ve öğretmen açığı henüz kapanmamıştır. İlkokul çağındaki çocuklar arasında okullaşma oranı yüzde 90’dır. Bununla birlikte orta ve yüksek öğrenimi sürdürme oranı düşüktür. Kentin güneyindeki Üniversite Kenti adlı bir kampusa taşınmış olan Mexico Özerk Ulusal Üniversitesinin (1551) yapıları Diego Rivera gibi ünlü ressamların duvar resimleriyle bezenmiştir. Kentteki öteki yükseköğretim kuruluşlarının başında Ulusal Politeknik Enstitüsü (1936), Colegio de M6xico (1940), Metropolitan Özerk Üniversitesi (1973) ve İberoamerikan Üniversitesi (1943) gelir. Kentteki 35 müzenin en önemlisi eski Meksika kültürlerinden kalma eserlerin sergilendiği Ulusal Antropoloji Müzesi’dir.

Kent içi ulaşım dolmuşlar (peseros), metro, otobüs ve özel otomobillerle yapılır. Metro ve dolmuşlar trafiği önemli ölçüde hafifletmektedir. Mexico ülkedeki bütün ulaşım hatlarının merkezinde yer alır. Ülkenin dört bir yanma giden demiryolu hatlan Mexico’dan geçer. Kent büyük karayollarıyla ABD’ye, Guatemala sınırına, Atlas Okyanusu kıyısındaki limanlara ve Büyük Okyanus kıyısına bağlanır. Benito Juârez Uluslararası Havalimanı kentin doğu banliyölerinin yakınındadır. Nüfus (1990) kent 8.236.960; (1988 tah.) Federal Bölge, 10.263.600; (1985 tah.) metropoliten alan, 17.321.800.

kaynak: Ana Britannica
Son düzenleyen Safi; 23 Aralık 2016 02:07
http://www.msxlabs.org/forum/signaturepics/sigpic184255_2.gif